Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 149, 23 November 1906 — KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele. KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele.

KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U.

(Hoomauia.) I oei wa a Lohiauipo i oli mai ai, ua pa-pr, pono loa mai )a kona leo i ko Hiiaka mau pepeiao; a ua ike iho la o Hiiaka, o ka leo no ia o Lohiau; a o ua leo la ua oili )a mnlalo mai o na laa o ke kumu laau ana i ike ai e ku ana ma kona wa i hele huli mua ai i ke kane, a o ke kumulaau hoi ana i ike ai ma kona ano kino papalua, e like me kana i hoike ae ai ma &ana kau, he kumu (laau) m ; Io ia. laia (Hiiaka) i he!e aku ai, aia no oia ke ike aka la i ke ku mai o kekahi wahi onohi a ka hookamahao nui wale ke kumulaau ana e ike aku nei. Ake ike aku la no hoi o Iliiaka i keia hoailona ano nui i pili wale no i na'iii aimoku o Hawaii nei, a hoomaopo po iho la no ia, o Lohiauipo no ka mea nona ia ho~ ailona. Me keia hoike mao[.opo i kau mai imua o Hiiaka no ke kane no Lohiau, ua hele pololei aku la ia no ke kumulaau milo eku mai ana. He nui a lehulehu no na'kumulaau e ku ana ma ia wahi mai kahiko mai, e like me ke kou, ka puhala, ke koa, ka ohai a pela wale aku, aka, o keia knmulaau a Lohiau e noho nei oia wale no ke kumulaau milo hookahi ma ia wahi, a he mea no hoi ia i ike ole ia e na kamaaina o nei wahi mai kahiko mai; a ua manao no na kanaka e muia nei mawaho o ka hale kilu ia po i nei kumulaau e ulu mai nei, he kumulaau kamaaina no ia. la Hiiaka i hele aku ai i kahi a Lohiau e noho ana, ke ike mai la no o Lohiau, a ke apoapo Ia ka oiii iloko iho ona, e ikeia ana ia e ka wahine. Aia hoi ka lau o ka milo ke punonohu la a puni ke kumn, ua hele iho la apa ika lepo. A malalo mai o keia .mau lap i kiei a i ha-Io mai ai o Lohiau i ka hele aku a ka wahine. Oiai hoi o Hiiaka e hele ana no ua kumu milo nei, oia ka wa i haule iho ai o kekahi ku a-ua ikaika, olapa ki uwila a poha no hoi ka leo o Kane-hekili. Oiai ka ua e hiolo a'na, ua puhee ae la na kanaka e kuku anā mawaho o ka hale kilu a pee ae la malalo ona kumulaau, a ō kekahi, poe hoi, ua hoi aku la. iloko o ha kauliale, oia n.o na kanaka o na kauhale e kuku mai ana ma iu wahi kokoke mai.

Ia wa ua loaku la o i k^ j kumii milo, a o Lohiau hoi keia, ua poipoi pono mai la oia i kona kapa hola manii a paa pono kona kino. A hoe-a o Hiiaka i ka lau o ka milo, oiai no ka !oo o ka hekili e ikuwa ana; a o ke ahi uwila hoi e lalapa ana, mawehe ae )a ;a 1 ka lau o ka milo a nana aku la ia ioko aku ma kahi o ke kumulaau (mi]o) a ike aku la ia i keia kanaka e okuu mai ana. Hoomaopop iho la no hoi oia ia wa, aohe nei kanaka ana e ike aku nei he mea e ae. aka, o kana ipo aloha no o Lohiau. e nana aku ana ia iala (Lohiau) ia wa i anapu iho ai kekahi uwiiaia malamalama ae la na helehelena o Lohiau īmua o Hiiaka, a pela no hoi ko Hiiaka mau helehelena imua o Lohiau. A o ko Hiiaka le!e aku la no ia e hopu aku i ka a-i o ke kane, aka, kau e mai )a nae o Lohiau i k(>na mau lirr.a me ka o!a!o ana mai: "Kaokia kanawai e ka wahine! Eae nai oe e makalahia mai i kun hala." I kela wa no i eii mai ai o Lnhiau !•;• i-s kau. Is.au Ehm Henwn ame Knnunnol'innawaleohh o 7.v o Hnnla. 1 EKn i ke kala 2 E Lono i ka uweke-kala, 3 Wehe puha ia 4' Kalakala i Auuena 5 Kapu k* aha oka wakala an e K:,n. , () K-ila, uweke puha ia. 7 E Hii e—kala la mai. Pau nei oli ana a Lohiau, n ra ia Hiiaka ke pane akn, oia ka v» a • !" • iai mai ai i kekahi kau i ano like loa n ,i ai ī Kahana, Koolauloa, faia i ka'n , i, ke alii o ia kalana aina: j\n ih Eluu Haiien a me J\ h, 9 Ui'iuhi. 1 Pa ke ahin makani 2 Auu ka uka 0 Kahaua, o Knlakala ika lauwili o K 1 4 Hoopuepue ke kini noho iī - '.' - 0 Oia mahele loa mauka n !<■ '• ' 1 : 0 ' le aku, he loa o Hni-lua--o, 7 A nae he loa ika haua ak- • ' • ; 8 Obo aloha ka'u a pi3i mai i I i) Oka maha no ia o kr; , 10 A kiei iho au e iko, 11 Ika pao ae ake kni 1r" ;v-' 12 Qwau oei oka ipo lei manu. 13 E Hii—e 1-1 Kolaia m ~ui hewa, 1;V V hea .m ! aiu hala, ' 1(>; 1 pau li-nu L7 Ua lawehala an ia oe, eke aloha, " . "' H Hnaina m&i ana hoi ko aloha.