Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 15, 21 January 1907 — Ka Moolelo Walohia o Hainakolo [ARTICLE]

Ikemaka i ke Kai Holuholu!

Ka Moolelo Walohia –o– Hainakolo KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE MOKUNA I MAUNA KEA AME MAIKAI WAIPIO, HE ALO LUA NA PALI "O kau mau olelo apau i hoike mai nei ia'u, e kuu kaikunane," wahi a Hina i hoomau aku ai i ka olelo ana i kona kaikunane; "he mau olelo maikai no ia ma kekahi mahele; a ma kekahi ano hoi, ea, ua hoomamake inoino loa mai ia i ko'u mau manao ana hakukoi, e ike la hoi au i ka wai puolo lau laau o Kuaihelani, a maha ae la hoi nei ikiiki nui o ka hia-a wale ana o nei po, a kii ae nei oe ia'u. Heaha la hoi, e hoihoi no hoi paha oe ia'u me kuu nele, a iloko hoi o kuu kaumaha ame kuu luuluu. A i hai aku au ia oe, aloha wale ka hoi ka kaua hiapo e hanau aku ai. Ke kau e wale mai nei ke ano halia houpuupu i kuu maka, elike me a'u i hoauwana makamaka ole ia mai nei i keia ulunahele, me ka manaolana la hoi e ku ana au i ka nuu a ke aloha, eia ka auanei, aole. Pela auanei ka kaua lei aloha makahiapo e hoauwana ia ai a kuewa i ke alahele me ka wai-maka; oiai, eia kona luaui i ka ehu kakahiaka wale no o nei mea he ike ana i ka wela a ke aloha. I hai aku au ia oe, he wahine ana ka kaua hiapo. I ka pau ana o keia mau olelo a Hina, ua ula weweo ae la kona mau onohi maka me he mea la he oko oko o ke ahi e lalapa ana i kona mau onohi; a o kona wa ia i uhau ae ai i keia mau lalani mele ma ke ano he pule wanana no ka makahiapo e oili ana mai iaia aku i kona wa e pili ai me Ku-ai-kaua-a kama: HELU 7. PULE KAUKOLOHIA––HE WANANA 1 Aloha au o ka wai lele o Hiilawe 2 Oia wai maopu i ke alo o ka pali 3 Eia ka uluulu makani ke puhi nei 4 He lele pukaka ka manu o Kaauaua––e 5 Au aku au o ke kai loa— 6 O Kuaihelani i Kahiki ke one 7 Oia one nee, paa ole i ke kaohi 8 Kaohi ka leo o ka nihinihi kani kua-mauna 9 Paee ka leo o mapu kani kohakoha 10 Lilo hoi ia i ke au a ka hewahewa 11 Kani-a-a i ke waonahele 12 E hele ana i ke ala me ka waimaka 13 Haawe i ka lei makani ma ke kua 14 Kuu makani aloha ho—i 15 O oe o kuu makemake 16 O ke kaunu hiaalai aia nei la––

17 Eia ka, aole— 18 Ua nele iho la au— 19 E kala hoi ka nele— 20 He kuapuu ko mua 21 E hoohelei mai ana i kona maka 22 Aloha Waipio—e. A pau keia kanaenae ana ae a Hina, o kona olelo aku la no ia i ke kane kaikunane ia Ku, me ka hiolo ana iho o na waimaka ma kona mau papalina: "Ina hoi ha kaua no ka ehu wai o kuu aina, oiai ua nele ae la no au i keia wa. A e kali aku au o ka la ike i ka i'a kaulana o ka ehu wai o Waipio." Ua lilo keia mau olelo a Hina imua o kona kaikunane i mea hoehaeha loa i kona naau, a hakukoi ae la kona aloha nona. A oia ka ka mea kakau i puana wale ae ai i keia mau wahi lalani mele. "Auhea wale oe e ka Ua noe E ka ua koi aweawe i ke kula Kuu hoa o ka ua lei kokoula Ke pili lau holu o Kaluanui He nui ko aloha ke hiki mai Hiki mai ka manao eha kuu kino Aneane no au e uwe iho I kau mea nui la he aloha He aloha kahi wai a o Kahoi Hoi oe ilaila, pehea au? A pane mai la o Ku i kona kaikuahine: "He keu no ka hoi oe, e kuu kaikuahine! kai no paha e waiho kau hoolaau mai a ka wa pono, elike nohoi me ka'u i hoike aku ai ia oe, alaila, ike la hoi au i ka polo hinano i ka ehu wai o Hiilawe. Eia ka, o kou kanikaniaula e mai nei no ia i ka hua o ko kaua mau puhaka e hanau aku ai. Auhea oe, aole e manalo ana kena pule au i hahau ae la i ka mea e aku, aka i ka kaua kaikamahine hiapo. A elike me keia kolo au i hoike mai nei, a pela nohoi me ka haina ana mai la au i kou makemake, alaila, e heaia ana ua makahiapo nei a kaua o HAINA-KOLO i ka pali o Waipio, i ka ehu wai hoi o Hiilawe. Aka, alia nae oe e pulale mai e ke kaikuahine, oiai aohe i hemo kuu kapu akua i keia wa. E hoomanawanui oe a pau ia pilikia o'u, alaila, hookolo mai oe i ko makemake, aohe au e kaii ae, oiai he makemake like no ia ua holo mua mawaena ou ame a'u. A e hoihoi aku au ia oe; ke makili loa ae la ka la." Huli iho la ua Eueu nei o Mauna Kea a kahea iho la i na manu e lele no lalo o Waipio. Me he mea la i paia ae ko Hina mau maka, aia hoi, ike ana ia e noho ana no ia iloko o kona hale alii, a e moe ana no iloko o kona ahu kapa aala. A o ke aloha hoi keia ana i kau pu ai maluna o ka eheu o na manu, aole oia i ike hou mai; a me he mea la ma kona hoomaopopo iho ia wa, he moeuhane kana i ike ai.