Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 15, 21 January 1907 — Ka Ahaolelo o ke Kalana. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo o ke Kalana.

Ahiahi Poaha, Ian. 17. Ma ka noho ana a ka aha, kuka a ua lunakiai o ke Kalana o Oaha Dei, ma ko lakou keena halawai uiau, ma ke ahiahi Poaha uei, Ian. 17, ua pan pono no na hoa apau o ka Papa i ka hiki mai ma ia halawai. Ua hiki mai nohoi na luna doo o kekahi mau oihana e ae o ke kalana e laa ka makai nui C. P. laukea, hope loio kalaua Olson, ka luna o ka oihaua kiuai ahi, luua alanui S im Johuson, ke kumuao o ua hokeo kani o ke aupuni Kalana, ame kekahi poe e ae. U ke paewa o ka Ahaolelo Kalana (ma Oahu nei) i ko ka Ahaolelo Teritore, aohe kahunapule nana e kahoahoa maa na hana a ka aha; a na pono no ia nele ana, oiai aohe wahi onnkunuku kalo no ke kanaka naua e hooko aku ia hana. Elike me ka mea tnau, ua heluhelu mai ke kakauolelo o ke kalana i na moolelo a ia aha i na halawai i kaa hope ae nei. Ku mai ka lunahoemalu Mr, Hustace, a kamailio mai la imua 0 na h a o ka papa: E na Keonimana: I ko'u nana aua i na dala e loaa aua i keia Kalaua, ua ike an e loaa mai aua /a kakou mai ke Terit ;re mai, uo ua mahina mua eHolu o keia makahiki, he $30,000 uo ka mahina, no ka uku ana i oa Iilo o ke Kalaūa d Oahu nei. Noiaila, 1 ko kakou lawe ana mai i ke ku laua hoolilo a ka Papa Luuakiai inua i pau, no ki mahina hookahi, oia hoi, he $37,014, e ike ana kaKou he $6000 a $7000 ka oi | wale aku o na lilo iua ia alahele i ko na dUa io niaoli e loaa inai aua ia kakou, Nolaila, e waiho . aku ana au no ko oukou nouuoo I aua ī kekahi papa hoike o na lilo . a'u ī koho ai, oia na lilo e komo pono ana iloko o na daia loaa! mai ia kakon; a ke lana uei ko'u | manao e apono aua ka Papa i ke ia hoike, a oia na hoolilo e lawe-; laweia aku ai ma ka la 1 ae nei 0 Feberuari. Ma ka hana ana ina keia auo, e hoemi iho ana ka kou i ka huina o na lilo i $4399.58 malalo iho o na lilo i hoonohonohoia ai no Ianuari ae nei1 ke aponoia aoa o keia papa . hoonohonoho lilo e loaa ana īa kakou ka hiki ana ke uku i ko kakou mau hoolilo apau me ka pilikia ole, a hoopilikia ole ia no hoi ko kakou knlana hilinaii»; a . ma ia wa hookahi nohoi, e hoahu kakau i waihona dala kuika wa no ka wa pilikia o ka Papa. Eia iho ka pa^)a hoonohonoho hou o na lilo i hoomakaukania e: ka luuaho malu:

| Na uku mau $ 1 ,6 / U i Keena Kakauolelo, no na kakauoleio 340 Lilo pepa a pela aku lOU Keena Hooia, kikauolelo 12" Lilo pepa a pela aku L.ūo Kalaua, na kakauolelo 699 Liio pepa a pela aku Keena Puuku, kakauolelo 125 Lilo pepa a peia aku 25 Hoolimalima Keena 125 Luna Pa Aupuni 30 Eneginia o ke Kalana 275 Lilo pepa a pela aku U'O Na Kiai o "a Paka 200 Kapio ani Paka 700 Oihana Alanui 10,000 Alanui o Ewa 1,450 Waianae 2o0 Waialua 800 Koolauloa 600 " , Koolaupoko 350 Oihana Makai, no na makai, 6,000 j Liio pepa, a pela aku 1.000 ' Oihana Kinaiahi 3,400 Lilo pepa a pela aku 600 10 hana Lawe Opala 1,500 Oihana Kukui Uwila 650 Lilo pepa a peia aku "50 Oihaua Makai 100 " " 150 Bana Hawaii 1,250 | L.lo pepa ' 0 Huina $33,555 Na A»'cher i waiho inai i kil manao, he uiikemake oia 0 lohe i na oiauao hoakaka o na poo oibaua. Mamnli o k^ia koi a Arcber, ua ku inai o Mr. Iauke» a hoakaka mai i ka nui onalilo i haawiia no ka oihaua makai iloko o ua mahiūa he 18 i pau, aia ma ka huina o $8575 no ka mahina hookahi, a i keia papa hoonohouoho hoi 1 hoikeia mai nei, aia ī ka $7000. "Oiai au e k«koo ana i ka manao e hoopauaua iki mai i ko kakuu uiau lilo, aka, makemake nae hoi au e ike, heaha la ke kuiun kupouo nb keia hoeuii loa aua i oa lilo o keia ke ena'?" wahi a Mr. Iaukea i Dinan inai a.i, ine ka hoakaka ana mai hoi, mai oi loa aku ka pono ina nana pODOi uo e haawi mai i ka papa hoouohonoho o aa lilo 0 kona keeua, mamua o ko ka Papa lawe ana ae i ke keehina kuikawa o keia ano. Hoakaka mai hoi ka uoho, aole 1 ka papa i keia wa 1 kahi e hiki ai ke ae e haawi hou aku I ; na dala maw.iho akn o $7000; a ua ike pu nelioi ka Papa, ua nui ; hewahewa maol* ke dala i hooliloia no ka oihaua makai i na wa i kaa hope ae nei. Aole nohoi o Iaukela wale no kai hoohalahala mai no ke kolikoliia ana o na hoolilo o kona keena, akaf o ka Lunanui kekahi I o ka oihana kinai-ahi, a pela n0 lioi ka luna alanui Sim. JobDSon,

^me ke alikai o ka bma puhi L a hoakaka o Mr. Tnurst)n iuna nui o ka oihana kinai ahi, ioa e hoemiia ana ua uku n loko o kona keena, e aoe loaa ole aua ūa kanaka makankau pono no ka lawelawe aua ia oihana. O kekahi nohoi, o ka oibaDa kiai P-lekaua keia i ka pou ■> o ua hae oihana mai ka poiuo mai a ke ahi. He mahele hana kekahi, oia be kaaw-ii "polohuku," a e Qple ana ia mahele baoa i Ke dali ole. Nolaila, e hann hon aku ana oia i wahi e.loaa ai he $400 i liwa ai na hoolilo o koua keena. I keia wa i pane mai ai o J. Oi'man, ma ka «eao o ka pap« honpaa pi ho pauAhi, ua kue o a i ka hc.emiia ana o ka haiwina da!a no oihau* kinai ahi. kūpaa NaUE ole ka lunahoomalu La paue aia' ka lunahoomalu ° ka Papa. "Aohe lawe ia o ua ku-e (protest) maauei nei." Aole i pau.