Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 27, 6 February 1907 — Ka Moolelo Walohia o Hainakolo [ARTICLE]

Maemae ka Liko o Kaukaopua!

Ka Moolelo Walohia –o– Hainakolo KA UI PUA KA-MAKA-HALA O KA WAILELE O HIILAWE MOKUNA I MAUNA KEA AME MAIKAI WAIPIO, HE ALO LUA NA PALI I ka hoea ana aku o Aniani i kona wahi pupupu hale me ke kupaianaha loa, elike me ka mea i ikeia ae la, ke lohe la oia i ka olowalu o na leo hookanikani pihe o na kanaka o lalo o Waipio, mai kela kapa a keia kapa o na oawa kaulana nei, a mai kai mai nohoi a komo iloko o Napoopoo, a pela nohoi ma uka mai, no ke anuenue kupaianaha nui wale e moe ana maluna o ka lala laau mai ke kuamoo mai o ka pali a hoea i ka honua o Waipio. I nei wa a na kanaka e hookanikani pihe nei no ke anuenue kupaianaha, ua puka aku la o Hinaaiulunui a noho iho la ma ka puka, ma ke kipaepae owaho loa. Huli aku la kona alo a nana aku la i ke anuenue e kakiwi ana mai luna mai o ka pali a ku ilalo. O ka welau nae o ke anueuue ana e ike aku nei, ua hehi pono iho la ia ma ke alo o kahi pupupu hale o Aniani ke kahuna. I ka ike ana o ua o Hina i ke ku o ke anuenue i ka hale o ke kahuna, ua pane koke ae la oia me keia mau olelo: Kupanaha wale ka hoi nei anuenue! Aohe kuu kahuna o kona hale, ua hala oia aia i Waimea i ka la i nehinei, eia nae ka wawae o ke akua ke hehi mai nei i ka opu weuweu o ke kanaka. He hana nohoi ka ke anuenue! O kekahi nohoi, ua like loa no ko keia anuenue ano, e me ko ke alamuku o ua kaikunane haku nei o'u, kuu kaikunane hoapakau nohoi i ka hana a ke aloha. Iaia nei no e nana ana i ua anuenue nei, ike aku la ia i ka hele ana mai o kona luaui makuahine, oia o Owakailunaikeaouli. A hoea ka makuahine i ko ia nei hale, olelo mai la oia: Hao wale ka hoi ke alamuku o nei la e ku nei. O ka hawele ka ia o ke anuenue mai luna mai o ka pali a hala ana ilalo nei. Aia ka wawae o ke anuenue la ke hehi mai la i ke alo o ka hale o ko makuakane kahuna. Heaha la ka hana a nei anuenue? Ina hoi paha e noho ana ko makuakane o Aniani ilalo nei, ina la hoi, ua maopopo ia kakou ke ano o keia alamuku; aole hoi e hihi aia oia i nei wa i Waimea. No keia anuenue a ke kamahao nui wale ka na makaainana ame na'lii e hookanikani pihe nei. O

ka hele ka hoi ia o na leo a ikuwa i na pali o Waipio nei. Aole i ikeia kekahi mea kupanaha elike me keia ke ano mai ko'u mau la opio mai a hoea i nei la. He kahi wale no keia o ko'u ike ana i nei mea kupanaha. Ia laua nei no e kamailio ana, puka mai la o Aniani mai loko mai o kona hale a hele pololei mai la no ka hale o Hina, a ia wa i hooho ae ai o Owakailunaikeaouli. Auwe! Ei ae o Aniani la. Kei hoi ka ike ole ia ana aku nei o kana hoi ana mai nei. E kala wale ka paha oia i hoea ai ilalo nei? Ea! Kupanaha wale no ka hoi na hana. O ko Aniani hele mai la no ia a hoea i ka hale o ka hanai, haawi mai la oia i ke aloha i ke aliiwahine ia Owakailunaikeaouli, a peia pu nohoi ia Hina, ke aliiwahine opio. A pau ke aloha ana, o ka lilo aku la no ia o ka olela na ou kahuna nei, ma ka pane ana aku i ke aliiwahine makua: Auhea oe, e kuu alii, o nei alamuku e ka nei la ka mea hoi au ame kuu haku aliikane i ike ole ai, a pela no me ko olua mau makaainana i ike ole ai mai kinohi loa mai, e hai aku au ia olua, o ko'u alanui hele ia o ka hoi ana mai nei mai luna mai o Mauna Kea. Ua imi aku nei au i ka mea a'u i makemake loa ai e ikemaka, a ua ike au iaia. Ua ai pu au me ia, a ua noho pu, a nana au i hoihoi mai nei ilalo nei o Waipio maluna o keia anuenue a na mea apau e ike aku nei. A hoi mai la no hoi au ilalo nei la me kahi puolo mai luna mai o Mauna Kea. O ko'u makemake nae, ai a akoakoa like mai olua na makua, na haku alii o'u ame kuu hanai nei, ia wa au e hoike aku ai ia olua i ka huaalelo. He ano nui ka olelo i waihoia mai ai ia'u. A he mea ano nui nohoi ke hoea mai ana ma keia mua aku. Aka, o ko olua pomaikai, e o'u mau haku-alii, ma ka wa pono e hiki mai ana, he aiwaiwa ka pomaikai; a pela no kuu hanai nei. Aole nohoi au e nele ke Kahuna; aole nohoi e nele ka lahuikanaka o olua. Nolaila, i keia po e akoakoa ai kakou apau maloko nei o ka hale o kuu hanai. A no'u nei la, aohe au e ike hou ia ana e oukou a hoea mai ia manawa. Eia ke Kahuna la ke hele nei ma ke ala iki, elike ma ka olelo a kahiko. I ka pau ana no o na olelo ana a ua Kahuna nei o kona hoi aku la no ia no kona wahi pupupu hale. Iaia i hoea aku ai i kona hale, ua lawelawe iho la no ia i ka hana, oia ka ninau ana i ke akua no na mea e hiki mai ana. E Hoomanawanui iho a pulelo hou aku