Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 69, 5 April 1907 — Lo-i Kohala i ka nuku ua Kanaka Makahehi nui ka Lehulehu. [ARTICLE]

Lo-i Kohala i ka nuku ua Kanaka Makahehi nui ka Lehulehu.

APONOIA KA OLELO-IIOOHOLO E LAPāAUAKL O ME J. L0R mtLLACB KA MAH LEP,^

^ Hoomakaia na hana ma ka hora , : -0 o ke ahiahi Poaha, Apr. la 4. C a hoopihaia ae o loko o ka Hale 0 n i Lunamakaainana me na poe makaikai, mai na haole a na Hawaii, ka poe i ake loa e ike a e loaa hoi he Kauka no ka lapaau ana i ka ma'i luku nana e ulupa nei i keia lahuikanaka, oia hoi «a ma'i 1 kapaia he 'Tepera.'' Ua akoalioa ae na hoa o ke Komite holo >koa o ka Hale me ka Lunahoomalu ka Mea Hanohano Chas. Akau o Hil , ka Peresidena Pinkham o ka Papa Ola, na Kauka, na Loio ame kekahi.mau Agena Oihana, a pela noh i me na poe kakau nupepa like ole, ko ke Kuokoa Home Rula ame Ka Na'i Aupuni ka Nupepa Puka La hookahi ma ka olelo Hawau e p'uka nei i keia wa; malaila pu nohoi me ka ona o ua mau nu» pepa la ka Elele Lahui Chas. Kahiiiaulani Notley. ^ Oiai na maka o ka lehulehu e k.uuona pono ana, ua hahau mai la ka Lunahoomalu i kana hamare a oia no ka 'wa i ikeia aku ai o kekahi wahi haole uuku helehelena opiopio e noho ana mamua o ke anaina, a he kulana nae kona e hiki ai ke hiliuai piha ia, o keia Keommana, oia no o Kauka Wallaeh, ka mea a makou i hoolaha mau aku ai imua o na poe heluhelu. 'Mahope iho o ka makaukau ana, ^ ^

ua hoomaka mai la ka lele ana o na ninau mai na Solona mai, me Ka pane ia me ka polomi. A he mea hu o ka aka ame ka ne-i o ke anaina ka hoohokaia o kekahim -.u ninau kikoola a hoopau m .nawa wale a Kaleiopu ma. O na mea ano nui nae ma kana hoakaka ana, a ī unuhiia mai e maheleolelo Kaulukou oia keia e hoopukaia aku nei elike me na mea i hoopaa P 0 ia e ko makou olohe, ma ka pane ana i na ninau a Rawlins ke kahi mea i kohoia no ia hana: a olelo ae o Wallaoh, ua hoea mai oia noonei he 2 mak. i hala ae uei enai Kapalakiko mai. (Mahoeokahoohoka.ana i kahi mau ninau ano ole, ua nui ka aka iakahitmaU h°U mai la'} hTe 10 ma ^ahilu ona ma Amerika, mai Bere ne Switzerland mai. Ua noho oia ma B una.be, Ima, i kona wa keiki kona makuakane, ame kekahi mau i wahi e ae, aka. ma Inia oia i noho ar ma ke aao kuai laau f h o . „ laau' 01a nohoī ka la-,u i ola ai k0Iia ma 1 me ka pepee o ka linui a me ka rumatika. iloko o 7 pule wale no Aole au i a'o kula Lpaau ia. O ka laau nae i ola ai '■ 01a 110 ka'u i hoola ai i na noe e ae he nui, a o a ano laau no a hoea mai i ke a wa. Ua ike au i Ka hana ana ia laau, a no'u wale no ia. Ua hiki i keia laau ke hoou ī ka ma'i ili mane'o i oko o 1

, la (akaaka — mahalo loa ia, a ua hooia ae no kekahi poe i ola), pel® na ma'i pohaka o ka ili mekahiki wawe. Ina ua pehu a nui kohu ''elepani," e ola ana iloko o 18 laBe okoa no ka lawelawe ana i ua ma'i pohaka ulaula, a he okoa no ' ko na pohaka keokeo. Aole me ke ohe aniani microscope e okilo ai. aka, he nana aku n .< i ka pehu, ka pa.aho, a hoola. E hiki ana ke eha ka poe ike oie i ka eha, a he hooia ia no ke ola. ■ . 1 Ua nui wale na ninau i pane ia me ka hakalia ole e*\\ ailaeh, a ua hiki iaia ke hana i mea e kaupaīe ia ai ke aiako ia ana o keia lahui i Moiokai, a peia hoi me na keiki liilii, wahi ana. Na Sheldon o Kauai, he ninau— " Me ka holoku anei oe e hele ai e lapaau i na ma'i? I Pane — Ua ike no anei oe, ua komo au i ka hoL ku i t. ahi wa e bele ai? Jfl Kelekona — Aole. He lehe n)al ko'u, pela oe e haua nei. M ailaeh — Aohe oiaio oia. Uea i.a ho ka hewa o ka mea e k°i»° a a i ka hoioku a lole e ae e. ho - i-akeie ana i keia an<> >> a'i? 1 Hoaa . Kelekona, a nui ka akao na kanaka. A eia ilio ka h0aa elua: • Ueleko a — ooia mai anei °e> he oia ke kanaka nia'i lepera ia oePane — Aoie. Aoie kanaka e ola ia'u, o kuu laau ka. mea e ola al; ,j!'| A me la laau no au e iapaaa al } na ma i apau. (L a wa'ihoi * ka i>01 niu ■. u no ke kuawili.) : . O A. S. Kaleiopu a me Kale° kekahi mau me > i haawi mau !l1 nau, a ia laua aku hoi, pa-ki ua : L fl kuha o na poe makaikai i ka l31 } '■$ ukiuki, nui n-a nakeke a pela aku' La ninau ae hoi o K aleiopo» ina paha ua 1 ke ka lapaau ana a 113 kanaka o nei me ko īnia? jwBj Pane— Ae. Ua like loa naa k"iJ A mau mea a'u i ike ai. A no ka !1° . 1 iio ma'i, ua h'iki i oukou ke lawe mai i ke!ki ma'i na'u e hoola, a mahope. paoa oukou' i na iloilopela ak Mawaena o na po,- i haaW» 1 l,a ninanina,u ana ia Kauka Wala lUft ioko o ke keena Ahaoieio £»a ka po Poaha iho la; o ka Hon. H- >J' Kaniho, kekalii i waiho aku i hel' mau dii.au: O na ma'i uPehu?e' hu kiokio a lewalewa a na kau vt, oonei e hoole nei la, aole e ola7 ' :i' J ola no anei i'kau laau? Pane: A • "O na mai makalole a ulei a na P •:auka oonei e olelo nei ia aOi" ola; E oia ana anei i kau laa11 Pane: Ae. A o na poe wawae pa" <ahu popopo a na kauka oonel olelo nei la he ma'i lepei'a? 1 a.'i 0 •Kle ia he ma'i lepera WU1 J.n la kekahi mea wawae palaho 0 L 1 ka h'auoli e ola ana. Hur° ae - ka lehulehu i ka olioli i ka °kum kumu ko kea Nui wale kana r»a nmau i koe aku. 0 Mahope o na haimanao anU,0i ■>.ekahi mau kdou.mana, ua ir'"' „ mai o hauka Lor Wallaeh e ba !'e wale oia i na ma'i Iepera i»e aupuni haawi. ole mai i na kok1 ^ \ o ka nui o na 'ma'i Iepera ■iU"A1 aoao e hoola iioko o ka inaka n hookahi, pene:: Ehiku ina'i.KP ^ o ke ano inoino loa; a elinia m ma > ano Jmama ae, a he elua lJ -eiki. O ka manao wale ° j-u i'apa Ola ka mea e kakaliia • 0 ^ nei- A heaha la na hana a v manoma? Aole i •