Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 114, 7 June 1907 — H. Kanawai [ARTICLE]

H. Kanawai

111 ana i na, Jiure, e Hoololi ana 1 na aii Hooi0iiia ai e aQle 1782A o na Kanawai Hooponopono ^ve Kanawai 74 o na Kanawai 0 1 ^oloia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Bawaiv. • i hoon^ L 0 ka Pauku l779r° na°T#awai o 1905 ai e ka Pauku 1 o ke Kanawai "p 1 ra Kakauolelo ia mai P • Pa jn ,u u 1779. E waiho aku no Ka . ^ Q ka noho au i ho°iaioia ma ka wa he unn h ' inoa j paa maloko0 : ai 0 kekahi Kau o ka Aha, e *a"' kaawale i like ko ,&■ kou 1 tnau papa inoa ma na apana p«I - ame heja apana kfJha arrQ' ko lakou ano, e opiopi ae i * e a ho0komo akua:ma ke ano e ike ole ia ai ka moa »aluJeVwaeia i P°e ]hre nUi ,, Ua aPana pepa i paa ai na īnoa " , u haawale elua, i kapa:nJl,lre kookolokolo hoi maloko o rl' H jure hookolorfla ka .Pahu o na jure nui ame ka l Pahu0LunaLnawai, ma°Pe ;l la> nana auanei ma ke a na ■ re nuiihuikau koti0 a:° ° ka lulu mua ana ae i ka p h ki mat loko mai ai ua apana pepa iloko o ua Pahu 1161 '

' o laila i na inoa e lawa ai ka puulu nona ka huina e emi. ole ana malalo o ka umikumamakolu, aole hoi oi aku mamua o iwakaluakumamakolu e lilo i poe jure nui, a ma ia ano nohoi mai loko mai o ka pahu o na jure hookolokolo i na inoa aole emi malalo o umikumamawalu, aole oi aku mamua o iwakaluakumamaono e lawelawe i mau jure hookolokolo no ke kau e hiki mai ana; ina nae e kauoha ana kela ame keia Lunakanawai o ka Aha, ke oi aku nae hoi na lunakanawai o ka Aha mamua o ka hookahi e waeia i heluna lawa pono o na poe e lawelawe ana i mau jure hookolokole a i kauohaia e hele mai imuao kelaame keia lunakanawai, a i ole, o ka lunakanawai hookahi, a oi aku paha, a e kauoha nohoi e waeia a e kauohala na !ure nui e hele aku imua ona. a i kekahi lunakan'awai e ae hoi. Alaila, e waihoia aku kekahi palapala hoike o na inoa o ka poe i waeia pela ma ke ano he poe jure nui a jure hookolokolo me ona hoakaka oiaio no na mea ano nui o ia wae jure ana, i kakauinoaia e ka lunakanawai a hooiaioia e ke kakauolelo; aka nae, aole no e waeia na jure nui me na' jure hookolokolo no kekahi kau hookolokolo, ke manao ka lunakanawai, aohe waiwai o ka hana ana pela. I ke akea e hanaia ai ia mau wae ana, mahope iho o hookahi pule o ka puka ana o ka hoolaha no ka manawa ame kahi e hanaia ai ia hana, -maloko o kekahi nupepa laulaha o kona laweia ana, i paiia a hoolaliaia maloko o ka apana kaapuni e malamaia ai ua waeia ana nei o na jure, ina he nupepa kekahi i paiia a i hoolahaia maloko o ia apana, kaapuni; a ke ole pela, alaila, mahope iho o hookahi pule o ke kau ana o ua hoolaha nei ma na wahi maopopo, aole remi iho malalo o 'ekolu, maloko o ua apana kaapuni nei. Pauku 2. 0 ka Pauku 17-0 o na Kanawai' Hooponoponoia i hoololiia ai e ka Pauku 5 o ke Kanawai 74 o na Kanawai o 1905, ua hoololiia ma keia i heluheluia ai penei; "Pauku 1780. Mahope o ka hoopan e ana o ka Aha ma kekahi kau i hele mai ai a i lawelawe ai hoi na jure, a mahope hoi o ka hookuuia ana, o kekahi papa jure malaio o ka Pauku 1775, e hookomo ke kakauolelo i na apana pepa i paa ai na inoa o ka poe i hele mai a i lawelawe ai ma ia ano, a i hookuuia ai hoi, maloka o kekahi wahi-leta a e silaia a paa, e hoakaka ana maluna o laila i ka nu o ka manawa, a oia mau inoa, aole . e hoekomo hou ia aku ilokn o ka pahu a man pahu jure, koe wale no ma ke ano i hoakakaia mahope ae nei. E hookoihoia hoi na inoa o ka poe apau i kapaeia mamuli o ka hookuuia ana a i ole, no ke kupono ole hoi i jure, mal -ko o kekahi wahi leta kaawale i hoailonaia ma ia ano, a, aole e ho'iho'i hou ia aku iloko o ka pahu a mau pahu balota jure'p -:ha oiai e mau ana ia hookuuia a'na a kup'ono ole ana hoi. A o na inoa e ae apau e mau no lakou maloko o ka pahu a mau pahu jure paha, a i _oie, e hoihoi hou ia aku no maloko o laila, a mHa.ila lakou e waiho ai me ke kiia ana a paa a niki i k > wa' a ka lunakanawai e kauoha ai e weheia ua pahu nei a mau pahu paha no ka wa e wae hou ia aku ai na j ure. He umi la mamua g,e o ka noho ana mai o ke Kau, a i ole, Ai.ka manawa i makemakeia ai na jure, e waeia na jure elike loa no me ke ano i hoakakaii ae nei mailoko mai o na inoa i koe aku iloko o kela ame keia pahu a mau pa.hu jure paha; aka nae, ma k'a wa aohe mau inoa o loko o ka pahu jure i hookaawaleia, a i ole ia, ua lawa ole hoi na inoa no ka hana i makemakeia, ehiki no ī ke kakauolelo malaio o ke kauoha.a ka lunakanawai a imua hoi ona e wehe ae i ka wa hi i hookomoia ai na inoa o lea poe i lawelawe jure, a i hookuuia paha malalo o ka Pauku 1775, ma ke kau jure a maimwa paha i hala lilo o ioko nae oia makahiki a hookomo aku i na inoa maloko o ka pahu jure kupono i mea e hiki ai ke waeia aku elike me na hoakaka maluna ae. Ma ka wa e ikeia ai he pono ke weheia na wa/u' leta e ae a waihoia na mea o loko oia mau wa hi ma ka pahu jure kupono ma ka nee papa ana hoi elike la me na wa hi leta i eilaia ai. Pauku 3 O ka Pauku 1782 o na Kanawai Hooponoponoia i hoololim ai e ka Pauku 6 o ke Kanawai 74 <> na Kanawai o 1905 ua hoololiia ma keia i lieluheluia ai penei: "Pauku 1 782. Ma ka wa i lawa ole ai ka heluna o na jure i waeia a i kiiia paha, a i ole ia, ma ka' wa e hele ole mai ai, a i ole, loaa ole paha he heluna lawa pono o na juie i waeia a ī kii*ia e lawa ai ke jure nui, a jure hookokkolo ma kekahi hihia, Kivi'a a Kamima paha, e hiki no i ka /:ha ke kauoha i ka Makai nui e kauoha aku i mau jure nui hou a ku'i paha e ike me ka mea i makemakeia. E hiki no ke ohiia mai i ekolu mau jure nui hou me eiiolu jure ku'i i mau jure hookolokolo maiwaena ae o ka poe e ku mai ana, inaaole i kueia e kekahi mea ma kekahi aoao o ka hihia. Ina ua oi aku maniua p ekolu jure nui hou a i ole oi aku paha mamua o ekolu jure īnakemakeia i poe jure hookolokolo, a ina hoi e waiheia mai kekahi kue no ka wae ana mai waena mai o ka poe e ku mai a,na, e kauoha aku no ka Aha ia wa, a mahope aku nohoi elike ka nui me ka mea e ikeia ana, e unuhiia mai loko mai o ka pahu jure kupono i na in'oa e Uwa ai ka heluna no ka ho"piha ana i ua papa jure nui nei i hiki ai ke komo inaloko o laila na jure nui, aole erm malalo iho o 13, a i ole ia, e oi ole ana mamua o 23, a ina lioi o ka lawa ole ana aia maloko o ke jure hook >loko!o, alail'a. e unuhiia inai na inoa mai lol^o mai o ka pahu jure kupono e oi ole ana mamua. oka 26 ka heluna no k-i hoopiha ana ia papa a lawelawe h'ana ana'ku no ke koena aku o ke kau; a ma ia 'ano e kauoha aku ka makari nui e kii a.ku i na poe no lakou na inoa i waeia ma ia ano e hele ae i ka Aha no ka hana a mau hana paha i oieloh ae nei." Pauku 4. O ka Pauku 1782A o na Iianawai Hooponoponoia i hoolo.iia ai e ka Pauku 7 o ke Kanawai 74 o na Kanawai ' o 1905, ua hoololiia ma keia i h'eluhelu\a ai penei; "Pauku 1782A. Ina paha' mamuli o kekahi kuinu, ma ka noho ana o ke Kau o ka Aha Kaapuni, mamuli paha o ka pau ana o na papa inoa i hooiaioia no na poe i kiiia aku e lawelawe ' jure, no ia makahiki, i hanaia a i waihoia aku me na Komiaina Jure, a ua makemakeia hoi i mau jure hou, e hiki no i ka lunakanawai e noho £iua ma ka Aha, me ka huipu ana me ke kakauolelo o ka Aha, e wa&a e waiho aku i papa inoa hou no na ]ure i like ka nui me Ka mea e makemakeia ana, a mai loko mai oia papa-inoa hou e hiki ai ke waeia he papa, a 'i 6le, he mau papa jure hou hoi, oiai e mau ana ka lawa ole o ka pipainoa mua, a e kauohaia aku lakou e hele mai imua o ka Ah'a." Pauku 5. E mana keia Ka'nawai ma kona apono ia ana. - Aponoia i keia la 19 o Aperila, A. D. 1907. G. R. CAETER, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. - -- -

KANAWAI 80.