Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 120, 17 June 1907 — Ma ke Kauoha. [ARTICLE]

Ma ke Kauoha.

KANAWAI 89. lie Kanawai Hoomouia. Pauku 8S. O ka uku ana ma ke a'ahele maa mau 0 ke -.Uepa ana, oia no ka ukuia ana ma ka wa ex 10 ai'o ka palapa'*1 aie 1 aa mea nana ia e paa ana me k& manao maikai ame ka lohe ole hoi ua hewa kona kuleana. 'H HOOLAHA NO KA HOOLE ANA. Pauku 89. Koe hoi na mea i hoikeia maloko nei ma ke ano okoa ae, ma <ka wa o ka palapala aie hiki ke kuai aku a Kuana mai e hooleia ai mamuli o ka ae ole ia ana e uku, a 1 o'e ia, m»rriuli o ka uku ole ia ana, e pono 110 e haawiia aku 'a iooi.Uja hoole i ka mea nana 1 hana ua palapala ,aiesla, a i ke ame keia mea i kakau kua ia, a o kela ame keia mea hana paiapala aie i kakau kua hoi i haawi ole ia aku ai ia hoolaha ua hookuma. Pauku 90. Ua hiki ka olelo hoolaha ke hoikeia aku e ka a paa palapala aie, a e kekahi niea paha ma kona aoau a e la, i Lekahi mea i pili i ua palapala aie nei. 1 kekahi w ' paha ma kona aoao, ka mea hoi e koiia aku ana e uku \ palapala aie la i ka mea nana ia e paa ana. a o ka mea hoi loaa ana o ke kuleana m muli o kona iawe ana i ka pa]apu aie e uku hou ia mai no ia e ka mea i haawiia aku ai ka o'e'° noolaha. Pauku 91. Uu hiki no ka olelo hoolaha hoole palapala aie ke haawiia aku e ka agena. ma kona inoa ponoi iho paha, a ole la ma ka inoa paha o kekahi mea 1 kuleana e haawi 1 hoolaha, īna ua mea la, he mua.ia nona, a i ole ia, he mea okoa paha. Pauku 92. I ka wa i haawiia ai ka olelo hoolaha e ka m® paa palapala aie, a 1 ole ia, e kekahi mea paha ma kona aoa ■ • Plh ,llke aku aa pomaikai o ia hana ana maluna 0 Pee paa pa apala aie mahope a,u, ame na poe mua apau i foatn0. laha'lna ° aUa * ka mea 1 haawiia aku ai ka olelo •. auku 93. I ka wa i haawiia ai ka olelo hoolaha e kef.!hi mea 1 kuleana e hoopuka aku ia hoolaha, .1 i ole ia, e kek paha nia hona aoao. ua pili like aku ka pomaikai oia h ana maluna o ka mea paa palanala aieame na poeapau i»ah P 3 1 ° Ka niea 1 hanwiia aku ai o ka hoolaha. « k» auku 94, Ina 1 hooleia ka palapala aie ma ka hffla a agena, ua hiki no īaia ke haawi aku 1 ka hoolaha i ka poe ' P ^ ma la pHapaU aie, a i ole ia, ua hiki n6 iaia ke haaw'i ak hoolaha 1 kona mua. Ina e haawi aku oia i ka ho'olaha 1 p he Pi°n0 °lia 6 haua pela' iloko 0 ka manawa hookahi »o mea la oia ka mea paa palapala aie, a o kona niua bo«, ® ka ioaa ana mai o īa hoolaha ua paa ia mea maluna ihoon< ia manawa hookahi no i kauohaia ai no ka hoolaha aD&, mpa ia 0 k°na agpna ka mea paa palapala aie ka okoa- . honUL L 1 6 mea makehewa ke kakauia ana o ka hfk / t kakama' ao ka °!el° hoolaha lawa ole i kakau'a< ^ hoik, J .e panana aku a hoomana pono ia hoi mamu 1 , iala h°lke7ahaana- ° ka hoakaka kuhihewa ana i ka P^, ke 'ok l 6 mea 6 hooh!°la ai ka olelo hoolaha i mea p'i e#a 1° ? -ka mea 1 Haawiia aku ka olelo hoolaha e alaka' hew niaoli ia e ia mea. palanal^ n 96'i ^ h'ki n° ka olel° ho 'laha ke hanaia Thiki no kp ha' - ° e,la".ma ka olelo waha wale no paha, a u* pono ai l l a 13 mea ma kela ame keia ano olelo e h*. a hoo ih K ra,°POp0 ana 1 ka Palapala aie, a e hoike ana m a mnl i rf , 1 00 k 0 1 a ana mamuli o ka ae ole ia ana, a 1 f \e haawiia n ^ ?.okaa ole Ia ana. Ua hiki no ua hoolaha kmo "<«• » 1 « „ hookaal 'i ! hlkl no he haawi aku i ka olelo hoom" ' o9 agena u.h, ?°noi nana he koi hookaa. a 1 ole ia, 1 k paha ma la hana. . att» ua hoomaom?-' • i,1a. Ua ,,iake kekahi mea, a i kona n1'*1"® no « haawiia ' , h kt mea e haaWi ana i ka hoolaha, e Lj.a bi oia ano n r , ,;lha ' kona 'una hoo'ponopono ina h^m<"1 " jn» hoi aohe hmaTU ° ka hu,i akahel« ana e loaa ai ia?U i k> nohe honi n -hooponoP0n° e hoounaia aku ka hoolaha 1 j make 8 ' °le la' 1 kahl Uwelawe oihana hop, 0 ka * hoa hu^lakou o^ka l^01 ° ka P°® 6 hoolahaia aku fnā; 0^^ he olelo hcSh» " • he °lel° hooIaha 1 kekaii Pauku ' no'1 'n1, hui' lna no ua Pau ua hui -hl ka pa' lapala aiī • , < , olel° hooiaha i na poe i Ijul ma.? po»° '?kou ho >"■" h°» h°i °"">°° l,e vf K<» ! k»S £» *h dA?ku,ia !•*<«. 1>°« l~ -,1»« S W apau. kou e lawe mai ia olelo hoolaha •■'■'•• 1 ruPa i k^kah? ^ h>a ua hooPukaia ka olelo .hoohol" 1 L b»[ »» paha oifkm, fV, ' ol°. w nea aie kaa ole. , i °<« o na poe ar •» V ' >0 i'10 aua * iCOna mau waiwai no 1 ,0 t" "• « WW I.O kehaaeiia.k» t»olri». < ha me*lSS . < °le. i koaa ,vaiho„a, « • Ā.Sj02na'A°OlilOak" i k°«» ha«» K ' »'a kokoke oo i'ho , Koke '• «k° k» olelo lioo'» ; M ke ole hoi e b ' hooIeia ai ka hookaa ana i ka pal»Palf kaia mahone C -l ke kahllu ' "ia Mike me ka mea ,'k0 o k1 .manawM V Lm e pono no e haawi& aku ia mea il°" , | Pllku lSaa,ra 3i makeia Kanawai • . . ka < haawi hoo'ah-, ō n,a he ho°kahi wahi i noho •> 0leiJ ho°laha Uoko o ka mea la're hoolaL, e ha .wna k» 1. Inai f namanawai h°ikeia mahope ae neU ]aWe ana i ka olelo hVXf u* ma kahl lawe'awe hana o ka ,nie' na hora hana ha°uaha e PO«o e haawii:, mamua o ka P»« 2- Ki haka la mah°Pe iho uoawii* 111 mua ae o na lu V V"a ma kona haie noho, e pono e h» < jbo» hora mau n° ka hiamoe ana ma ka la mah°P

3. Ina ma ke eke leta e hoounaia ai, he mea pono ke hookomoia maloko o ka hale leta ma ka wa pono e loaa aku ai oia roa ka wa maa mau ma ka la mahope iho. Pauku 104. Ina hoi he okoa na wahi e noho ai ka mea haawi olelo hoolaha a pela hoi ka mea lawe olelo hoolaha, e haawiia ka olelo hoolaha iloko o na manawa i hoikeia mahope ae nei: 1- Ina ma ke eke leta e hoounaia ai, he mea pono ke hookomoia maloko o ka Hale Leta ma ka wā pono i hiki ai ke laWeia ma ke eke leta ma ka la mahope iho o ka hooleia ana, a ina hoi aohe he eke leta ma kekahi hora kupono o ia la, alaila, ma ke eke !eta aku o kekahi la mahope aku. ... . 2 ina hoi mawaho ae o ka hale leta e haawiia aku ai, alai la, mal'oko o ka manawa no i maa elike me ko ka manawa o sa hale leta, ina maloko o ka hale leta i hookomoia ai iloko o ka nianawa . i hoikeia ma ka mahele hope ae nei: Pauku 105. Ina i kakau pono ia aku ka olelo hoolaha hoole hookaa, a hookomoia iloko o ka hale leta, e manaoia ua haawiia aku ka mea hoouna he olelo hoolaha kue pono, me k a nana ole ia o na lawe lalau ana ma ke eke leta. Pauku 106. E manaoia ua hookomoia no ka olelo hoolaha '■ naaloko o ka hale leta, i hookomo ia ai maloko o kekalii hale ®ta lala a maloko paha o kekahi pahu leta maialo o ka mana 0 ka Oihana Hale Leta. , , ^ Pauku 107. Ina e loaa mai i kekahi mea ka hoolaha hookaa. ua ioaa no jaja iho o ka loaa ana mai o ua hoola ia nei ka manawa like no ka haawi ana aku i ka hoolaha ī na poe oiua i pilī j palapala aie elike me ia i loaa i ka mea pa.i pa aPala aie m.ih .e o ka hooleia ana. . . Pauka 10 j. Ina i pakui mai kekahi mea mahope mai |o kona inoa i kona wahi noho e pono e hoounaia aku ka oie o noolaha hoole hookaa i ua wahi noho la; aka, ma ī ioi .e o e oia ia mea, alaila, e hoounaia aku ka olelo hoolaha elike O'okeia: , 1. I ka hale leta kokoke loa i kona wahi noho, a i ole la, ī f ka hale leta i loaa mai ai kana leta; a i ole ia, Iua he okoa kona wahi noho a he okoa hoi Kona wa i 'awelawe oihana. e hiki no ke hoounaia aku ka hoolaha ī ke 111 o ia mau wahi elua: a i ole ia, ,. ,, 3. Ina 0ja e noho ana no ka manawa no ve -a ī 0 0a, e hoounaia aku ka olelo hoolaha i kahi ana e.moho ana ?»a la ano. Aka, ina i loaa maoli mai ka hoolaha ī kekahi mea ! ko o ka manawa i hoakakaia maioko o keia Ka^wai, ua Wa no ia, oiai nae aole ia i hoounaia aku elike me ke kauoha 0 keia Pauku. i u , Pauku 109. Ua hiki no ke kapaeia ka hoolaha ho°le ho°: Jaa mamua ae paha o ka hoea ana mai o ka manawa e haawi f Ika koolaha, a i ole ia, mahope ae paha o ka manawai h ai ka haawi ana i ka hoolaha, a oia kapae ana ., < 1 P k Pauku 110. ^lna ua paa ke kapae hoolaha maloko a Palapala aie, ua paa no ia maluna o na mea aj . > ku. ina ua kakauia niaiuna ae o ka īnoa o ka m la wale no kai paa ma ia mea. , , Paukulll. O ke kapae ana i ka olelo kue, _ina p v ka , hlla kikoo panai i ko na Aina E, a pUapala aie e ae P«h* 1 hlkl ke kuai aku a kuaiia mai e manaoia no ia he kap ■ kaa °lel° kue' a n° ke kik°° ana ame ° 1 Pauku 112 Ua hiki no ke kapaeia ka hooiaha hoole hoo i«a no lawelaweia ka huli ana me ka hoomaopopo kupono ac,lehpi e hiki ke haawiia aku, a i ole, aole hoi i loaa aku ; P°8 i imiia no ka hoike ana aku. , , ka . Pauku 118. O ke kau'lua ana ma ka haawi a ana °°iaha hoole hookaa, e kalaia no ia. ke u u ma famuli o na kumu i hiki ole i ka mea paa palapalaaie ke aio 1 ,' aole mamuli o kona hewa iho, lawelawe » aleha paha. I ka wa nae e pau ai ia kumu pihkia, e pono haawiia aku ka olelo hoolaha me ka hoomaopo^ ^ |,. Panku 114. Aole i koiia k. h..m •»» ■ *» „ r,a a hoole hookaa i ka mea kakau palapala ai . ®ea i hoikeia mahope nei: . , hoaie dala, he 1 Ina o ka mea hana palapala aie ame ka mea hoai ookahi n® ia kanaka; ka hookapakapa wale lo'» * k» p™» kM*w" • ia 3- Inaokame. hati»p«IaP«lo aie'.01»°ik6ka'iakl'eklk°0 d,lxx ai ka palapala aie n° ka iiookaaia . , ^ ^ manao a: 4- Ina aole kuleana o ka mea hana p< < hoa ' a 0 kaukolo aku ai e aeia ana ka palapala aie o <laH a mea apono palapaia aie paha, k kauoha U,n 5" Ina ua hoole ka mea hana palapala aie UaQ«kaukpiaana. . E Hoomauia aku ana no keia pn e o< . -