Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 121, 20 June 1907 — Ma ke Kauoha. [ARTICLE]

Ma ke Kauoha.

KANAWAI 89. He Kanawai ' K Pili Ana i na Palapala. ,Aie Hiki ke Kuai Aku a Kuai M81 he Kanawai Hoi e Hoonoho Ana i Kanawai Kuiike n>e D ^ Lanawai o na Mokuaina Ame na Teaitore ae e Pih ana Mea. ( Haomauia mai lune 14 mai .) - ■ auku 1-39. O ka ae ana ma ke ano lauia no ia, a 1 °ka ma ke ano hoomaopopo ia paha. O ka ae laula ana, 01' ae ana me na manao hoakaka ole ma ke kauoha a ka niea koo aku. O ka ae i hoomaopoi ioia ma na olelo moaka* • . ■■ mea la e loli ai ka hila i kikooia. . . . .„vai auku 140. O ka ae ana e uku ma kekahi wahi p 0 Jca H.ua ue ae laUia no ia, ke ole e hoike moakaka ia. e uku.a l a nia ia wahi waie no, aole hoi ma kekahi wahi e ae. - auku 141. Ua ku ka ae i ka hoomaopopoia, ina: ffleg ;• He kumu kekahi, oia hoi. o ka aeia ana e uku e j nana ī ae, aia no ia uiamuli o ka hookoia ana o kekahi k hoikeia maloko o laila . 2. . He hapa, oia hoi, ka ae ana e uku i hapa w;de n° °h| nuina ī kikooia ai ka b la; in!io3. Kahi; oia hoi ka ae ana e uku ma kekahi u'a 11 popo i hoakakaia; 4. Hoomaopopoi . nia ka mea pili a-na i ka tnat- • » e ,i°- O ka ae ana a ka aiea hookahi, a oi aku pnha 0 i kiKooia aku ai, aole nae o lakou apau. . • ... laJauku 142 e hiki no i ka mea paa hila ke hoo-e 1 v. ana mai i ka ae i hoomaopopoia. a ina e loaa oe . j.g he ae ī hoomaopopo oie i », alaila ua hiki no iaia ke hoon- ^ j hookaa ana i ka hila ma ka hoole ana. Ina hoi i lafe,aaL "a hoomaopopoia, alaila, ua hookuuia k» mea kikoo aku a" Ja. p°< .ikauk.ua mai ka paa ana mamuli o ia bila, ke """ ' auoha aku ma ke ano maopopo. a i ole, ma ke ■ . 0je paha ī ka mea paa bila e lawe mai ī ae hoomaopopoia. . kg ae ana hoi no ia īuea mahope mai. Ina e loau 1 ka , mea kikoo, a i ole, i ka mea kakaukua he olelo hoolah- ^ ge a-e i ooomaopopoia, e pono oia iloko o ka wa kupono 1 1J -a »i ka mea paa hila i kona ae o e ana, a i ole pela. e nia || ua ae oia ma ia mea. ka WAIHO ana no k a aeia. Pauku' 143. O ka waiho ana uo ka aoia e popo «•' ao». Ina ua ku ka hila i ka hhokaaia mah >pe n "■•'. geia 1 a ma na ano ae hoi, ke iike ka waiho ana aku n o Ka inea e paa ai ke oo ana o ka palapala. k0 oō* 2. Ina ua hoopaa maopopo ,a ka bila, e waihoi» • fj no ka aeia ana; a i <4e, ; 0k°9 M o. ma ua 'hanaia ka hiia ma ke an<> ma keknni j,ao» . aku e ukuia ai, aole hoi ma kahi uoho wahi laweH^ paha o ka mea i kikooia aku. , , akuJ A°le hoi ma kekahi ano e ae e iilo ai ka waiho » ' mea e paa ai kekahi maliele ona. , no e a6 Pauku 144. Koe ki. mea i hoakakaia ma kekahi - . kaumaloio nei, he mea pono i ka mea paa hila, ka nav* »» ohaia ma ka Pauku n.amua ae nei, no ka w.iho an» f p»b# peia, e waiho aku no ka a«-ia ana mai, a i oie, e kuai ■ pt)l*' uoko o ka wa kupono. Ina e nolopono ole kana han» • h°okuuia.ka inea kikoo hila ame k;. poe kakaukuaauku 145 O ka waiho ana no'ka aeia, e p°n° ' A »o» m a Pa,a idk°°' a 1 oieia- e kuhi mea pah ■ k°a 0 ki hJ?° w kup,ouo ma ka la laweiawe oihana, a j ole'a h ana °,ka wa hook'a o ka hila i ka mea klk°°:,nu 1 kekaH! mea i iioomanai < no ka ae a hoole ana i k^ae aoao; a ao'e kl. k . ' Ina 1 kikooiā aku ka bila i. eRia a oi a|| ^0**1 :ka waii6 P°e ,°a hui hihaha, e pono ii lakou apau e ' 1 eae , aku 0 ka blla« k" ole' nae hookahi . wli ' ' ' - e P.aha } kil ae.ana no lakou apau, a % t Waiuho.la aku «i ka hiia. , han*» k waih<i ri. ' , Ua make ka meai kikooia aku-. ' g ; anTa aku ° ka bila kikoo i ka hmahooponopo*^ iole,k enen aip V i' 1 h mekarupaia ka mea i kikooia ak ka noe ,kaa ol°' a 1 ole ua hanaia he noolilo no P° a i eIe' ī kona L- i i ^ -e al' 1 hanaia no ka waiho »na »ku Paukh UfiWain a 1 0le ia' 1 kona waihona pahaihoia akf # ka aS " i4(f Ua hikl no ka hila ki .o,, ke «*lh°aie Uku.', nn " a> ame keia la i'kikooia ai na palap" /.'mnai»'1 ao ame' ? ° na olel° ° na p»uku Kanahiku ■ ?0»o aole ia 'hVfAUk,nmama!ima o keia Kauawai. I"» <>***# mamua ae n k Ulf"a' e hiki uo e waihoia k bUa • p A'- "°J'a umikumamalua awakea oia kt hi wahi i 1 ' lQa ; ka mea paa hila e ukuia oū» o* mea i h- ' 1 hl lawēlawe ham, a wahi n 1 ^ ; n ^ liooh.n 'a akHai' aole hoi i i->aa iaia ka ma°a^V.> bila r - cUa ,n° la me ke akahele, no ka wa'ho • ^ no ka 'i ' T ° waiho ana aku ia mea no ka uK;.'", k» *hc>o' ana k ? ana' e kaEl: m ke kjl'ulua rn^ y! 6 knuia ai rVr"a ?°i ka "kDia mai' eia nae' au't f. „o i"' u , , • ' }HJ.; bila ame na poe kakau*ua j ajain d 0 a e hil 9 ka waiho ana aku no nae, iul . hooie1': ka -ie "'p ° lvekaW hila kikoo k,e hooliloia. he nie. pe »e * 1 r ana' ma k":mhi .. ia mea i h. ikeia e>»hog u3 $ huka pal ■ "o11!1 ™aiu ka mea 1 kikooia aku »u» 1 ; 0]e, >o<>oia i h-' 'i ' ' mea kapakapa wale no wln 2 °lev 1Da ke- K nawai ke h.lna aelik n>a k/ > h»kl waihoin 8va 01 mamul» O ka lawelawe akahele »n»? se, •• " pu- , . . eu0Ju 'ni l ' o:ai kn'k ua hooleia ka a< ana, ma keka"1 Pauk^ P0l?lei ole ka waiho ana. , u ae $ 13 ' e hookan hooleia ka.hila maniuh o >■• # u» hoole'i, \"llS l'Ō0 Ii0m' ia akl' ka bi ' '>",l'*i,al!:»*liei> ^ "a»«Vfci h"' kl 1U1 ' hoa,t? A

ī' L.; 2. 1" ka wa i kapaeia ai ke kikoo ole ana aku, a ae ole ia -- ;f ika hila. 150. Ina i kikooia aku ka bila, no ka aeia ana. a ae o;e ia hoi iloko o ka manawa i hoakakaia, e hiki no i ka mea i kikoo jiku i ka bila ke hoolilo ia mea ma ke ano he bila ia -1 hpoleia xona aeia ana, i ole ai e poino kona kuleana maluna o ka mea 'iikoo bila anie ka poe kakaukua. Paukn 151. Ina i hooleia ka bila ma ka ae ole īa ana, ua pīii koke i ka mea paa bila. ke ku.leana e koi ai i ka poe kikoo 'pila ame na poe kakāukua, a he mea makehewa ka waiho ana '• ka bila no ka ukuia mai. KE KUE ANA. •Pauku 152. Ina e ikeia ana ma ke alo o ka bua kikoo o na Aina E, he bila ia i hooleia kona aeia ana, be mea pono pk "e kue pono ia no kona ae ole ia ana, a ina hoi ua heo ua u akuia ana o kekahi bila i hoole mua ia, mnmuh o kon-a ae oie ia ana, e pono no e kue pono ia no kona ae ole īa ana a ^u. na I ^lle ole ia elike me ia, ua hookuuia ka mea kikoo ame a poe kakaukna. Ina hoi aole e ikeia ma ke alo o ka bila kiko īa i ko na Aina E, he mea makehewa ke kueana, īnaua hooleia Kona ukuia ana. . , , Pauku 153. E pono e hoopili pu ia ka palapala Kue me ka bila kikoo, a i ole, e pono e komo pu me ia mea he kope oia paiapala, a e paa hoi ka inoa ame ke sila o ka Notaie nana i īa.ia ia palapala kue, a e hooakaka ana hoi: L Ka manawa ame kahi i waihoia aku ai, > 2. Ki h • '■ ":aka no ke kikooia ana aku ame ke ano o kona ■kikooia ana. . , 3. Ke kahua a.o ke kumu no ke kue ana i ka ai'a; 4- Ke koi i haawiia aku ame ka pane ī ma» m i, . Pane kahi, a i ole. ka hoike ana, aohe he loaa o ka mea e kikoo aku ai, a i ole. o ka mea i ae no ka uku ana. Pauku 154. E hanaia no ka pailapala kue. 1. E ka Notere o ka lehulehu, , , ■ • a\ U-a . 2 E kekahi kamaaina inoa maikai o ka 1 Lilin'dia °>la kikoo, imua hoi o elua a oi aku paha poe hoike i hihnana^ Pauku 155. Ina i kueia ka bila kikoo, e»ob» -ela kue ana ma ka la i hooleia ai ka hila. ke o!e . i Mia W mea elike me na hoakaka maloko nei_ na 1 {- ' h-iawiia i "e kua ka hoole ana, e hiki no i ka pilapala kue ke hawaa 'Lianawa hou a hoea i ka la o ka palapakm ana o ka Pauku 156. Epononoe kueia ka bila kikoo ma kona wahi ponoi i hooleia ai, koe nae ka bila k-1."001 v , kekahi la ana la ma kahi lawelawe oihana. 'a wahi no ' . P< • flea, aole nae oia ka mea i kikooia aku ai ka hila a ua ho°le^ ?>oi mamuli o ka ae ole ia ana, e pono no e kueia , ko na n . la ana ma kahi i hoikeia ma ka bila, oia kona^ . ka' aohe kikoo hou ana aku a koi ana paha ī kona maluna. Pa^uku 'i58.:K Ina hoi i ban«karapaia ai a i *«a ole ka mea i ae e hoopaa, a i ole ia, ua hana o.a ha hoohlo ana i kona mau waiwai no ka pomaikai o ean. ] ^ aa niamua ae o ke oo ana o ka bila kikoo, e hiki no i4 DOe ka- ( „ ,0lla kekue i ka bila maluna o ka niea^kikoo hilaame auk'ua, i loaa ai ka palekana oi a'e īa-ia- kekahi kumu Pauku 159. Ua kapaeia no ke kue ana, oaeia Ua la " lilo ai nohoi ka hoolaha hoole hoOkaa i mea kapama. ^ . ka,paexa no ke kau'lua ana ma ka hana . °.P ma 0 kekahi u e la» kue ana ina ua ulu mai kela kau ' ' a aoie 'hoi vllmu i hiki ole i ka mea pha bila kiko ' p'aba. Ina 8 ,aianniU o kona hewa, lawelawe hewa ,a o • ■■ boole hookaa i . ^ Pau ke kumu hoopilikia, e.pono e hoojc '••na, a i ole, e kueia hoi ma ka wa kupono noha a i ole . , Pauku 160. Ina e nalowale, a hanaino »{g>e ia a- hewa ia ka hila kikoo mai ka mea m, j ■ ke. nvea- e'hiki no ke kueia mamuli o kekahi kope, a i,oie la, |§t kahi palapala hoakaka no ia mea.

AE ANA NO KO HAI PONO. ^ pauku 161. Ina i kueia ka biH ^ nae . , ana, ua kueia hoi no ka lawa _ole o . . kuieana ma ]a •Ua ka manawa hookaa, ua hiki i ke < ^ikoo panai e me ka ae pu ana mai a ka mea paa J0 0 ke°®o aku a ae i ua hila la, me ke kue ; ana hoi r io^ nona . abl mea i kuleana malaila. a no ka P k hanaia keia ka pomaikni i hoopukaia ai ka Uila. Ua hikuno ^ ^ e ana no ko hai pono.no kekahi ha-pa < ia ano no ka : aia ai ka hila; a ina ua hanaia ka a< _ kekahi mea ***» o kekahi mea, e hiki no ke ae hou la b.la | K°a aku no ka poho o kekahi mea hou aku. . — ( E nana ma ka Aoao -■) .