Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 9, 14 January 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou!

Ka jVToolelo AValoliia H a i n a k o 1 o &(■ ka ui pua k \->ī a' k a- ii 1 l 1. 0 ka \i ai!jeijb 0 hlilawe MOKUNA V. Paio ka Wahixe Ehu me kk Wvhine Ili-kou — Ikea o Kuamu Hoaikane Laua. Alaila, haalele iho Ia laua i ka hale. Hele aku la kahi luahine noloko o kona hale kuku kapa; a o kahi elemakule kane nohoi no waena i ka mahiai. Ai iho la o Hainakolo me ke keiki me Leimakani a maona; ia wa i ninau aku ai oia ia Kemamo: "I aha auanei la ka'u wahi uku i ka hale o ke kahu o kaua* oiai ua ai iho la au me ka lei nei a'u i ka lokomaikai ' I o na elemakule, a, ua maona?" "Na'u ia mea e noonoo, e ka hoahanau," wahi a Kamamo i pane mai ai. O ko Kemamo ku ae la no ia iluna a hele aku la a ka ipu waiho awa o na kahu; hahao hou iho la i ka pu-awa hiwa ana i Iawe mai ai mai loko mai o ua ipu nei, ma ke ano hoa'o i na wahi kahu; alaila, ma ko ia nei ano kupua, ia wa keia i nonoi ae ai i kona mau kupuna, na makua ame kona ohana apau i ka po, e haawi mai lakou i mau ahu kapa, i mau malo, i mau pa-u a-me ona awa hou no na wahi kahu: Ua hookoia keia mau mea apau ana i noi ae ai. Ua ku ke ahua o ke kapa, ka malo, ka pa-u, a ua pihaku'i hoi ka ipu i ka awa. Ia wa pane mai la o Kemamo ia Hainakolo: "E haalele ana kaua i keia wahi; a e hoi kaua i ko'u wahi iluna o kela puu e paa mai la i ka ohu." Ae aku la nohoi keia. Ia wa i ku'i iho ai ka hekili; a olapa nohoi ka uwila. I ka haule ana iho o keia pohaku (hekili) ame ka olapa ana a ke ahi, hoomanao ae la na wahi elemakule, ua haalele o Kemamo ame ka wahine \ kahi pupupu hale o laua. O kahi luahine ka mua o ka hoea ana i ka hale; a ike aku la ia me ka pihoihoi nui o kona noonoo, i ke ku mai o ke ahua o ka waiwai. A hamama ae la kona waha no ke kahea i kahi elemakule kane: "E Papalinahoa — e! E awiwi mai oe! He keu ka hoi a ka mea kupanaha launa ole. E wiki mai oe. Eia ke ahu nei ka waiwai a na'kua o kaua." o ka eleu mai la no ia o kahi elemakule a ku ana i ka puka, a nui ana ka hanu, i ka ninau i kahi luahine: "Heaha hoi keia au i kahea pupuahulu ae nei ia'u?" Pane mai la kahi luahine: "E nana'ku paha oe iloko la! Aia ke ku mai la ke ahua o ka waiwai a na akua o kaua. Aole i kana mai."

I nana io aku ana ka hie o ua wahi elemakule nei ilo ko; e ku io mai ana ke ope o ke kapa, ka malo ame ka pa-u. Ike aku la keia i ke kau mai o ka ipu haona awa ma ka paia, o kona wa ia i kii aku ai i ua ipu nei a hookuu mai la ilalo. I wehe -ae kona hana i ke po'i, ua hele a piha i ka awa. A hooho ae la ua wahi elemakule nei me ka leo nui: "Aloha wale no ka hoi na akua o kaua. Ua waiho iho nei laua i mau kapa no kaua, ka malo, ame ka pa-u ame ka awa." Ma keia wahi o ka kaua moolelo, e kuu makamaka heluhelu, e waiho kaua me ka maikai i na wahi elemakule e hauoli ana i ka nui o ko laua waiwai mamuli o ke kokua o ko laua akua; a e nana ae kaua ia Hainakolo ma e hele ana no ka luna iu ano o ke kuahiwi o Haupu. Ia laua nei i haalele iho ai i ka hale o na wahi elemakule, ua lilo ae la ka hii ana o Leimakani ia Kemamo. I ko lakou nei hoea ana'ku i kahakai, ua pau ka ino; a ua malie maikai ke kai mai o a o. Eia nae, ua ku ka halelo, ku ka punakea i uka o ka aina. Ia wa, huli mai la o Kemamo, a olelo mai la ia Hainakolo: "Auhea oe, e Hai!" 0 aku la nohoi o Hainakolo me ka ninau ana'ku: "I ke aha la?" Pane mai la hoi o Kemamo: "I kahea aku la hoi au ia oe, no ko'u hoike ana'ku ia oe; aia ka waa o olua ke wai ho mai Ia iloko o ke kai. Ua ku-a-pohaku. O ia auanei he waa ponoi iho no ke kino, o hiki ia oe ke hana aku elike me kou makemake. Aole. He okoa ka mea nona ka waa; oia o Kanaloa; a he eq waa wale iho no oe. Ina no e kiola kela ia oe ame ke keiki iloko o ke kai, elike me kona makemake, aia no ia iaia. Aohe ou wahi kuleana e hoohalahala aku ai." Ua oleloia, aia no ka ma Nawaliwali, Kauai, iloko o ke kai, e ikeia ana kekahi pohaku loihi. A oia ka, ka waa o Hainakolo ma, elike me ia i hoikeia ae la. Pehea ka oiaio ame ka oiaio ole o keia olelo a kahiko; he wahi nanehai hoopohihihi no ia i ka noonoo o ka mea kakau moolelo. Hele aku la laua nei ma kaha one, oiai na kanaka e muia ana mai kela a mai keia aoao mai o ua kaha one nei o Nawiliwili no ka makaikai ana i na hana a ke kai koo. Ke lohe aku la laua nei i ka hauwawa o na kanaka no kekahi mau wahi o Koloa i piholo iloko o ke kai. 1 ka ike ana mai hoi o ua poe kanaka nei ia laua ne i e hele aku ana, ua hookaawale ae la lakou i alahele no laua nei e hele aku ai. A no ko laua ikeia mai paha hoi kekahi, he mau wahine ui, ua wehe mai la ka pukui o na kanaka i alanui hele no laua nei. Me ka awiwi loa laua nei i hele ai a hoea i Niumalu; mai laila aku, hoea i uka o Huleia. A mai laila aku, pii laua nei i ka pali a kau pono i luna o ke kualapa e kiei aku ai ia lalo o Kipu. Ua ike ko Kauai keiki kamaaina i ka wai o Kemamo.