Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 11, 16 January 1908 — Kakoo na Komiteia Wallach. [ARTICLE]

Kakoo na Komiteia Wallach.

Mamuli o ke kauoha a Senatoa J' C. Lane i kela ame keia lala o ke Komite Umi pili i na lawelawe lapaau a hoola ma'i lepera a Mr. Lor Wallaeh, ua akoakoa aku la ka hapa nui o kela Komite ma ke Keena Oihana o Mr. N. Fer | nandez, ma Alanui Kaahumanu, hora 5 a oi o ke ahiahi Po j aha nei.U a hiki ae nohoi ma ia halawai o "Kauka" J. Lor Wallaeh. 0 ka hana nui a ke Komite i lawelawe ai, oia ko ka Lunahoomalu J. C. Lane, hoakaka ana mai i ka loaa ana mai o ke kope(?) o ka Aelike i hoomakaukauia ai e ka Pe- ; residena o ka Papa, no ke kakauinoaia ana e J. Lor Wal-j laeh, ma kona aoao iho, ame ka Peresidena o ka Papa Ola, : makaaoao o ke Komite oEhiku lala maKalaupapa, Molokai. Aia maloko o keia aelike. ua haule kekahi mau huaolelo ano nui loa; oia hoi, na huaolelo, e haawi ana i hooka hi Kl o ka puka pa o waho loa o ka pa e hoopuni ana i ka haukipila hou, kahi hoi e lapaau ai o Mr. J. Lor Wallaeh i na poe he umikumamalua e laweia mai ana mai Molokai mai. Ua hoakaka mai ka lunahoomalu Lane, uahoike mai ka Pelesidena o ka Papa Ola iaia, o ke komo ana o ka manao e haawi ia Mr. Wallaeh i hookahi Kl o ka puka-pa o waho o ua pa nei, he kuhihewaia i hanaia e ka mea kakau pokole o ka Papa Ola, oiai o ka manao maoli no, i hookahi .no Kl oia puka pa; a e paa ia no ia Kl ma ka lima o ka Papa Ola, a o kona agena hoi. Ua hoike mai nohoi ka lunahoomalu i ka manao, he mea pono (paha) i ke Komite umi ke huli pono aku i kahi i ku io ai o keia hemahema ma ka ka Papa Ola aaao. i loaa ai ka hiki ana i ke Komite ke hooponopono i keia kuia e ikeia nei. 1 keia wa, ua hoomaka na hoa o ke Komite e. hoakaka i ko lakou mau manao. O Kahiliaulani ka mea mua loa i hoike ae i kona manao, i kona piha' pahaohao ho nei ano hana a ka Peresidena o ka Papa Ola, oiai imua ponoi no ona i hoikeia aku ai na manao a Mr. Walaka i kakauinoa ai ma ke ano he mau hoololi no ka aelike e hanaia ana ma waena ona ame ka Papa; oia hoi; e aeia oia (Walaka) me ekolu hoa o ke Komite umi e holo i Kalaupapa. e v,-ae ai i na poe he umikumamalua; e aeia i hookahi Kl o. ka puka pa o waho nana e paa; a hookahi ki i ka Papa Ola., O keia na hoololi ponoi a Mr. Wallaeh. i kakauinoa ai„ a i waiho aku ai keia Komite imua o ka Papa Ola, a o, keia no na hoololi a Kauka Balawina i noi ai i ka Papa e hoouna loa ia i ke Komite o Ehiku ma Kalaupapa. A 'ae elua o keia mau kumu aelike a Mr. WalLaeh i waiho ai im.ua oka Papa i aeia e ke Komite o Ehiku, oia ko Mr. Walaka aeia ana e holo i Kalaupapa no ka wae ana i ka poe he umikumamalua: a e loaa pu hoi he ki palua ( duplicate kev ) ia Mr. Wai-

laeh, no ka puka pa o waho o ka pa o ka haukipila hou. Hookahi hoi kumu aelike i ae ole ia mai e. ke komite o ehiku ma Kalaupapa, oia ka holo pu ana'ku me Mr. Wallaeh he ekolu hoa o ke komite umi o Honolulu nei. Me keia mau mea maopopo loa; pehea la e hiki ai i keia Peresidena ke olelo mai imua o ke komite, ua hanaia kela ae ana i hoo kahi ki ia Mr. Wallaeh mamuli o ke kuhihewa o ka lakou mea kakau pokole? Heaha hoi ke kuleana o keia komite i ko ka Papa Ola kuhihewa elike me ka keia Peresidena e hoike mai nei? Aole anei kakou e, manao iho, ina no keia komite kela kuhlhewa; e nana mai ana anei ka Papa Ola i ko kakou kuhihewa; a maliu mai i ka kakou olelo aku e hoololi i ka aelike, nokamea, ua kuhihewaia kakou? Ina he kuhihewa io keia o lakou, me lakou ko lakou kuhihewa, e ku no kakou mamuli o ka kakou mea ponoi i hana ai no Mr. Wallaeh a uo ka pono hoi o ka lahui. Ua aoia aku ka lunahoomalu o ke komite e pane aku i ka Peresidena o ka Papa Ola, aia ka ae o Mr. J. Lor Wallaeh i ka aelike i waihoia mai ai, aia a komo maloko o laila, ka mahele i haule mai loko aku oia aelike, oia hoi ka loaa ana i hookahi Kl o ka puka pa o waho o ka pa e hoopuni ana i ka haukipila hou; a ua ku hoi ke Komite o Umi lala mamuli o na olelo o kekahi palapala i loaa mai ka Peresidena mai no ka mea e pili ana i na hoololi.