Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 17, 24 January 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou!

Kin, Moōlelo WaloPiia Hamakolo l§»f KA Uī PUA KA-MAK.\-tt\LA 0 KA W Al URLR 0 HIĪLAWE MOKPNA AT. Pai > ka Wahine Ehu aie ka Wvhine Ili-kou — Ikea o Kua?.iu Hoaīkane Laua. O ka pololei ame ka pololei ole o keia moolelo ma keia wahi aole »o e hiki i ka mea kakau moolelo ke hooiaio akn. Ia ahiahi ua hoi loa o Hain,akolo me ke kaikaina no uka o ke kuahiwi, me Koiahi, ke kamaaina o'ia uka iu »no. tfa hoaumoe o Haini.kolo me Leimakani ma ia ulunahele a hoea i ka puka ana o ka la i kekahi kakahiaka ae. A ia wa i olelo aku ai o Hainakola i ke kaikaina ame ke aikane no ko laua hoi loa ana : Hawah; a ua makemake ia e loaa ona wahi apulu waa no laua e hoi ai. ['ane mai la ke aikane o Koiahi i ka i ana mai: "r a loaa ko olua waa. Aia nae ko olua waa i ke kaikunane o kakou ia Puuohulu. E iho kakou a kahakai, alaila, na'u e hoouna aku i kahi mea e kii aku i ka waa i Lehanoiki, ka!ti a ua kaikunane nei o kakou e noho mai la. O ko lakou nei iho no ia a hoea i kahakai i kahi o na wahi elemakule kahu o Koiahi. Kena aku la ua aliiwahine nei na pie kahu ona e hoomnkaukau i ai a i i'a na lakou. A hoouna aku la nohoi oia i kekahi kahu ona e holo i Lehanoiki ma Waianae no ke kii ana i waa no ke aikane, no Hainakolo, e hoi ai m" ke keiki i Hawaii. Ua hele nohoi a kahikole ka la, hoea mai ana ua wahi kahu nei me ka waa mai a Puuohulu mai. A e kala walehoii pau ai ka Hainakolo ma ai ana. A hoea uiai la ka waa, hoea pu m»i la nohoi ka oleio mai a Puuohulh mai i ke kaikuahine ia Koiahi, ma o ka elele la nana ' kii aku i ka waa no ka malihini, a penei ua oielo la: "E hoi aku oe, a hai aku i ke aliiwahine o Makua, e ho!o ; me ka malihini ana, a hoea i Waianae nei i ike aku ai hoi au i ka malihini a au aku oia i ke kai loa ahoea i Hawaii." Alaila. ninau aku la o Koiahi i kah* kahu: "O ke kauoha ia a ke alii i haawi mai nei ia oe, hii mai a waiho mai ia'u?" Ae mai >a kahi kahu. Ia wa huli mai la o Koiahi a olelo mai la i na aikane, ia Mailelaulii ame Hainakolo; "Auhea olua, o a'u mau aikane, ke lohe ae la kakou i na olelo a ka eleīe a'u i hoouna aku nei e kii i ka waa i ke kaikuane o kakou i Waianae. Ua kauohaia mai la kakou e kipa ka w n ma ia kaiauīu. Ma ko'u hoomaopopo, ua honi mai nei prha ua kaikunane nei o kakou i ke ala lipoa o Makua nei, a m manao ae la ia ua maikai ka hee puewai a ka nalu i ke one opiopi° o ka aina hanau nei ona, manao mai nei ia e kipa aku ka malihini i'aila. Pehea la ko olua manao no keia, e a'u mau aikane? E holo no kakou apau a pae i Waianae, auau i ka wai o Muliwaiolena.' Pane aku la o Mailelaulii: "Heaha auanei hoi ka hewa o p, e ke aikane. O ka ike aku ka paha hoi ia wahi la, he ma u no ia .

0 keia aīii o Puuohulu, ke kaikunane Loi o Koiahi. ua oleloia oia, he alii kanaka maikai a u'i hoi. Mai ka mokuna mai o Piliokahi a hoea i ka lae i kapaia o Kaena, ma ke au i hoea mai ai o Pele i IlawHii nei, aohe leanaka u'i elike me Puuohulu. A no keia kanaka ka inoa e o nei i kela puu kaulana ma ke poo o ke kula o Maili, oia hoi, o Puuohulu. 0 k i makaukau iho la ia o ua poe aliiwahine nei a kau iluna o ua waa. A na na kanaka nohoi o Koiahi i hoe ia lakop' a pae ana i Waianae i ka nuku o Muliwaiolena. I ka wa a • lak >u nei i pae aku ai, ua pihakui mai la o uka o kahakai i na makaainana o Puuohulu ka mea nana ke kauoha i kona kaikuahine, ia Koiahi. Ua manao loa ua'lii opio nei, hookahi no ma lihini wahine a ke kaikuahine, oia la ka mea nona ka waa i kiiia mai ai Eia nae; i kona ike ana mai, eia ka he elua mau malihini a ka ui nui wale. 1 kela wa i lele aku ai o Koiahi me kana mau maliliini. Hele aku Ja ia (Koiahi) a hon' aku la i ke kaikunane, me ka olelo ana'ku: "Ei ae keia mau makamaka o kaua No kau kauoha. e ke haikunane, i hoea mai la makou ia nei." A hoomau aku la nohoi ua aliiwahine opio nei o Makua i ka olelo ana i ke kaikunane: "E ike ae oe, i na malihini a'u i īawe mai la." A elike nohoi me ka mea mau i na launa a oha ana o ke au kahiko o Hawaii nei a kawelewele loa mai nei no a hoea i nei wa a kako'u e ola nei, aole ma ka huelo ka ike mau ana. elike me ka na welo a Kuiiioloa ma, l'uapualenalena ma, Kalahumoku ma, Bokī ma, a pela aku, ak >, aia ka ike ana i kahi e maopopo ai ke ala onaona o ka Mailelaulii o Koiahi. A mau, » mau ka I oolauna ana mai a ua Puuohulu nei ; a i-ane mai la ia i na malihini: "E kipa kauhale kakou." Ua ae aku la nohoi o Mailelaulii me Hainakolo. A he'.e aku la laua.me na kanoaaina o kahi a laua e honkipaia aku ai. I nei wa a ua mau kaikamahine nei o Waipio e hele nei, ke apakau la wale no ko Mailelaulii wahī manao no ke keiki pahele-hala o ī.ehanoiki. A o ia ano telegarapa uwea ole nohoi ke liaulani ana i ko Puuohulu noonoo. k<? olelo ae kakou ma ka olelo o keia au hoolele o'elo telegatapa a telepona hoi: I ka hoea ana o Hiinakolo i kahi o ua 'lii nei o Waianae, ua hoomakaukau mai la na aipuupuu o ua alii nei i na mea ai. A i ka makaukau ana o na mea apau, ua paina iho la o Hainakolo ma a maona Oiai no nae lakou e ai ana, olelo akū la oKoiahi i ke kaikunane. Auhea oe, e ke alii, hookahi malihini e noho iho ana i kar. lulu o Waianae nei, a hookahi o laua nei e au loa aku ana I ke kai -a lioea i ka wai lele o īiiilawe, oia hoi ke aliiwahine au e ike mai la. Kuhikuhi ae la o Koialii ia Hainakolo; a hoomau aku Ia nohoi i kana kamailio ana: O keia aliiwahine nei la; kuhi ao la no ua Koiahi nei ia Maileiaulii, oia ka mea e noho hookulaiwi iho ana ia Waianae nei. A o ko maua wahi no nae e unoho ai, ī ke oneopiopio no ia oMakua. A he mea ike ia|mai no o Wai anae nei. Pa no ka ili i ka wai hui o Muliwaiolena, ku ae no ko Makua kaikamahine hoi no e walea i ke ehukai o ke one opi opio. Nolaila, o ko'u makemake ia oe, e kealii,e ae mai oe ikah, poe hoe waa ou i poe hoi na lakou e hoihoi aku ko ia nei waa a hoea i Kou, a i kekahi wahi e ae paha [oJ Oahu nei a ke aliiwae makemake a' e holo aku. Aole i pau.