Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 22, 31 January 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou! [ARTICLE]

Me na Ponmikai o ka Makahiki Hou!

lCa Moolelo Waloh.ia HcMna^°lo ka ui pua k\-mak\-h\l;\0 ka m aīlele 0 hlilawe MOKONA V. Paio ka Wahine Ehu me ka Wvhink Ili-kou — Ikea o Kuamu Hoaikane Laua. [hoomauia.] Pii aku nei au me ia ala i ke kui lei lehua, me ua wahine nei. A o ko'u hoi ana mai nei nohoi ia la, elike me ka olua'i ike ae nei ia'u, e o'u mau kupuna. A auhea aku nei ua wahine nei? Ua ike aku nei nohoi maua i kpna hele ana mai nei me oe, oia hoi, o oe mai ' nei no mamua, a oia mai nei no mahope; eia nae, o oe wale no ia i hoea loa mai la i kauhale nei; aole'hoi kela; wahi a Kaholoholokai i ninau aku ai i ua hanai nei a laua. E, auhea hoi ua wahiiie nei. Owau wale no ka'u ike { ike i ka hoi ana mai nei. Aohe o'u kokoolua i hele pu mai nei. Aole he wahine, aole nohoi kela wahine a'u i hoike aku nei ia olua. Eia ka ua'ike ae nei no olua i kela wahine i kii mai nei ia'u e pii i ke kui lei me ia; wahi a ua keiki nei i pane mai i na kupuna hanai ona. Kulou iho la na poo o ua mau wahi elemakule nei ilalo a hioio iho la ko iaua mau waimaka. I ka ike ana mai hoi o ua keiki nei i ka uwe o na kupunapane, ia wa oia i pane mai ai: He mau waimaka aha hoi keia o olua e hiolo mai nei? Ha'o waie ka hoi nei mau waimaka o olua e na kupuna e hiolo mai nei. Heaha hoi keia? Ea ae la ko Kaholoholokai poo iluna, nana aku la oia i ka hanai a pane mai la: "Auhea oe, e ka maua hanai, i hoike aku maua ia oe me ka oiaio loa, a oia keia: Ao1q oe he moopuna na maua ma ka pili oiaio ole maoli mai ke kumu mai, elike nohoi me ia mea he kupuna a he moopuna. Aole. Ua loaa oe ia maua i ka ehu a ke kai iloko o ka opu o ka moana. He keiki oe i hanau kamehai ia mai e ka moana kai-uli, kai hohonu lipolipo. O ka ale-i, o ka ale-moe, o ka ale hako'iko'i i ka moana kou poe na lakou i haawi mai ia oe ia maua. Aka, ma ko maua ike ana aku nei i ke aka-ku o ka wahine i hele pu mai nei me oe, ua hiolo iho la ko maua mau waimaka, elike me kau e ike mai nei ia maua e uwe ana. Ua ike aku nei maua i ka hanai a maua i aloha loa ai. He oiaio nae, aole maua i luhi i'o iaia, aka, he aliiwahine opio no nae oia no ke kalana aina a kakou e noho nei. O keia aliiwahine nona ke aka-ku a maua i ike aku nei,

oia no ke kaikamahine ponoi a ke kaikuaana o ka hanaialii a maua. O ka maua hanai, oia o Luukia; a o kona kaikuaana, oia o Hinaaiulunui; a o kekahi hoahanau o laua, aia la i Kuaihelani, oia o Hiilei. Pehea la i pili ai keia wahine a maua i ike aku nei ia oe, aole maua i ike? He wahi hauli wale no nae ko maua, me he mea la no he kama oe a he mea pili iaia. He manao koho wale no keia. Eia paha ua moopuna alii nei a maua i Waipio nei, a i ole, ua hoohihihi wale mai nei no paha oia ia oe. Nolaila, ke manaoio nei maua, aole oe e ka maua moo putta, he lopaiki hele wale, elike me ka inoa e o fiei maluna ou, mamuli nohoi o kou hoike ponoi ana mai ia maua ma ka wa i loaa ai la oe he pane leo ana ae ia maua. lve manaoio loa»nei maua, he alii kiekie loa oe no keia aina. Ke hoomanao loa nei maua ma ka manawa i loaa ai oe ia maua iloko o na lumilun^i wjliau ana a ke kai, na ku ina papaaina o ka hekili, ka olapa ana a ka uwila, ka pipi o lua a na kukuna o ke anuenue. O keia na hoailona e hoike ana nou, he alii nui oe. I ka pau ana o na olelo a Kaholoholokai, ua ninau aku la ua keiki nei i ua mau wahi kupuna nei ona: A pehea aku nei hoi ka olua huakai o koa-kai aku nei? Kahaha mai nei hoi paha ko kupunawahine, oia hoi ka maua hanai mua, nona hoi ka inoa ā maua i hoike aku nei ia oe o Luukia kona inoa, e iho aku maua i kai, i ona ala, no ko maua holo i kakahiaka nui i ka lawaia maomao nana ame kau wahi ono e ae a ua aliiwahine opio nei he uhu. Alaila, i kakahiaka nui loa olua e holo ai i ka lawai'a, ea? wahi a ua keiki nei i ninau mai ai. Ae aku la nohoi na kupuna me ka olelo ana aku: O kahi wa oluolu nohoi paha ia e holo ai i ka moana. Hele hoi ha a mea, ea, o kakou pu no ke holo i ka lawaia i ike aku hoi au i ke ano o ko onei lawaia ana, i pane hou mai ai o Leimakani. Olelo aku la hoi o Kaholoholouka: He pono nohoi ia manao ou i hoike mai la e ka maua moopuna, koe wale nokeia, e nele auaaei hoi ka hale o kakou- nei, aohe mea nana e kiai a e malama. Nolaila, e aho no oe, e noho e malama i kahi pupupu hale nei o kakou. Mai hoolaau oe i ka holo pu me maua i ka lawaia. Alaila, ninau hou mai la no ua keiki nei: Aole anei \ heaia ka wahine a olua i hoike mai nei ia'u ua ike mai nei olua i ka iho pu ana mai nei me a'u mai uka mai o ke kuahiwi, ua kapaia nohoi kona inoa i kahi wa, o Haihailauahea? Pane aku la o Kaholoholokai: Aole maua i lohe i ke na inoa mai kahiko loa mai, a hoea wale i keia la au i hoike ae ai ia maua he kama oe na Haihailauahea. Malia paha oia no o Hainakolo, ka inoa oiaio o kou luaui makuahine oia nohoi ke kahoaka 9 maua i ike aku nei e iho pu mai ana me oe mai uka mai ia maua i hoi mai nei."