Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 32, 14 February 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou [ARTICLE]

Me an Pomaikai o ka Makahiki Hon

Kia Moolelo Waloiiia Haī^akolo KA UI PUA KA-.MAKA-HALAO KA M AlLELĒ 0 HIIL.AWE MOKUNA V / » Hoomauia. 1 kela wa i pane mai ai o.Luukia: "Alia au e hoike aku i ko'u manao ia oe. aia au a hui mua me ou mau kahu hanai, oia o KaholoholoOka ame Kaholoholokai. Ina nohoi no ka pono, oia iho la no; a ina nohoi no ka ponP ole, oia ihc\ la no. Aoho a'u mea e hoohalahala ai. •'A ina pela," wahi a Leimakani i pane aku ai ia Luukia,"' e hoi au me o'u mau wahi kahu hanai. Ano kuu maukupu- • na nei hoi, e kali ko laua manao no k^o'u hoi aku me laua, a apau keia pohihihi mawaena o kaua." Ua au'a aku la na kupunawahine, o ia hoi o Hinaaiulunui ame Owakailunaikeaouli, e noho ua moopuna nei me laua nei; aka, ua hoole paakiki loa no ua moopuna nei a laua. Olelo mai la oia i na kupuna: "He niea nui au i ko'u mau kahu hanai, ia Kaholoholouka ame Kaholoholokai; a he mea nui no hoi laua ia'u. 0 ko'u mau mea ia na laua i malama ia'u mai ko'u wa uuku mai a ike oukou apau ia'u; no^aila, alia au e ae aku i ka olua koi ia'u, e o'u mau kupunawahine. E hoi mua ae au i o'u mau wahi elemakule Aia hoi a pono ka makon hooponopono ana, ea; alaiia, na'u no au e iho mai a noho au me oe, e Hina. ke ole hoi e loaa ke kuia ma ku'u aoao." Ko keia mau olelo a ka moopuna, aole hiki i na kupunawahine ke au'a aku iaia. Aka, o ka nui o ko Hina aloha i ka moopuna, me he mea la e aili maoli ia ae ana kona hanu a lilo pu mailoko ae o kona hoUpo. Ua ili Hke no keia haawina maluna iho o Owakaiiunaikeaouli. Eia nae> a°īe ia 'alia haohi aku i ka moopuna e noho mai me laua. oiai ua hoike maopopo mai oia i ka manao hoonalonalo ole ame ka moakaka hoi imua o laua, a ia lakou nohoi apau, ka poe e akoakoa ana iloko o ka hale. Nana mai la o Leimakani i na kupunawahine elua, a haloi loi ae la kona mau waimaka, alaila, hele mai la ia a honi mai la i ke kupunawahine ia Hina. A o ka wa ia a Hina i uwe helu ae ai me ka leo nui no ke kaikamahine no. Hainakolo' ame kona mau pokii kaikaina, oia hoi o Mailelaulii, Mailepakaha, Mailekaluhea ame Mailehaiwale. Na Hina hoi ka uwe helu i na kaikamahine, ua pualu like mai la ko Owakailunaikeaouli leo ame ko Luukia nohoi ma ka ■ uwe helu ana elike no me ka Hina uwe ana. A he pihe uwe helu hou ana keia o ka haje o Luukia. No keia mau leo uwe nohoi e wawalo a ekupinai neio Hina ma iloko o ka hale o Luukia, ua'lohe aku la o Mailelaunui kahi pokii hope loa o Hainakolo ma, a ia -manawa oia i huli ae ai a kamailio ftku la i ka makuakane ia Kuaikauaka.ma, i k i olelo ana aku: He kupanaha hoi keia pihe uwe e olo mai la iloko o ka hale t> Luukia. Aia o Hina ke uwe helu mai la i o'u mau kaikua V

ana. Heaha la nei? E pii paha au e ike i keia uwe kamahao 0 nei la? t 0 keia wahi a ua kaikamahine nei e kamailio aku nei i k& luaui makuakane, he hale okoa loa aku no ia mai ka hale a. Hina i haalele aku ai a hele mai ai oia no ka hale o Luukia f noho ana. No keia mau olelo hoi a Mailelaulii i lea makuakane, pant mai la ua luaui nei i ka olelo ana mai: Ile mea oiaio hoi kau*i kamailio mai la. Heaha io hoi ke ano o nei uwe paiauina a ka makuahine o oukou ame ke kupunawahine nohoi o oukou, a pela nohoi me Luukia. Aia nui ls ke helu mai la i ou m >u kaikuaana. Ua pae mai la ka paha kekahi mei mai Kuaihelani mai, a oa loaa mai ka lono e pili ana ia Hainakolo ma? E pii io paha oe e maka'i wale aku i ke ano o keia uwe.ano e a ou mau makuahine me ke kupunawahine o oukou e noke mai la. O kekahi nohoi, ua ike ka paha ka luaui makuahine o oukou me ke kaikaina lokoino ona? He !ieu no kg kupiwiaha. E pii oe. 0 ke ku ae la no ia o Mailelaunui a haalele iho la i k* luaui makuakane a pii mai la no ka liale o Luukia. Oia hele nohoi ko ia nei a komo ana iloko o ka hale. -0 ka mea mua Ios. a kona mau maka o ka īke ana aku oia ka noho mai a keia kanaka opio a ka ui nui wale. Ua nee aku ua kanaka opie nei a noho pono mai la no mamua o Hinaaiulunui. 1 ka ike ana .mai hoi o Luukia i ke kaikamahine, kahea mai la ia e hele loa aku oja ( Mailelaunui) a hiki ma kona wahs e noho ana. Olelo mai la nne oia i ke kaikamahine: "Mai hele papu mai oe. E kapae ae kau hele anp mai ke kua ae o ko luaui makuahine a nihi loa mai oe a loaa au. Ike hoi kaua alaila, ike iho oe i ko keiki. Keiki a Hainakolo U ka palikapu o Waipio me Keaniniulaokalani,'' 0 ko Mailelāunui nihi hele aku la no ia'ma ke kua aku o ka makuahine, a kolo hele aku la a hoea aku la ia i kahi e noho ana o Luukia. Alaila,honi mai la o Luukia i ke kaikamahine me ka olelo ana mai: "Auhea oe e kuu kaikamahine. " Ua ike_ au me ka luaui makuahine o oukou; a ua hala na īno apau o ka wa i kaa hope ae nei ma ko kakou mau kua. \A i keia wa, e ike aku oe i k* keiki, ia Leimakani. O ka hua' aku kena o ka puhaka' o ke kaikua^na haku o oukou, o Hainakolo, ka mea a'u i hoino lot ai, a i makaewaewa ai nohoi. E ike oe e Mailelaunui, kahi maile hookahi i koe i Hawaii nei, me ko keiki." wahi a Luukk, 1 pa ne mai ai i ke kaikamahine. Ia wa o ka uwe hamama ae la no ia o Mailelaunu', a kole m^i Ia ia a paa na lima o ke keiki, honi iho la. Na Mailelaunui hoi ka uwe, olowalu hou ae la no na leo uwe o Hinaaiuh*nui ma. A ke lohe nei o Kuaikauaakama i keia olo kanikani pihe a ka wahine auie ke kaikamahine, pela hoi me ka makuahine me Owakailunaikeaouli; a nalil wale iho la noolokoona: "Heaha la hoi keia mea kupanaha a nei poe e uwA mai nei?" O ko Waipio nohoi kekahi i haohao nui no keia uwe kum«kena o na 'lii E loheia ana na huaoielo, "kuu lei — kuu luhi — kuu moopuna — a'u moopuna — Hainakolo — "a pela wale a-kn. manao ae ia kekahipoe, ua hoi mai ka paha o Hainakolo ma mai Kuoihelani mai, O ka mea upiki nae, o ka ike ole ia ana o ka waa o na auwaa paha o ko lukou pae ana mai. Nolalla, ua nune aku, nune mai na ^kanaka mawaena q lakou iho no ke kamahao o keia uwe paiaumā o na 'liiwahina. Aole i pau, ' • <