Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 41, 27 February 1908 — Na Kapa Ahu-ula a Kalaniopuu! Haawiia e ke Alii ia Kapena Kuke! [ARTICLE]

Na Kapa Ahu-ula a Kalaniopuu! Haawiia e ke Alii ia Kapena Kuke!

Ua hoomaopopoia ma ko Hawaii nei moolelo kahiko, mamua o ka haalele ana iho o Kapena Kuke i ka mokupuni o Hawaii, i ka la 3 o Feberuari, 1779, ua haawi makana aku Ia ka Mol Kalaniopuu ia Kapena Kuke he mau kapa Ahu ula ame na kapa Ahu-mamo me na papale mahiole hulu o Hawaii. Mahope iho o ka haalele ana o na moku o Kapena Kuke i ka mokupuni o Hawaii, mahope iho o ka make ana o ua Kapena Pelekane nei, ua holo ua poe moku la a ku i Kamakeka, ma ka aekai hikina o Siberia. A ma ia wahi i hooleleia ai "na pahu i waihoia ai keia mau waiwai alii o Hawaii nei, a ua poina loa ia hoi. A malalo o kekahi ulia pomaikai, ua halihali loa ia keia mau pahu ukana, me ka hoomaopopo ole ia o na mea maloko, i ke kulanakauhale alii o Sana Peteroboro, Rusia; a waihoia maloko o kekahi keena pouliuli a poeleele kawakawau o ke kahi hale hoahu ukana maloko o ia kulanakauhale. Mahope mai nei, mamuli no o kekahi ulia pomaikai, ua loaa iho la ua mau pahu nei, a ikeia iho la keia mai wai wai makamae; a ua malamaia maloko o ko laila hale Musiuma. O kekahi kumuao kiekie mai Sana Peteroboro mai; nona ka inoa o Prof. Sirathonesky ka mea nana i hoike mai i keia moolelo, oiai eia oia i Hawaii nei. Ua hai mai keia haole Rukini, oia mau ka paa o na ahu-ula. Ua lilo keia mau makana alii o Hawaii i ke kuaiia e na'lii moku Pelekane i holo ai mai Hawaii aku nei mahope iho o ka make ana o Kapena Kuke, a paa ma ka lima o ke aupuni Rukini, a mamuli o ka piepieleia ana'ku e ua poe Pelekanenel [nei] i na luna aupuni Rukini ma Siberia Hikina i loaa mai ai ona ai ame na pono e ae ia lakou mai na Rukini mai. Ua oleloia, ua ae ke aupuni o Rusia e kuapo i keka hi o keia mau ahu-ula a ahu-mamo hoi me ka halehoikeike o Mrs. Pauahi Bihopa, no kekahi mau waiwai kahiko malo1 ko oia hale hoikeike. A ina e holo pono ana keia, alaila, e hoi hou mai ana kekahi mau ahu manu o ka Moi Kalaniopuu, i Hawaii nei mahope iho o ka hala ana o na makahi ki he 129.