Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 43, 2 March 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou

Ka .A'Ioolelo "Waloliia. I ' > I ' Ha makolo l|kKA UI PUA KA-MAKA-HALA 0 KA V AĪLELE 0 HIILAWK MOKUNA V [hoōmauia.] Ua ku ka pule ame na mohai a na kahuna, e noi ana i ko lakou mau akua ame na aumakua e hoike mai i ke ano o ka hana a ke anuenue, i ikeia i na wa apau maluna pono ae o ka ehu wai o Hiilawe, aohe nae v/ahi mea a loaa iki mai o ka hoike, mai ke akua mai. Hookahi wale no mea e hoomaopopo nei i keia hoailona, a oia no o Leimakani. Oia no ke ika nei, aohe ia he hoailona pili ia hai; aka, he hoailona no ia i ku pololei iaia. Ke ike nei oia, aia kahi i pili ai o keia hoailona ma ka aoao 0 kona makuakane. Aole no oia i hoike ae i kana mea i ike ai no ke anuenue i na'Iii. . Ma keia wa i haalele aku ai o Keanini, ia Kuaihelani, e hapai ana o Luukia i ka hua o ko laua mau puhaka me ka moopuna kane ana. I keia wa nohoi i kukui jnai ai ke kaulana o kekahi mau wahine akamai i ka hula ma na ano hula apau ma Kohala. Hookahi anahulu o ke kaulana ana mai o ua hula nei, aia hoi, he mau la mahope iho, ua loheia mai la ua hala aku la ua hula nei no na Kona, a mai laila aku, hoea i Kau, ma kahi e kapaia nei o Naalehu. A ma ia wahi i noho loihi Ioa ai ua hulu nei. Ua hooikaika hoi o Leimakani e ike a e hoomaopopo 1 na wahine na laua keia hula e kaulana nei ma na wahi o ka mokupuni o Hawaii, ma kona ano ike papalua a ike makaula hoi, aohe nae he wahi mea a loaa iki iaia o ka ike. Ua hala he mau anahulu o ka noho paa ana o ua hula nei i Kau; aia hoi, loheia mai ana he hula hou mai ka mokupuni mai o Kamawaelualani, oia hoi, o Kauai. He hula kane hoi keia e kaulana mai nei: O ka inoa o ka mea nana keia hula, oia o Kamaunukihalakaipo. Elike me ke kaulana o ka hula a na wahine elua e alaa-papa ana ia Kau, pela ke kaulana o keia hula mai Kauai mai. Ua hoopioloke nui ia na'lii o Waipio no keia mau hula elua. Eia, nohoi o Leimakani ke huli nei iloko o kona ike apau no keia kane nana ka hula o Kauai, oiai ' no nae ua loaa mai kona inoa o Kamaunuihalokaipo aole no he wahi mea a loaa iaia o ka ike. He kanaka paha ia mai ke kai mai, a i ole, he oiwi kamaama no paha ia no Kauai; aohe maopopo iki iaia. O kahi o Kamawaelualani (Kauai) i hoomaka mua ai keia hula a Kamaunuihalakaipo, ma na hala mai no ia o Naue ke kai, oia no paha ke kalana aina o Haena.

— : — : — — — He inoa kaulana loa keia o nei kanaka e nee nei mai Kauai mai ma ka oihana hula. Ua moe keia kanaka i kekahi wahine d Haena a hanau he elua mau pua kaulana oa, oia o Kanikawi ame Kanikawa. Ua oleloia na Haumea i hoololi ano e i na kino kanaka o nei mau, keiki i mau pua. A ua hiki nt> nae ke hoololi keia mau pua i ko laua mau ano a lilo i kanaka. Ua hoikeia h'oi ma ka moolelo o Hiiaka, o keia na aumakua hula o Lahiauipo ame kana aikane, o Kauakahiapaoa. A malia paha, e ninau iho ana oe, e kuu makamaka heluhelu, ma nei wahi o ka kaua moolelo; owai la uei kanaka e kukulu nei i ka hula i kuku'i kona kaulana i na moku apau o Hawaii nei; a nona noi ka inoa a kaua e ike nei, oia o Kamaunuihaladaipo? Auhea oe, e kuu makamaka heluhelu, e kali hoomana wanui kou makemake ike i ka inoa o nei kanaka a ka wa pono a ka moolelo e hoike mai ai ia oe ma keia mua aku; a pela nohoi me na inoa o na wahine na laua ka hula kaulana e alapapa la ia Kau. O ka ekolu malama keia e hele nei o ka opu o Luukia. Jiia ke hapuku nei ka ono o kona puu i kekahi mau i'a makamaka hou o ka moana ame kekahi mau lau nahelehele. A i kekahi la, olelo aku la o Leimakani ia Luukia; Kaulana mai nei o Haena ī ua mea he hula; a pela nohoi o Kau; a koe hoi o Waipio nei. Nolaila, e aho, e a'o au ; ka hula?" "A owai ka mea nana oe e a'o i ka hula?" wahi a Luukia i ninau mai ai i ke kane. Pane aku la o Leimakani: He wahi kupunakane akamai ko'u i ka hula o ia hele ana mai me Keaniniulaokalani mai Kuaihelani mai. O kona inoa o Paoo. He wahi kanaka maamaalea loa keia ma ia hana o ka hula." Ia laua nei no i ukamailio ana, o ka wa ia i okuu mai ai he wahi kanaka ilikou ma ka ipuka o ko laua nei hale. Ia wa ninau aku la o Leimakani i ua wahi kanaka nei: "Ea! Malihini?" N "Ae," i pane mai ai ua wahi kanaka ilikou uei me ka olelo ana mai nei hoi: "Aole nohoi au he malihini loa no keia aina. He oiaio nae, aole keia o ko'u one oiwi. He'malihini mai no au a noho ia nei." A mai hea mai nei oe a hoea iho la ia nei? i ninaumai ai o Leimakani. Pane aku la ua wahi kanaka rtei: Mai na Hilo Paliku. mai nei au. A i hele mai nei au imua ou, e ke alii, no ko'u lohe ana ae nei hoi i kanaka i hoea ae nei i ko makou wahi, he makemake oe, e ke alii, e a'o i ka hula. A ua manao au, na'u no la oe, e ke alii, e a'o ia ike, oiai aole oe he alii a hemo mai loko aku nei o'u. Ua loaa no ia oe ko'u inoa, a me he mea la, ia'u i kokoke mai nei ia nei, lohe mai la au i kou hoopuka ana ae nei i ko'u wahi inoa, oia hoi, o Paoo. Ao'.e i pau. \