Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 45, 4 March 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki Hou

Kia, Moolelo AValohia >^t Hainakolo KA UI PUA KA.-MAK4-H4LA 0 KA W AILELE 0 HlILAWE MOKUNA V ' [hoomauia.] Ua nui ka poe i loaa iaia, ua piha he kanakolu. I ke kahi kakahiaka ae, ua hoea aku la o Mailelaunui me kona poe i ka hale o Luukia me Leimakani. A hoomaka iho la lakou i ke kukakuka ana no na hana me ke kumu hula, oia 0 Paoo. Ua hooholo iho la o Leimakani ame Luukia, e kukulu maoli i hale halau hula maoli kahi e a'o ia ai ka hula me ka maluhia a hiki i ka uniki ana. Nolaila, ua kauohaia jaa makaainana e kukulu i keia hale. Ua kuahauaia na kanaka mai ka uka a ke kai e kukulu a paa ua hale hula nei iloko o ka la hookahi. He oiaio, iloko no oia Ia hookahi; ua paa io ua hale nei. A paa ua hale nei, ninau aku la o Paoo ia Leimakani: "Owai auanei kou*aumakua hula e hoolaa ai kaua i ke kuahu o ko j hale hula'" ' Pane mai la hoi o Leimakani i ka olelo ana mai: "Aohe no i maopopo ia'u, oiai he malihini au i keia hkna. O ko'u manao nae, no keia wa o ko kaua hoomaka ana, e laa ke kuahu ia Kaaunaikahakoiwailani." "Aufyea oe, e ke alii, oia ka, keia wahine ehu a'u i ike aku nei e noho pu mai ana me oe i keia wa pokole mai la. 1 puka ana ae la no o ua inoa nei ia oe, o ka nalowale no ' ia o ua wahine nei. Aole anei oe i halawai a i ike mua i keia wahine?" Wahi a Paoo i kamailio aku ai a i ninau aku ai hoi ia Leimakani. Ua ae mai la ua alii opio nei, me ka hooia ana mai, ' | ua ike oia i ke kino o ka mea ,nona ka inoa ana i hoike mai ai. "Ina pela, o ko kaua aumakua ia- e ku ai ke kuahu o ka hana a kaua; a na ua wahine Ia ia e kuhikuhi mai i na poo aumakua e ku pono loa ai keia hana au, e ke ahi, i hapai ae nei," i pane aku ai kahi Paoo. / • Nolaila, ua hoolaa ia ke kuahu o loko o ua halau hula / nei ma ka inoa o Kaaunaikahakoiwailani. Ua nee aku la o Leimakani ame na poe olapa iloko o ua hale hula nei. A ua hoomaka aku la nohoi o Paoo i ka na hana ike ame ka makaukau nui. Hookahi auahulu po- - noi o ke n'o ana a ua wahi Paoo nei ia Leimakani ame na olapa, ua pau lakou apau i ka ike ame ka makaukau. Ekolu no hula makemake nui ia e na makualii, i ike i nei a'o ana a ua wahi Paoo nei, oia hoi; ka hula ipu me na olapa; ka hula kaeke me-na olapa; ame ka hula puili me '

kona poe olapa nohoi. O ke pookela no nae o ke akamai ma ka oīapa ma na hula apau oia no o Mailelaunui. Ua kaulana loa ae la ka manawa e puka ai ua hula nei a Paoo. He mau la ekolu mamua iho o ka la e uniki ai ua poe hula nei, ua lohe ia mai Ia, ua pae mai la ka hula Kauai i Kukuipahu, Kohaua, Akau, a ua hiki mai la hoi ka hula a na wahine kanlana o Kau i Honokaa ia wa. Nolaila, e kuu makamaka heluhelu, , ke ike nei kaua, eia ke hookokoke mai nei na welau hula kaawale elua a kaua i ike mua ae nei, ko ka hikina ame ko ke komohana, a ma kekahi olelo ana ae hoi, ko ka hema ame ko ka akau a o ka hui wale ae no koe i Walpio, i kahi o ka hula a Paoo N e kaulana nei. Iloko hoi o na la elua ke hoomakaukau nei na'lii ame na makaainana o lalo o Waipio i na mea e lako ai ka ahaaina o ka la uniki o ka hula a na'lii opio o Waipio. Hookahi hoi la mamua iho o ka la e uniki ai ka hula a ua poe alii opio nei, aia hoi, aa*hōea mai la ka hula Kauai i Waimanu, a o ka hula hoi a na wahine os Kau, ua hoea mai la i Kukuihaele. Eia na kanaka mai na Kona mai, na Hilo • pali-ku, na Hamakua ame na Kohala, ke kaheawai nei ilaIo o Waipio no ka nana hula. Ua maopopo lda iho la i na mea apau e hui ana ka pa hula elua mai Kau mai, a mai Kauai mai hoi iloko o Waipio. Hookahi la i koe, alaila, uniki ka hula a Paoo, hoea mai ia ka hula a na wahine o Kau. He poe wahine wale no na poe hoopaa o lalo a pela nohoi na poe olapa. A o na kumu hula, he mau wahine. Hookahi Mahine ili-kou, a hookahi wahine ili aiai; a he keu nohoi ka ui y keia wahine. O kahi i noho ai a i hookipaia ai ua pa hula eei ma kekahi wahi hale no ia e kokoke ana i ka loko i'a i kapaia o Lala kea. A ma ia la nohoi, i ke ano molehulehu ana iho hoi, hoea mai la ka hula Kauai mai Waimanu mai. Ua holo aku la ka lohe a loaa o Paoo me kana poe haumana, ua hoea aku na hula kaulana elua ilaio o Waipio a ua aa hoi' nei mau hu la e hookuku me ka hula a ua wah i Paoo nei. Aka, oia mau olelo apau imua o ua wahi kumu hula nei a Leimākani, ua lilo i mea ole iaia. Ua pane aku la oia imua o Leimakani i ka olelo ana'ku: "Ua ike au i ka mua ame ka hope o ka'u mea e hana / \ • • nei. O nei mau hula i hoea mai la īlalo nei o Waipio, e pa ana laua ia oe, elike no me ka'u i hoike aku ai ia oe, aohe hula nana e hoopapa mai ia oe. a e pili wale ihai ana a mau jpa hula i ka kaua pa hula. A i hai aku au ia oe. e kuu alii, aia i ka po o ka la ape/po e unikl ai kakou. Aole i]ke ao. Mai pihoihoi kou noonoo, e kuu alii, no keia mea. E ike aku ana oe i mau hula. I ke ahiahi o ua la nei piha nohoi ka hula Kauai i na poe makaikai, a pela nohoi [ke hula a na wahine mai Kau mai. Aole i pau,