Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 54, 17 March 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki hou [ARTICLE]

Me na Pomaikai o ka Makahiki hou

— Ka Mioolelo "Waloliia I pp- Hainakolo !§£ K\ UI PUA KA-?,IA!v\-HALAO KA MAlLELE O HIILAWE \ \ MOKUNA V * ■ Hoomauia. "Aohe hewa oia," wahi a kekahi kanika i pane mai ai imua o Leimakaīii, me ka hoomau ana mai nohoi i ke kamailio āna: "Na makou ia e hoi aku a hoike aku i ua kanaka oolea nei o makou no kou manao i hoike mai la. . A malia hoi, e hiki ana ia oluā ke hooholo i ka mea pono a olua e hana ai no ka mea o olua e ku aku ai imua o ko Niulii ikaika. A ei ae no nei ikaika o Kohala waho nei, oia o Maliu. O kahi ikaika nohoi o keia Kohala, oia o Puakea. O ka maka ihe nohoi kana mea akamai a i kau- » Iana āi hoi kona ikaika. Aole hala o ka maka ihe i ka pua 0 k^ pili- A.aia no ia ikaika o makou e noho la, oia o Kapakai. O ka haihai hoi kana mea i ike. He olohe ia ma keia hana. Hele paha a pau .ko Kohala-waho nei poe ikaika iloko o Niulii i ka la mokomoko, 'aole no i ike ia na ai a Kohala.'loko ame Kohala waho." Ninau aku la hoi o Leimakani i ua kanaka nei: "No ke Kohala hea ke Kohala i kapaia o Kohala makani apaapaa? pane mai la kekahi kanaka: "No waho ae nei ia Kohala. O ka nui okefl ame ka pohaku o keia Kohala ae nei, a pa iho la ka makani ma keia ihona aku o ke kula a hoea i na makalae, a ke hele nei ka unuunu ana a ka ma kani i ka mauu pili ame ke a ame ka pohaku, oia ke kumu 1 kapaia--ai ia wahi, o Kohala makani apaa-paa. Aohe apaa-paa o Kohala loko." "Ina pela, ea," wahi a Leimakani i pane aku ai, alaila, na Kohala waho ana ka lanakila o ke kahua mokomoko. He maikai ke akoakoa mai hoi ko oukou poe ikaika ia nei me a'u nei, a hookaM hoi ko makou hoomaamaa ana ia makou a makau (makaukau) i ku aku ia i ka la mokomoko he puhi pakelo ka hoa like, a he aalii kumakani ka olelo ana. "Hu!" wahi a kekahi kanaka ano poohina i nu ae-1 ai, me ka olelo ana mai hoi ia Leimakani: He opiopio loa kou mau ano aPau a makou e ike aku nei ia oe a he ui nojjoi eia nae he kuliu maoli kau mau olelo e hoopuka mai nei imua o makou, he keu a ke kuliu, oia no oe o ka olelo ana a ka mea i lena na ku'i i ka olelo o ka aina. Mahope iho o kekahi mau papa leo ana mawaena o • Leimakani me ua poe kanaka nei, ua koi aku la ua 'lii opio nei i il ā Poe kamaaina nei o Kohala waho e inu wahi awa

lakou. A pau ka inu awa ana a l^kou, hoi nui aku la :a poe kanal^a nei me ka piha mahalo o ko lakou.mau nooEooe no ke kanaka opio a lakou i halawai ai ma ia po. A oiai lakou e hoi ana, ua pane ae la kekahi o lākmi i ka i ana ae: "He keu ka hoi ko kakou poina. Aole kakou i ninau aku nei i ka inoa o kela kanaka opiō." Hooia ae la nohoi kekahi poe, a olelo ae la no nae aia a hui hou lakou me ua kanaka opio nei, alaila, o ia ko Lkou manawa e ninau ai i ka inoa o ua kanaka opio ikL Ia hoea ana aku a lakou i Kukuipahu, ua noke aku 'ia lakou i ke kaao i ko lakou poe no ko lakou halawai ana i me kekahi keiki opio a ka ui launa ole;> a he kanaka hoi ia i aa e mokomoko me na kanaka ikaika apau mai Kohah loko mai a Kohala wah'o: Laweia aku nei hoi keia maa olelo a ua poe kanaka neia lohe o Maunalei ^ ko Kukuipaha eueu ma ka ikaika, pane mai la ia: "Nohea mai nei hoi kena ikaika a oukou e haanui mai nei?" , P&ne aku nei hoi ke kanaka nana i lawe aku i ka olela r ka i ana 'ku: O ka hoike mai a ko kakou poe i huipu me nei ikaiki e kaulana mai nei, no Waipio mai ka ia. Alaila, pane mai la ua Maunalei nei: "Hi ikiika na ko ia kanaka; he uha-uha wale ka hewa no ka no'u-no'u o o ka opu i ka poi. Aka, aohe nae he hewa ke hoao aku au i ua ikaika nei o ka aina huli lua o na pali." Elua paha la mahope iho o ke ahīahi molehulehu i hui kamailio ai o Leimakani me na kanaka o Kukuipahu elike me ia i hoikeia ae la, ua ikeia aku la kekahi aha k%naka nui e muia ana i ke kula o Maliu. Ua pau mai Ia kanaka, o Kaipuhaa a hoea ilaila; ko kapali-uka mai a hoea ilaila; ko Ohialele ma mai; ko Nunulu, ko ka lae laau mai, a ko kai mai nohoi, o Mahukona ma, Puakea ma, Honoipu ma, Upolu ma, ame na wahi no apau o Kohala waho e nee ana mai Honomakau mai, a hala i waho loa nei. O keia pihe^kanaka e akoakoa nei ma keia wahi, he aha kanaka ia e makaikai ana i ka mokomoko, ka oo ihe, ka uma, ka honuhonu, loulou, ame na ano hana ikaika apau he nui a na poe i kaulana i ka ikaika. Aia a o na moho e lanakila ana ma keia hookuku, oia na moho e paio ai me ko Kohala loko poe ikaika. O Waiapuka, he ikaika iano Kohalaloko. Ulupaalua o ko Niulii pookela ia ma'ka ikaika ame kekahi poe e ae he nui. O ko waho nei poe ikaika hoi, oia o Maunalei, -c Maliu, '0 Kapakai. Kamar.ee ame kekahi poe e ae. A mawaena o keia poe o Leimakani kekahi, ka eueu o Waipio. Ke mahalo nei na kanaka apau i ka ui ame ka nam c ka opio malihini, mea hoi i kaulana ae mawaena o lakou, ma ke ano, oia kekahi moho e komo ana iloko o na hana o ia la. A ma kahi hoi o ka ikaika, ua ano mahaelua ka noonoo o ua poe makaikai nei. /