Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 66, 2 April 1908 — Kela Manao Eleele o na Repubalika [ARTICLE]

Kela Manao Eleele o na Repubalika

He mea pono i ka lahui Hawaii ke hoomaopopo i ke alahele a na Repubalika e makemake nei e hoopoino ia kakou, oia ke kinai ana i ka olelo Hawaii aole e lawelaweia maloko o ko kakou mau hana Ahaolelo. O kela noi umi-a-puaa no a ka Elele Kuhio i ka Ahaolelo Amerika i umi wale no makahiki e mana ai ka olelo Hawaii ma na hana o Ioko o ko kakou Ahaolelo, oia hookahi no ke alahele a na lunamakaamana Repubalika i lawe mai ai ma ke Kau i hala no ka hoopilikia ana i na lunamakaainana Hawaii i lawa ole ka makaukau olelo Beritania. Ua hooholo ke Senate e kapae i ka lawe ana i Mahele-olelo no ia Hale, a ua lawelaweia na hana apau a na Senate me ka unuhi ole ia i

ka makou hoomaopopo nae, he poe hapa ike Beritania no kekahi o ua poe Repubalika la, e hiki ai no ke nila ia e ka Poe ike olelo Beritania maoli a hiki i ke ku-a-kii wale ana. Ua hoao pu ae no ua poe Repubalika nei ma ka Hale o na Lunamakaainana ia ano hana lokoino, aka, ua hoopahu'a ia mamuli o ke aponoia ana o ka Rula Ahaolelo o 1905, i noiia mai e ka moho Home Rula ka Hon. H. M. Kaniho, a kokuaia e Hon. S. K. Mahoe, a maloko hoi oia mau rula i aeia ai ka lawelaweia ana o na poe mahele-olelo. Aka, *na i kue ka hapanui o na lunamakaainapa i kela mau rula, ina aole e kohoia o Loih Abr. Kaulukou Opio i maheleolelo no ia Hale ma ke Kau i hala, a, aole hoi e hiki ke lawelawe ia na hana oia Hale ma ka olelo Hawaii, a o ka pilikia no ia o na poe ike olelo Beritani^. ole. Mamuli o keia ike ana o makou i keia hana ino a na

Repubalika e hoouna nei i ko lakou Elele i Wasinetona, he mau wahi makahiki wale no, koe a hoopauia ka olelo Havvaii ma ko kakou Ahaolelo, a pela nohoi me na moho Repuhalika maanei, ua/ulu mai ka manao ia makou e kau leo aku i ka lahui mai Hawaii a Kayai, e akahele a e noonoo pono ina he nunamina ko oukou i ka olelo kumu o ko kakou aina no ka hoomauia o ka olelo makuahine iloko o ko kakou Ahaolelo, alaila, he mea pono ke koho i na moho ma ko ka lahui aoao. O ka makou ia e koi aku nei, a o ka oukou no paha ia e hoomahuakala mai ai, aka, aia iloko o ko oukou poho lima ka mana koho balota.no ka hoomau ia o ka oukou olelo makuahine ma na paia o kela Hale Kaukanawai, a i ole, no ke kaia paha i ke pohuehue e nalowale no ka wa mau loa. O ka ikeia mai o neia mau hana ma ko kakou Ahaolelo, he kumu no ia no ko Amerika poe e ae ole mai ai e hoomau hou aku i ka olelo Hawaii. Aka, na ka Iahui ia e ike mai, owai la ka poe aloha lahui aiaio, o makou paha, a o lakou la paha?