Ka Nupepa Elele, Volume VII, Number 24, 12 December 1885 — HE MOOLELO WALOHIA –NO– KEONI ALIKA. –KE– KEIKI MAKUAOLE O KE AUPUNI –o– DENEMAKA. DENEMAKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA –NO– KEONI ALIKA. –KE– KEIKI MAKUAOLE O KE AUPUNI –o– DENEMAKA.

DENEMAKA.

&K VlLlsA ae la oia me ku leo mu, t ka j>ane ana aku: K k;i inea ;i kuu V.uuWiii ] alolia :n, aif oe. iUeti, ua Uele anei oe ma ke aliuiui a u i .hiki ole ai ia oe ke iiiil aku, ii i ole ia ua lilo anei oe i kekahi eaemi pafeaha, kf i mea a'U i h»upu mua ai e hiki io mai ari "ka manawa e ( hookp,ia ai ka waa*ua muu ltoaa rrfe ka !«# *o tta w<tuaivi, 0 like na kaukau a"kuu inau .nakua, la hoi, aole no oe i lilo i ka enemi ma lhanao ino, aka. mamuli no o kou inanao puni nani. nolaīl», ua hooko au i kau noi. oia hoi, aole oe i lilo i ka ipea <*. aka, us lilo oe i kela manu hoopahaohao, non hoi na teo mele e liiki «le «i numi ih i K;i makemake, a lieaha la hoi kana, i kana loaa hoi piha ia. o ka powa a me ki aihue; a ke loaa aku u ia'a, o kona ola k* panai no kana hana. Nolaila, ma bc aiauui au e hele Ia i kuu aloh», uialaila pu kaua e hele ai, ini aia oe iloko o na ao ua awa o ka lewa, e hiki ;uia au ilaila, a iua aia oe iloko o ka wili o ka puahiohio, e hiki ana au e paio pu me i.i, a i ©le ia ina paha aia oe i ka papaku 0 ka hohonu, e hiki an* au īlaiia me ku hakuha ole, no ka mea, be alanui ia ua kamuaina m'u, a aohe hoi he olelo ana, he hiki ia ia'u ke hele me ka maaiahi, a o kuu īliilu) puuahele auanei ka inea naaa e wawahi i na ako'ako'a papaaku o ua m.iu ala pohihihi la, a iaia no e kamailio ana pela, a oiai hoi ke aloha e paila in ana nie he wai wela la, ia wa oia i huki ie ae ai i kana ilidia uie ka manao ta, eia no oia iloko o ka poli kahi i lolii ai, aka, ua he» aku lu oia tne na keiki alii o ke aouli. Ja wn i hoopuka ai oia i keia mau huaolelo, ano, ua pa\<mi ia ka ehaeha o na kuukoko a kuu makoahine i hanau mai ai; a heaha la na ouli 4 ka pilikia e hiki inai an» maiuna o'u, kūu yiau makua, a ine ke aupuni. . lleahu lu )ioi, e holo ana. au e TtniJ jcahl e hiki ai ke hoi hou mai kuu ili<]ta oialoko o ka halelewa kapu o kuu makuahine,, a me kuu pahikaua oilua. i koua haha ana iho. aia ka, ua hao ia e ka wai nui, aohe opala koe. A! iuwe ae la ola me ka ieo nui o ka ehi eha, a hina aku la oia iluna © ka papahele o ka lanai o ka halealii, me he moa la tia pau ke ota. O ke koakiai e holoholo ana mawaho o ka lanai o ka hale t J kona wa i ike ai 1 ka haule aha aku o kana haku opio iluna o ka papajiele, holo mai la oia me ka eehia nui, a hapai ae ia i kfe poo o koua haku iluna,jßiai oia e maule ana. Kahea iho !a oia me ka ieo kamnaha, e kuu haku alii, oa haalele mai anel oe i keia ola ana, a i ole, ua pauaho paha oe in makou, nolaila e hai mai, heaha iho nei keia haawina kanmahi i ih mai ai maiuuu ou? 0 rta liuaolelo a ke koa i pane iho «i. aole hoouahi huiolelo i puka ae mai k& waha o ke keiki ulii, a aole hoi he uaanaoI lana ana ilokn o ke koa ki.ii, eia he ola iloko o kona haku opio.. Kahea ae la oia tne ka leo nui, e o'u mau hoa koa, a kiai hoi o ka maluhia o ko kakou oiau alii, ano; i keia hora, e helo mai e īkemaka i ke ol» o ko kākoii haku opio, eia oia ke waiho nei he luahi na ka make, e wiki e o u mau h(». e kokua aku i ka hoihoi ana i kona kioo lfiahia iloko o kona rumi. 1 ka wa i pa-e aku ai keia leo kahea ma pa pepeiao o konaWu hoa, u» hooko koke mai la lakou i keia lea kahea nie ke kau- j a hapai ae la lakou i ke kino a. ke alif mai ka i»paheie ae, a hoihoi aku, la lakou i ke kino Uoko o ka rumi huokipa o ka haloalii. Ba holo koke ao ia ka lono a puni ke kulanukauhale alii, e hoike mai aua, o ke kaikamahine aliī u« līlo i ka uianu, a o ke keiki alii. eia •\* k<> waiho nei iloko o i ka halealu iiohe uo" kona oia, ī ka wa a ke kōa kiai i hiki aku ai imua i 0 Keoui Aiika a nie kaua wahme, ua Uo- ! ike koke aku h oia i ka lono kaumaha e , pili ana ao na alīi ojwo, | I ka loho ana b Heoui Alika i m hu 4 olelo a ke koa, uu ka» ia ua huin* o ke kaumahn maluna ona, a o kaua huaoiotaua loa i hoopuka ae ai. oia ko< kokoko in»i anei ka hopeuu e hoe- <* *i k& «n*!uhia a mo ka »*ir. e ka »oho o k«tt a»au keiki, a o ka «i < W* 1 atvn keia » hooko i« ai ua huaoieli.» «■an.M.,l o ua U ?oihi » UaU ao uei, a u»u» h-n ,u o«upu luaoao m«a i wonweii ai ■ Ho!ohckt ae 1* oia mawako o W* 0 \ i&u» Uale. »e ka paih aaa 0 uu Ua» !! ke kaa,» « ht*lo m»t. «na wa<tn*> j koua nui; i»h:hbi «ne . "«i, a o paoma mau aua l.oi kofa , puusv-ai o k» fio us ;a&. ~ •. ■ m me kaua w ua ' haU, j

a o kona leo &ku la ka w &* !o oia leo tLT?|£* ajfiklTTa' lohe' ad£ "o' wahine, a£a % mea,> hoike -k« laia fc<; leo uwe ka£o ke kaumaha,% holo mai ta oia e ike ttdk& ike kumu o kei* uwe. a 1 kona ik» ana mai, aole i« he leo 00 ka mea e, |tka, no kpna kane jjo»oi ng. Niaau aku Jaio» i koa eku kiai keia o ke[ e uwe uei? Paae m&i (b ke kua kmi, eke keiki aln aa make, o )•* ktukama\iae atn aa LLo i ka maau. Ni keia maka a ke k4a jki*i i hai akq. aLL i!a koaa mau kaliiluna.o ka a. ihaawi ae la' eia i ia ]fep kaiaknlo oJta' ma4kai ina lani, ai ka pa» aaa kākß9 mau leo hoomaikai, haale{& ikoJaaift. » lakou hale, a heie pololei akw la oia q.o halealii kahi a ka Uiuakeiki e waiho me ka hoonaaopopo oie ae, a eia hoi <ūa iloko ona hakoko aua no kona hopeoa mauieule. ' Ku iho la konu naakuahine loa kona aoao, a e puapuai mai ann hoi oa waimaka, mai kopa maa iihi||{ji mai, ulu onai l& Qa hoonaanao ana iloko ona, no kona mau la 1 noho pio ai ike aupuni Pupu a oia h<iokahi no paha e like me keiu. Aki\, uo ka iiui o kona aloha i kana keiki, Ualieo ih(/ Fa oia, e kuii keiki uloha, eiu no auei me oe kou hauu ola kahi i pili ai, a la wa ī J:aakaa ae ai tia maka. o AH Sadi Pua, a Jaa hele hoi kona nuiu holelielena nani i na

la i'hala ae a haikea, a piae. mat tu oiu 1 konu mukuahine, ua ike anei oe i kuu w:i-. hine, aīa la maheu oia i hele ai ua hala iaha oih ma ku'lū'iu,"a i olē~uīā ~p\ha oia" na ka aoiiu niakiini? Naku hri»«lulu hou mai la kona kino, a laule hou iho la koni poo iluna o ka ulia o koim iloko hoi o kela w» 1 loaa ai ki i kona makuahine e hiki ai ke hoikeike aku i kahi ; lilo »i. a koe wale iho no, peheu U e hiki ai e loua? Pane iho la kona mabuabine iuia, e al» a e uhai aku ma ku meheu oko wahine «uhai ia la v e kela manu palaualelo, oiai la wa kupono nou e nni ai, o konio ole boi ku munu ilokd o ln< lapilapa wela o na kukunu u ka la, kahi hui o ha keiki ;ilii oona ka weh a n* kupu* a pau e hiki ule 'ai ke ku aku imua oko laUa alo, iloko o ka imo aua aka maka, nolaila, e wiki e kuu keiki, mai kali hou aku i manawu nou $ ai.

| O keia mau huaolelo hoolanal-ipn i t.a iiaiiaei, ka hau lapaau uanu i hOila ae i ahi ihai kona wahi mou, he oUipa aua na Wa uwila, aia hoi, ua pilipu ka ha-

fnoi« mea a pau loii e noho aua maloko o ke kulauakauhale a]ii. a o ka. makuahine l hoi, i kona īke ana iho lu; u» hala aku la na keiki no na ao opua uka lewa, huli ;j hoi aku U ia oo ko iuuh home, kahi hei o " tliha e paiauma hn , mo ke kau uaha. ena makamaku heluhelu.e e ike A» kakoii\i ke kupanaha, o ka hai?a a 'keiu ltelfel, a fn£jona lihi iauu'i ana aku Wnhi mmu nei. I Keia wa a ke keiki aiii e aei i ka iewa, me ka pjio auauie ua luaUmii ahiu o ka lewa nuu, aookui>ui ia mui u»iii hoi, kona wahi Lulunu o u t puaiiiohio, uae ke ke&kea pu ni«i iaia, me ko lakeu manao, ua hala kn ikaika mai kona mau lala aku. a oia la ka men oaoa e liookuemi' hope aku iaia mai kona nee ana mai imui.. aka, «U no nae ka manao wela oke alolia iioko o itona puuwai, a oia iho la no waaa pahikau« e hakoko pn b'ei me kona ir,a u euemi ma keia aia ana e ake aku nei *e ike i na maka o ke aloha, aiaila, boi »ho ka manao a kona pilina mua. laia e uhai nei i ka uieheu u i»u maiiu e ahai la ka pupuhi, aia hoi, elike me ka mana i loaa iaia, ua hoojfokoke ai,u la om uiahope oua wahi manu uei, a i>u i',# u auao* wale no ke kowa in&waeua o l»ua, aUUa halawai laua he alo a'he alo Ika ike an* oua wahi manu k*s k«c koke mai nei koaa oneuii mahope oua, a ke loaa oia, o ka m»ke W4le uo iia pahu ho pu ana e kaaua ai.

! Nolaila, rae Wa eleu' nu , huki ae U *»u i kekahi hulu o a kijk wm la mamua o kahi a kona rueoti e aiu&lu «ku nei, a i ka wa i haule iho at ma Wo alo o k« Keīki Alii, ua puko ne !a ua ao ka.ileleW* O k« Uni t k«ni hookahi> puUa mai la D» lapalai» ahi wela maiiako uui o «,» ao. % hooku' *e la i kahi hookahi, hoi, be aitt& uui e alai mai ai\a auinu« o ke »l*h«le 0 ke Keiki Alii, * e pu«i iuau ana h©i k$ luaipek iuo he ia n« u « kah*wai. I k* 11» *tt* eke Kelki Aln aohe o„ 4 nla. nui © hik» ai, ku >ho 1« oia me ka auouooi oui. p*he» la oin e hik* ei ke a-e *ku mnuu» o k«i;i aina i hookumu ia koo* k«hu« roe na iuapele uui, a o kona auapuai hoi ua hoopum wale u uo mo ke ahi. Hoctn»ka Ml* oia kaapuni ma ua w*hi a jx*u, ui* kai, on* wo* e h*Uw*i mai ! ai>« iiio i«. « ta» eiwon* o V« \v*U aUi e h iki 010 a» ?»ta ke onou aku t koua touke 1 Noljib, hoohuh ae ja o>a i kona aUheU no ki»4»)»fl © keou haaai. ai* twi o l Stvicpi4, * eiai hoi koaa m«kujkhut< « h*~ kilo #ai «n» i ka ]*ilīitia t ha*¥re tx>i uuiu. ua o k4uu koikume ka h«k ww*e ow i i»» aku ar * lnki« STTke *»* « kou« ou kushui,o eia oia iua ua p.»?ena o ko laeu &i--i\s. A*iwi aku i* oia rav ka eleu &ui»4 m»mu* hoi e ke keaio dii:i asui g k*sia ke»ki Hokt» ota h.ilctlli, ho; uiaki**hipe e So a>»i aua iue M !«sktsi*.au ē to i nft k*uoha a kaiis ke k'. a 1 h*k*Uv i ka P'.ia* »kft o leo «| wuU' !naVao\ak ia"\, :