Ka Nupepa Elele, Volume VII, Number 43, 24 April 1886 — Ma ke Kanoha. HE MAU RULA NO KA HOOPONOPONO ANA I -KA- Oihana Makai, -O KO- HAWAII PAEAIHA -A ME- Kekahi man Kanawai i lawe ia mai loko mai o na Kanawai e pili ana i ka Oihana Makai. NA RULA MAA MAU. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Ma ke Kanoha.

HE MAU RULA

NO KA HOOPONOPONO ANA I -KAOihana Makai, -O KOHAWAII PAEAIHA -A MEKekahi man Kanawai i lawe ia mai loko mai o na Kanawai e pili ana i ka Oihana Makai.

NA RULA MAA MAU.

Pauku 1. E hoolilo n» lala a pau | o ka Oihana Makai i ko lakou mana-' wa me ka malama i »a hana a pau o 1 ka Oihaua, a aole hpi e lilo i na hana 1 e iloko o na hora i'hookawale ia no ' na hana a kela a me keia kauaka pa-' kahi ma na hana mau; a lie mea pouo hoi e makaukau na laia a pau uo ka hooko aku i na kauoha hikiwawe i na wa a pau i makemake ia na lakou e hooko. Ua makemakeia na makai a pau e makaa]a mau ma ua hana a pau o ka Oiliana; a o ka mai-a me ka hiki ole e hana waie no, ka mea e ka)a ia ai ke haule i ka wa haua, koe wale no keia, iua ua hookuu ia e ka Ilamuku, a i ole ia e kona hope paha. Pauku 2. Aole e aie na Maleai no ka waiona, aole hoi e komo i loko o ka hale iuu rama e inu rama ai i ka wa hana ai na wa i liooinaka mai ka hana mai; aole hoi e lulu piii dala, mea inu raraa a mea waiwai e ae; aole hoi e hiamoe i k& wa haiiii, aole iloko 0 ke Keeua haua a me kekaln wahi e ae. ■ ■■.■■■■.■■■,■..'.... .Pauku 3. pono e oluolu ua lala a pau o ka Oihana Makai i ka lehuiehu; a ma na hana a pau e pili ana 1 ka Oihana Makai, he poho e hooko ia me ka manao maikai aole me ka inaina, e iioonoo pbrio a e kuoo hoi e like me ka ike ana he pono. I ka wa e ninau ia mui ai e ka malihini no kahi mea ana ī makein.ake ai, e hai aku ka makai ina ua ike ia, a ii:? ?.o!e i loihi loa aku kahi o ka mea i ninau ia, alaila, e ukali pu akaH ua malihini la a waiho n-ku iloko o na maluma .-ina a na n)akai e kahi huina aku. Pauku 4, E uumi ka Makai i kona huhu malalo o na hana e hoala ai i ka inaina; aka, e kuoo me ke kupaa ē like me ka ike a.iu " pono, alaila pono ka hooko ana o ka Maka: ikaua Oihana i na wa e ulu mai ana ka ina, a pakele no hoi ka Oihana Makai, mai na hooinaina ana a ka lehulehu. Aole pono ha olelo iho a pelapela, aole loa hoi e makemake ia kekahi Makai e hoopuka i olelo ino. .Pauku 5. Ee mea pono e maemae ka aahu a me ka nanaina o kela a me keia Makai, e maiau i ka umiumi a e hoomaemae hoi i na kamaa i na wa malie. Pauku 6. Aole loa kekahi Makai o ka Oihana Makai, e nalowale aku mai ke Kulanakauhale aku, me ka ae o!e o ka Ilamuku. Pauku 7. E komo kela a me keia Makai i kona aa"hu piha i ka wa hana me ke kau moakaka ana i ke Pihi Makai ma ku aoao lioma o ka umauma, mawaho mai o ke knka, (koe wale no keia ina 'ua kauoha Ja no ke kiu a me kekahi oihana e.) Pauku 8. Ua makemake ia nā Makai a pau, e haawi aku i ko lakou ma.ii inoa a me ka helu i ka wa i makemake ia-ai e na kanaka. Pauku 9. E hoomanao kela a me keia Mak;ai i kona wa e hopu ai i ka lawehala, aole loa oia e apono ia ke hooi aku i ka ikaikii mamua o ka mea kupono, a hiki i kona waiiio anā '"i kabi e hoopaa Ai. Pauku 10. O ka hana it ka Makai o ka malania i na paahao, aple hoi e hoopai ia lakou, aole hoie olele i na olelo e hoouaukiuki ia lakou. Pauku 11. Ē inalama poho ka Makai, aole'e akeakea walo me ke kumli ole; kāhi ī makemake ia ai e hana, e' hana <jia pela e like mo ka uianao aua he pono, e eleu mo ka wiwo ole, a e hopu no hoi oia i kekahi mea e kue aku an|t ia|a i*kona luv>j ko ana i kana haua. ; j Pauku 12. E paa uo na Makai Ku- | mau i ka uhli a me |ka newa i ka wa j haua. : 1 Pauku 18. E hoomaopopo pono r.la j Makai, mai uuuhi a |immV aku i | kahi mea hoeha no kokahi mea liīlii i me ke kumu kupono ole: aka» maj lalo wale no o na po«»o nui o kona paI kkana a me ke oia «| ki a e hwhaua I ai ia mea, no ke 'pa|e ana nona ih<>. I Pauku 14. O na Makai e ku haua : a ē noho wale ana paha. i noi ia mai e j na kanaka raa na nioa e pili ana i fea

-Jin ona palapala hopn k " . * '■ . t;.k/ noike e iKe īole no na " , . v „. hana, he j)ono e me ka oluolu, a ina aole e . hiki l|e ukali pu aku ia lakou, alaila' e pono e hai aku me ka moakaka e hauakoko ia ana ka hana. !wu 15. Ua papa loa ia na Ma-1 kat<aafee hoaie wale aku i na paahao; i ana aku i kekahi mau mea īā' iaKou a kuai Una paha i kahi mai na paahao mai oiai lakou malalo o ka hopu ia ana. Pauku 16. E malama loa me ka noeau na Makai i ko lakou kamaka- , mailio aua, ma na mea e pili ana i na lawehala a poe i hoohuoi īa paha a me ko lakou mau wahi e akoakoa ai, a pela aku a me na mea ne a pau i ike ia eka Oihana Makai; a i ka wa e hooponopono ai ina hoolala ana no ka imi ana i ke Karaima i hana ia a i ka hopu aaa .paha i na lawehala, e malama loa o lohe ia auanei.

Pauku 17. E_hoomaopopo hoi ua Makai i na keiki liHii e aea wale ana

ma na alanui ika po; a sna io e loaa i ana kahi mau keikfaolie maa makna ' a mau kahu paha e alakai aaa ia lakou, a e hele palaualelo 'wale ana no ? alaila, e lawe ia lakou iehna o ka Lunakanawai Apana ā Hoomalu paba no ka ninaninau ana. Pauku 18. Ona Makai na lakou i hopu kekahi a mau kanaka paha, ua kauoha ia lakoa e mikiala mai imua oka Aha Apana a Hoomalu paha, ma ka nolio hou ana o ka Aha, a e nana pono hoi ina ua kuponf>.ka hoike no ka hooko ia o ka palapala; a e hoopuka ia hoi na palapala kii hoike .no na hoike, a e hooko ia hoi mamua ae oka noho aua o ka Aha. Pauku 19. īna ua ike na Makai e hoao ia ana ka hihia e hoohūlihiili a lilo i mea ole paha, ina ua hana ia pela, mamua ae o ka hookolokolo ana, a i ka e noho ana ka Aha, alaila, ē hai koke ia aku ka lohe i ka Ilamuku a i ole ia i kona Ilope. Puuka '20. īna ua ike na Makai ua hana ia kekahi Karaima, e hai koke ia aku ia mea i 'b īlāmnku a i ':o na Hope paha; a e hai p» ia aku ho hoi ka moolelo a pau e like me ka lakou ike ana, e hiki ai ke hopu ia, a ke kinai ia paha ke Kamima. O ka hoopalaleha a hooko ole i keia hana, he mea ia e hookaawale a e hoopau īa ai mai ka Oihana Makai alku.' Pauku 21. E hoike pu aku no hoi na Makai i na kanaka a me na wahi i | hoohuoi ia, oia hoi, na hale hpokamakama a pau, na <»le malama i na wai-; wai aihue, na hale hoopukapaka elala, na hale kndala laiklni ole, na poe kalewa lole alu-a, na uale pili waiwai a na wahf a pau e hooluana ai na poe pa'ialffirelo, na poe inu rama, na poe pili wāiwai, na poe liookamakama, na poe hana 5 na mea ino e ae a me ka akoakoa anao ua kanaka i hoohuoi ia. Pauku 22. oka hana ana Kapena Makai a Makai paha, o ka hoike aku ma ka palapala i ka Ilamuku a i kona Hppe paha, i kela a me keia mea i ike ia a i hai ia mai paha iaia, a e loaa mai aua paha iaia ma. kekahi ano; e pili aua ikekahi Kai-aimo, a feloni paha i hana ia. , Pauku 23. A pela like no l|§i kela. a me keia Ma.kai e ho'ke aku ai ma ka palapala i ka Ilanmkii a i kona Hope paha i kela ame kpia mea, % Die ua hoike aua a pau o ua mea la e loaa mai a«ia iaia raa kekahi ano; a e iilo ai ia mea i mea e ; hilinai ole ia ai ka Oihana Makai, ao ; kekahi lala paha o ia Oihana. Pauku 24. Ua paj.ia loa ia na lala a paa oka Oihana Makai, aole e kaniailio wale a hoopukii paha i kekahi olelo e hilinai ole ia rii a e hoahewa aha paha i kekaln Makai, aia wale uo a hoike mua ia aku n'a mea a pau i pili ia mea ma ka paīkpala, i ka Ilamuku a i kona Hope;paha, , Pauku 25. Oke kamailio wale ana a ine ka hoike walo i na loho laiiahea wale i ke ano koloho o ka hoa Makai, he mea ia e hoohaāhaa ia ai ka OHiana ma ka manao ana o ka lohnlehu, a pela hōi e ala mai af tia mauao ino o ha kanaka, a e lilo ai 'hoi ke auo hoo-I-hmio o ka lioa Makai ;i mea ole a kipaku ia aku oia mai kajOihan<. 1 Pauku 20. oua hoike a pau v liauaia uuuuuli o keia kpuoha, o pouo e Uaawi kiuo ia aku ia ji ka Ilamuku a 1 kon» Ilojve paha, a i ole ia e hookomo | maloko o kona j»ha leta, a e kau iho ika hora i hookomo i a ai ma kela a keih. Waike. % 1 ftuki)|S7, Ona ]Vh? a pau i * loaa akn ua if»i la n\a ke alanni, a ua jkw i hoJpakele ia niai poholo aua iloko o u'a vvai hohoiju, o hoihol koke ia lukou §ia ko lakoij wahi a i ole i|k nia ka haiemai; aole !oa hoi o hoihoi iloko o kn Halowai, koe wale no keia, ina ua kauohaia e ka llamuku a o koiia Hope paha.

Paiiku 28. Ika lawe ana ika mea i ona rama a pupule paha, aole kekaln ! Makai e koi aku i kekahi aie i kn Oi- | hana Makai me ku ae 010 o ka īlumuku a okoua Hope paha, e waihoia mai ha hila aie a pau iloko o hookahi ma-! hina, a i ole e' hoole ia'no ia mau hila. i Pauku 29. He pono i na Makai I ke hookamaaina ia !ak.ou iho rne! ke Kanawai Hoopai Karaima a me na ' kauoha aka Papa Ola, e like me ko j lakoli makemake ia ana na lakou e i hooko. * I Pauku 30. Ua manao ia kela a 1 me keia Makāi, he mea pono e loaa ' k'a buke Kauawai Hoopai Karaima, ' i walea vraha ika Makai na pauku Kauawai; a o kekahi mau paukn kakaikahi hoi i wae ia māiloko mai o īa Kanawai, aole i manao ia oia wale uo na pauku e pouo ai na Makai ē ike, nolaila, ke-pai ia nei ia mau paukd i mea e paa mau ai na Makai me lukon iho, a hoopili mau ma ia mau pauku. ':' Aole i paū