Ka Nupepa Elele, Volume VII, Number 51, 19 June 1886 — HE MOOLELO KAAO NO KE Kaikamahine Alii LEINAALA, Ka ipohoomahie a na Ui Ekolu KA NANI E HINA AI KA MANAOIO KA UI E HAULE AI KE KUPAA, O KE KIHAPAI PUA O ELENALE, Ka Mahinaai i piha i ke aloha KE ANIANI LIILII O TUBERINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE Kaikamahine Alii

LEINAALA,

Ka ipohoomahie a na Ui Ekolu

KA NANI E HINA AI KA MANAOIO KA UI E HAULE AI KE KUPAA, O KE KIHAPAI PUA O ELENALE, Ka Mahinaai i piha i ke aloha KE ANIANI LIILII O TUBERINA.

MOKUNA VII. Hklu 16. I A I ko kilokilo wahine o Poinikia e oielo ana, aia o loko o oa ana'ma la e. hauwalnau ana; a n» ia mea i lohe 61 e mai ai o Leinaala i kekalii msu o!e!o a ua U'lokilō īa } a i ke akaleuu ana iho o Wa hauwawa, Lamailio hoa aku la ua ki!olji(o la. .. _ Eke kaikamaliine alii, owau ke iho mna iialo oua aupum ia, e ki.u ai i ke ano o ka aina, a hoi hou mai au i ka hoi'ft j9 o keia po, ama ka hora 10 ame ka hajpa 6 bcnTpo, e īiio ;u oe e i fe kaikamahine alii ; nolaiīa, eia au !ie hele nei, e hoomakaukau oukou no oukou iho, o;ai k-a pouli e hoalii ana maluna o ka honua owili ae 1a ua kilokiio la iaia iho iloko o ka koloka pou3! o Keakakinowaiiun, a haaleie iho īa ia ialokoo ka halealii a puka aku la oi« i wiho; a i kona hoea ana aku i waho o ka pa alii, ike aku Ia oia ina taug:nii ona makaainana e hookeAe ana ma na huina alanui, me ka niuaiiinau aua ia iakou iiio. Tehea rasi nei la ka manao o ua aliiwahine la, ke paa nei no lja ioto paiia? A ke ise la hoi kekahi poe, aohe i maopopo, a pela wale aku. Me keia mau nunu'a ana :i ke!" a me 'keia lehulehu i haalele iho ni ua kilokilo wahin.p la ia lakou a kamoe akn la oia i kana huakai no ka lokowai o Tuberina, a kemo iho la oia iloko oua lokowai la a ho#a aku la ©ia mala!o iki mai oka lalani kuahiwi a ka Pueo o ka waoakua e k;ai mai la.

1 ka ike ana al<u oua kilokilo ia i ka Pueo o ka waoakua, hookahuli koke ae la oia iuia īho i Nanana, a hoomaka koke ee ia oia e nlana i ka upen\ punawelewele īluna o na laalanu ma ka hoohuli pono ana iMe alo o kana upena iluna; a i ka paa «na o kana upena, emi mai !a oia ihope s hoopehu ae la ola i kona kino a like me ka pipi, a hoonunuiu iho la oia i kona ieo. e !f)kc mi- ka uwo am aka pipi wahine i kana 'Ueik). la manawa i lukilole ae ai ka Pueo o ka waoaliua :i nona mai la oia me kona mau maka iaiua a iko.mni hi oia i keia j mea nui pouiiuh e ku aku la imua ona, be I nuu anima lo'hi ke kaawale mai iaia aku, !a ia manawa i lele k6ke ae ai ua Pneo ia | iluna a huli ae la kona poo ihope, a X«hea ae la oia me ka leo nui. | Me-Ueniai (kupua) a lele mai la oia imua mo ka hikiwawe i knhl a ke kilokilo t«" tu aka a ia m.liiaWa lioōkahi no holl ; ha«tut iiia ai o'ia i ko«:i ktno a uqku o 15ke> tue ke ano mau o k« Nanana, a kokolo bku iaoia maklo ae o kana upena, a nana ;ae la koha mau wahi maka kolohe iiuna i | kahi a ka Pueo e naba iho la iaia ilalo me Ike kihpoipoi ana o koua mau eheu e like ! me ke ano mau o ka Pueo e nana ana i ka iole; a ia manawa no; hoi i hoea mai ai iea I malamalama o lee alu a na kukui naue ole o Elenaie, a ahu wale ae la ua wahi Nana[na la ika makaoka Paeo e nana iho la. i I kaiko pooo «na iho la oua Poeo !a» ! iho koko iho 1* oia n:e ka hikiwawe loa, me kona manao, e pu!» ilio ua wahi Nanaafl lla i kona mau mikiao a e haehoe ae oia a iiilu. Aka. i ka hapuku ana iho o na wawae o ui Pueo k maluna o; ka upena punawelewelo nie ka miuiao e pan iho ua wahi Nanana la ua hihia kok« ae h\ kona mau wawae ī ka upena punawelewole * ka lawaia nui o ke kiiokilo waliine o Poinikia. l ka iko ana o ua Pueo nei ua Inhia kons mau wawao, lelo sie la oia iluna me ka manao o moku ae ua upena !a, aka, he ©le ka moku ao; no ka moa. ua nikii aku la ke olona o Honokapmwai a haule iho !a i:n Puoo h\ i !•> u a k:i aoao o ua Nānnna b, a n m ni;nva ī hookahuli ae ai ua Puej ta i koiia rno kino kauaka me koua 4HMUMO. *ūa ku nioa o, muku ai ua upena la aki. he ka m i oninku la oia i o ala t.« i M5. ka j>»o; kon.i inuu wiwue. la uumwa i hikii: hou ae ai ua wahī Nīinaija la i kaiia upona nuluna o ke kino oua Pueo 1«, 9 hauhili «na m»i ke poo a

hala i na wawae, a pela iho la 1 paa ai ua Paeo la, ka naoa i kapaia ke kiai o ka po. I ka manawa a ke kilokilo wahino o Poinikia e hauhili sna i kanil ia nui ne Poeo, »ia oia ke lohe ukn la iku Jeo oke kai i ka n« mai, mo ho mea la e i m«i ana, l Wmaloa no ka po-ina mF>i a l<e kai, He leo ka ka kai o £\va ehoolono-e lono e. "tioko _ o ifl manawa 1 ko!<Tnku ai ua "Naeana la a hiki ikna o ua kuahiwi la. a iko «ku la.oia i ka ui« o'ke ahi e pii ana iluna, a malalo iho o ua lalani kuahiwi !a a hiki 1 kiihi ake ahi e a mai la, he moana feai akea he 2{) mile ka laula; e poi ana na nalii i na iae kahukai, e pii anii ka leo h<H&ye ona ale iluna, me he mau la!atfi knahiwi la ;a o ka loa o keia; moapa kai, Cla oi aku ia niamua o ka hauerl inile. Ma kela aoao mai oua moana kai ia he 'ilii, nona na alelo ana ole e laiama la iJtina, me he la, he lalani kualiiwi okoa eo e paku aua ,a ke ike aku la ke kilokilo i Ka maalo o na kanaka me na ihe wela iloko o ka lppalapa o ke ahi; a ke ike aku la oia i na haflkai kamelo a me na elepani e ! kai lalani aoa iloko oko ahi, a ke lohe aku ]a oia ika owo o na j%hiolo, ka nehe mai aaa koikahi i panf>i ia mai me ka leo o na hamore, me htß moa la, e kakia ana lakou i kekahi mea nui; ae, e kakia ana lakou he mau tausani o na pnhu kupnpnu »o kupua e waiho iho ai. E ka mea heluhelu. i ka manawa o ka Pueo t kahea ai i hope, he kopna, o ka manawa ho ia o ka Inina mua ona kiai i paeli like iho ai i ka lakou mau kipikua a kioe mai Ta ka laina e/ua i (<a lakou mau koipala, a paūma mai la ka laina ekoln i ka lakou mau upa makani a puehu ae la na lepo iluna, a ninini mai līi ha lfamelo i na omoie wai akika, o kiioi mai la lakou i na eke paakai Kororati, ao ka manawa ia i lilo ai i moana kai iloko l> ka miiiuto hookalii £<ale no, a oia ka ke kilokilo e ike la iinua o kona alo. ! * Aia mahopo aku o ka lapulapn o ke ahi, tie inau lua kupapau he mau tausani ka niii; a mahopo aku o lailii na kialia aniani »koiu e noh6 hookanane<)> la. Oiai ke kilokilo wahine o Poinikia e naaa ana, huli ae la oia a Hoi aku la i ka h«eaiii o Leinaala, u i kona hoea 3iia ae iluua oka lokowai o Tuberina, ike aku la >ia i na kanaka o hauwalaau ana ma ka ioao oua lokowai la; ua hele o luna o na <uupaku oka pa kaua o Kulma Eleele a ehau ina kanaka, ao na alanui e hakiau'a anā ina kamka me ka hoolio ana. 'Pau ka wai o Tuberina ike ahi e!" A >ela aku. He klihihpwa maoli kj) na kanaka aia ke ihi i lalo o ka wai i ka hoea o ka wena luna; aole pela, he 20 niile ko, loa mai kali ake ahi e a 'la, a hiki i k« lokowai o rubei*ina kahi oka malamalama a na kaīaka e uwauwa nei. Aiawaena o keia anaina nui e aluka la i »ele aku ai be kilokile wahine o Poinikia eilii o Leinaala me ka iko ole ia! },na m«« a psu; a hoea aku la oia iloko o <ahi a kela anaina tjui hanohano e kali r»ai la, a i kona bu ana njialuna o kona wal»i im»i ma«; ia i ninau mai ai o Lemaaia, ■ Pehea o ialo kahi a huakai j hele »ku nei? Piine aku la k>p kilokilo. E ke <aikamahine alii. ua makaukau o lalo; a iohe wahi kaawale ja kiua ke hele aku, e kala kahiko > hoonoho ia ai na kiai o ua inpuoi li, a keia halulu oka leo o ko lnti a oukou e lolie aku Ja, «olaik», o hoo. paa kiua i no k»na m»njho hele īlalo o poiao aaanei pe. | Pane aku ia o Leinaaiā me k:v ieo hoonaukiuki. B hoi hou iho ana ka hoi oe i hope, kai noa e hele kaila a waiho na iwi imua; nolaila, aohe o'u kan&ioa no ia* mea. Pela iho la ūa ui Ia i p|vne ae ai, a puana ae 1* ka mea'kakau ma ka aoao o Leinaala i keiu mau hooheno. ♦«Kia au o kē Konaj Ka makani hele uluulu, Pa hooponopono He kui k«uhnl<J. ,> (Halii r