Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 3, 17 July 1886 — HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA! KA MEA NONA NA KINO PUKONA KONA EWALU. KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDINA! e malama ia Sisa o puka auanei mailoko aku o ka pa [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA!

KA MEA NONA NA KINO PUKONA KONA EWALU.

KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDINA! e malama ia Sisa o puka auanei mailoko aku o ka pa

HELU I». Ae mai !a ua kino la a noho iho la oia, a hele aku 1a hoi kekahi kino. laii nae i hiki aku ai, o Walaka maloko o ka rina i kela wa, Ua haule pio rsa moho t> ltalia malaio o kona akamai hakaka. Oiai, ua huli ia iho la hol ua opio mama ne>, a aohe loaa iki, nolaila, Ua liomo mai o WaUka nō ka hakaka mokomoko ana. a oia w'ale no ke ku ana iloko o ka rioa i kela wa, e kali ana lioi. oia i hoa hakuka nona. " Aole i liuiiu mahopo iho, aia hoi, ike «c la na kanaka i kekahi keīki opeo o koino mai ana, a he kapa holoholona k«na i like loa hoi me Ua !ole o Sisa i hele mai ai msi ke alo mai o kona mau makua. Helo ae la oia aku imua o Walaka a pane aku la, b« makaukau anei oe no ka hakaka ana me a'u? Ae, ua makaukau au i na wa a pau, a oia ka'u e kali aku nei, wahi a ua Walaka h. .V V'" : 1 keia wa; ua haohao loa na kanaka no kela kon&ka ano ee ku nei, a ī ka wa i haawi mai ai oka luiiakanawai o ka la i kaoielo e Jioooaaka_, ia wa he pß«u--la ala o Walaka i puhi ia ae eka makanl a haule iho la ua Walaka 'U ika hōnoa a make loa aku la, a pau loa kona o!a ana ma ka honua, a nalo aku ia ke k-ino pnkonakona no ka hoi ana e hoike i kaua mefi i hana ai. Ina kanaka hoi e nana ana i ' keia mau hana me ka hauoli ona manuo, me k« ninau ana o kukiihi i kekahi, nawai la na ai a keia mau , aka, i ka wa a lakou i ike aiua raakfi o vVuU,ka, ia wa, ua kau ka eehia a me ke anoano maluna o na kauaka a pau e kuku aua malaila, a me na alii pu hoi kekahi e eana ana me ka hopoUopo nui o ko lakou Daau. • j I keia wa no i nalo aku ai ke kanaka huluhulu a lakou i ike ai me ka ike ole ia Jo kona wahi i hele ai, ō iike me na mea i huike mua ia ae nei. No Weia nalowale honua ana o keia mau kanaka elua i lawel ka hae o ka lanakila, oia ka mea nana e hoano e i ka manao o ia'ui Elihela, me kona o!<!K> iho, aole ka paha i makemake kela mau kanaka i" ka uiakana i olelo ia ai? Kupanaha maoli keia mau mea. I keia wo, pano a;ku la o Elihela i kona kaikunane, oia hoi'ka lunakanawai o ka la penei. I Kc ike nei au ua ano hemahema keu hana ana, no ka mea o ka elua keia o na kanaka i ahai ika lanakila ona lealea o ka la, eia nae, aeio laua i koi* wa, nolaila, e kauoha aku o* i man koa wae, eku lakou me ko lakou makankau nui, ina o ko kanaka nana e aha» ka lanakila o na lealea a pau, e hoeipaa ia lakou a paa «** ioko nei o ka rma iealea a hiki i kona haule ana, a lanakila paha, n pela auanei © loaa ai ka'u kane e like me kuu makom*0 k& la > i keia mau huaolelo, ua mihi koke iho ia oia no ka hewa o knna mau hoolala ana.

a kauoha koke ia ae la na koa e ku poai mawaho o ka rini lealea, a un hooko keke ia ueia kauoha. Mahope iho o keia, un k«uoha ia aa 1a n» poe moho n pan 1 lehia ma na mokomoko «u», e Hko me ka Walaka hana mua aua, i ike hou ia ai hoi kela kanaka huluUnlu, ia pau ana no o n* olelo a ka lunakanawai o ka la, aia hoi, ike ia aku la ke-

fe*hi kanaka nai huluhulu i ka oih ana W*< m» na alanui mii o be kulanakauhale. 1 «e kona hooho ana me ka leo unu Hookaawalo! Hookaawak!! t kei» wa huH a« la n* moa a a nana akn I* »u« kana ka la, holo pololei «a11» "** * ih ® l * ii wacn<t o ka riiia lealen, huli ae 1* °>* 111 * o a m«anet mc kona mau holehelen» li-o, a pane ako la i na atii a mo na kanaka p«nei. , , ... Mai paa oukou i ke kanaka opio ke h.ki hou mii, no ka iiia, ua ol aWu kona »kaīka iua kanaka s pau o kuku ne» mo n»

kanakr a pau ou eke alii, mai hoopa eukou iaw, he hke oia me ke nhi e lalapa ana īloko ona ululaau. Aloha oukou. Huli ae fa ua kannka 'huloholu lu, a nalo aku la e ltke me ka wili ana a ka puahiohio, a nalo aku ia oia ma ke kukulu hikjna, i keia wa a ua kannka la i nalo aku ai, ua pihoihoi na mea a pau me ko lakou I Inma'» aiiii, »ohea inai nei la keio kanaka! ano o. i |

He nui k» pahaolia» oj/ .na kanaka no keia mea, oi>i, aole i ikeia kekahi kanak« mamua e īike rae keiti ke ano, aka, non e ka mea heīuhelu, o ke kino no keia ® ka opio, oia h»i, ua he!e mai oia e hoakaka mua mamua ae ok* manawa, o loaa i'o • uauei ka poino i na kanaka a pau. Aka, oke alii paakiki e like me ko Aposfta ano, he konaK- pakaha ahe miijm£ijiie jKLjia -ia«a a—hookah* wale no ana mea nui e noonoo nei, o ka hauoli o koua nianao 110 kona noho alii, n pela hoi o'u i olelo mai ai i kona miu kanak» koa, a'me na kanaka e ee o na aina e mai, penei kana «Ie!o. ' lna e hiki hou mai ana k»la kanaka mna iho nei nana i pepehi ke keiki a k#'u kuhma ; e hnli like oukou a p»u a pepehi iaia, no ka mea, he mau hana kipi wa!e i:o kana. Aole hoi oia i Inwe i ka rula o na haha lealea oka la, a o ka mea nne nana e 1%we i ke ola e ua knnaka la } e lifo no iaia kuu kaikamahine nei.

1 ka lohe aoa o Elihola i keia maū huaolelo a kona maku&kane, ua kuiou ihe In oia ree ka olelo an«, kahaha pelu kua 110 ka hoi na bana a tceia konaUa, imua i hope kana mau a heaha !a hoi, ina wau e liio m Uanaka, aole aa o ae e launa pn me ia a biki i ka waiho ann « keia waiwai (kin«) 1 ka lepo, oiai, ua molia ia keia kmo na Sis& ka ui. Oiai nae ke anaina kanaka e kuku ana me kō lakoū Eāuwal&au ann no ke kanaka puhaluhulu a lakou i ike ni ina minute mamua iho, ia wa, i»a hooho ae la na kana* ka me ka leo n'«i, penei: Eia ae koia poe kanaka he 8 x k» laliou nui mo na aahu liko ame h« hiohiona like< o na pono kaua n pnu he like wale ne, ikn lulie "lfira o.na mft» 'n-'p.— »«w 1 huli iike ae la lakou a pku a nan* aku la,' a ike aku la lakou he 8 po« kanaka a hel<s mai ana, ao ke ano oko lakou aahu, ua i like no ia me ka anhu o ka opio SiBa, aiai oi< e noh» ana iloko n na ululaau. ! Hele mai la u« poe kanaka la ft ku iho! la 1 waenakonu o ke kahua iealea, a hali] ae la he .7 o lakou ma ka aoao akau a" hele| aku la laieou a nalowale aku !a mai ka ilc«e iana aku a na kanaka, a hookahi o lakon ua ku iho 1a iwaenakonu oka rina haka>' | ka, huli ae la nae n'a kanaka la a pane mai la i ko anaina penei. 1 Owai ia e helo mki e hoao me a'u, oiai, ua !ohe au i lio oukou kuko ana ; no'u me ka alelo ana, e make au ia oukou ; ina au e hiki hou mai, iaolaiia, eia au la. I 'ka lohe ana o na mea a pau i keia leo o keia kauaka a me ke alii pu' hoi kokahi. }a wa, hapai ae la ke aUi i kona kookoo iluna ame na heleheiena o ke kunahihi, pane ae la oia i kona raan koa a me na kanaka, a kahi aku ta i kana kookoo i ka opio kmo pākonikona, penei kana olelo. E o'u mau koa a me na kanaka, eia kuu enemi, e pepehi koka iaia. 1 keia wa, ua tete aluka aku la na koa a me na>feahaka maluna oka opi». !a wa, me he manu 1* i oili a|fe« mat lc6na punina aku ka opio i lele ae ii i'una oka fewa, a lulumi walo iho !a no na kanaka ia lakoa iho me ke aumeume ino ana, a huhu aTtu U kekahi poe i kekahi, a o ka hoomaka koko ihe la no ia o koi lakou haknka aha, a nui a lehulehu ka ploe i make ma ia kaua ana, ā makē pa hoi na keiki alii o ; »nTaolo ■ he mea jtiookahi i uwao, eia ko ke ka mai kdt)R ak-o aku, a kana wahino a me ka laua «i I']!ibel

kahe« aku nei ke aIU e oki k« lakoa tkx, aole i hoolohe ia mni kona leo. A 1 ke alii nae «ku ana e uma mea, aia hoi, ike akii I» ©ia i kekopio o luka ana i konn raau he a mo ka lukn pu ana hoi ins ke^ I ka ike *na o ko «lii i Weia * ino a« la kona inaina i aa op ! |«le koke iho 1« oia |i kona ai la ola ilalo a hopu iho ta i M na a hole aKn !a tne ka man opio lai aīn s iaia e Mo ana akn U oia n\ahope e kek^ īna oolea a liio aku U hae ia «e la oia a o kon He oiaio, «ole i k«U« koko « ua alii la »lijlo e ko aoa m o na o)e!o a •!ii \a, a o kt opio nnka, aia no oia m 1 ' ht> ms« n»innte r ioa iho la o*