Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 4, 24 July 1886 — Kau A haolelo o 1886. [ARTICLE]

Kau A haolelo o 1886.

Haawiia i ke komke na lakou e noono mai na pono hoonaauao. Nana no mai Kipahulu Maui he hoopii c uku ia aku . na kanaka he 7 ko lakou nui me na dala hc 99.75 no ka hana ana i ke alanui. N Palohau mai na apana aina ma Banale, e hookaawale ia i eke ieta okoa no ia mau' wahi. no ka nalowale niau ona leta a rue na nupepa. Na Kakela mai Honuaula. Maui, mai hoopii e noi ana e kuai aku ke aupuni i na aina aupuni 1 ka poe i noho loihi maluna, a i paa na maluna 0 ia mau aina, a i #1,000 no ka hana hou ana ika palekai no Makena. Na Kaulukou mai Hiio i heluheiu mai he mau hoopii lehulehu. Na Kalua inai Kiiauea, Kauai, he hoo-i piie noi mai ana e haawiia i 8600 no ke [ knkulu ana i halekula malaila, haawiia i ke | komite hoonaauao. " . ; Na-ua no mai ia P. W. W'aha tf*Kona H.ema he hoopii e haawiia aku ka palapala siia nui o kekahi aina aupuni atm i kuai ai ma Kipahulu, Maui, haawiia i ke komite o na aina aupuni. Na Keau i noi mai e hapai ia na hana o ka la ma oke kapae ia ana ona rula aua hooholo ia. ' iioike mai ka Peresidena, o ka noonoo ana i ka hoike a ka hapa nui me ka hapa uuku o ke komite wae e piii ana i ke kanawaiauhau. Noi mai 0 Rikikini e nponoo pakahi ia oV» Vono *

aupuni ke oie eia e houlilo i kona inanawa a pau ma ia liaiu. Lilo nn hea i ka hoopaapaa ana no keia haawina, a mahope o na hoopaapaa aua, ua hooholo ia ka hooioli 6,000, lloololi m:u o llakina i 85,000, a nia ka ninauana t?a hooholoia. ♦ Ma na hoakaka a Kakina ua waihoia keia haawina ma ka papa a hiki ika wa-e noho paa mai ai ke Knhina maloleo 0 ke keena nei e pane ina inau a pan t e waiho ia aku ana imua 0 lakou, eia ke ninau nei, ke hooholo nei, aole nae na KuJjina. _ t £ ' . ■ Ma ke noi, hoopauia ke koinl'e ~a aponoia ka hoike a ka lunahoomalu. Ma ke noi a Kaulukou ua hoopanee na hana oka hale aka hota 10 a. m. 0 ka Poalua.

La haka 49, lune 29. Halawai ka hale e !ike me k» mau. Hoike a ke KomiteW*«. Na ka lunalioomalu o ke komite kak'au poepoe, ua makaukau ka hila kanawai e hooponopono ana i ke kukulu hale ma Honolulu i ke kakau pooix>e īa, Niv Glflo Hooholo mo na sil«. No Kaulukou i heluhelu mai no ka manawa mua ike kanawa. e . noopoi'iopono ana ika oihana koa o ke aupuni; kapaeia na rula a heluhelu alua la ma kona poo, haawiia i ke komite pat. Ma ke noi ā Palohau ua hapaiia ... NA HANA O KA L.V. Heluhelu ekolu ana 1 ka bila kaiw.wai e hooponopono ai i'ke kukulu ana ina hale ma ke kulanakauhale o Honoluiu. Mahope o na hoopaapaa ana ua hooholo loa ia ke kanawai. , Heluhelu ekolu ana 1 ke kanawai e pili. ana i ka hana a hoolaumania ana i na alanui; mahope iho ona ana ua hoo'nolo loa ia.ka bila. | Heluhelu elua ana Ike kanawai e hooponopono ana i ke iketkei a me ke alāi ia ! ana o na alanui.

Noi mai o Palaunu e hoopanee iki ka ana i keia bila, oiai aole inaanei ke Kuhina Kalaiaina ka mea nana ka bila a me ka lunahoomalu o ke komit« na lakou e hooponopono, apono ia. Lilo ka hale iloko o ka haiolelo loihi. Ma ke kapaeia ana ona rula, ua hoolaha mai ka Loio Kuhina a lawe mai ana "•oia i kekahi kauawai e hooiuaopopo ana i ka helu a me ka oht ia ana o ka auhau ma- , lune o na aina i maopojxD 'ole na ona. -Helnhelu ekolu ana i ka uila kanawai e hooponopono ana ina hope lunakanawai kaulike; uiahope o na hoouonopono hou ana, ua hooholo loa ia ka bila. | Noi mai o Palaunu e Uoomaha ka hale a hora 1:30. Ma ka halawai hou ana p ka hale, ua hapaiia ka noonoo ana o na kanawai e hoo[wnopono ai no ka ili ana aku o ka waiwai oka poe i make kauoha ole. Mahope iho oka heluhelu ana, ua noi mai o Kalua e haawiia keia mau bila ike komi;e hookolokolo. Hooholoia. Ma ke. kapaeia ana ona rula. ua heluhelu mai q Kakela 1 kana bila kanawai i hoolaha mua mai ai ma kona poo a haawi ia i ke komitē pai. tJcJuliclu ch»a ana 1 ka " Toōrnnof""" iine T-c*r-a-,ai ia o %a alanui ma na kulanakauhale 0 Honoluln, Lahaina, Wailnku, Kahului a me Hilo. - Heluhelu elua ana i ka hoike a ke komiwae na lakou i hau ka bila, oia hoi kekahi mau pakui huu ma ,ua kanaiwai la. Māhopeihoona noonoo pakahi ia ana ma na pauau, a ua hooholoia ka bila. Waiho ia no ka heluhelu ekolu ana nia ka Poaono. Hoopanea ka hale. »

La Hana 50, lune 30. Hilawai ka hale elike me ka muu. Na Olelo Hooholo mp ua Bila. Na P»launu he olelo hooholo e kauoha ana e hoopanee ia ka noonoo ana no ka bila haawina a hoike [x>no mai na Kuhiua | i na aie o ke aupuni. j lūlo hou ka hale ika hoopaapaa. Ma ke noi ua hjipai ia ka noonoo ana i Jka biia Haawina. Hapai hou ia ka nooj noo ana no ka haawina, hoopaa loa ana i na hale me aha hoomalu, i pau ole i ka Poakahi aku. Ninau mai 0 Dickey, heaha la keia puu daia nui? Hoakaka uiai ke Kuhina Kalaiaina, Lilo ka haie i ka hoopaapaa no keia haawina, a mahope ona kamailio ana, ua hooholo ia e like me ka biia f HoaKea ana i ka Hale Leta r $5,000 Hoomaemae ika Hale Dute.,.... ... 5,000 Hoomaemae ia Aliiolani Hale. 6,500" Papu kipu ma Kakaako 3,000 Hoomaemae & lako Malealii lolani 5,000 Hoomaemae na Ilale. aupuni, he Haawina Kuikawa 10,000 JNa Haawina Hou. Hale hookolokolo & Hoopaa no Koolauloa,. $^500 Hale hookolokolo a me Hoopaa no

lkona Akau 1,500 Hoomaemae ha\e hookolokolo a me JHoopaa o J?Jana j..... — 1>0 00 'oomaeAaae hale Hoopaa o TVaimea Hawaii S)00 x>kolokok> no Kau Hikina.. 5,00 ">aa ho Honuauk 6,00 1 hookolokolo uo īiilo. 3,000 'iiaama o Jttauai.. 2,000 **ui ia kv komiie a '''nahoomalu o ke rula, ua hoike 'la „kanawai e kanawai o 'kau poej)oe 1 »lo loa ia. a» wa helu--1 kanawai e t helu an« x o ka wa x C aku kuhi« i ke* ni.tkei. ua ' la'a»

KuMiia Waiwai .liou, ho kanaka . makr.ukau a o?:u']u, ao ke Kuhina oko na nina e, e iwho nei, he-kanaka mak;iukmi rna na moa a pau, a pela no hoi ka l.oio Kulnna hou; nolaila, no makou iho, e hoo'■iknika ana makou e lawelawe- i .na lim.u me holomua mamuli oko oukoi: V<<ku.i pu ana mai. Hoike a na Kounie Mau-

Na ke 'hi liihopa oke komite hoon;iauao 1 waiho nuii Ika lakou hoike e pih aiia ; ina noi no ke kukulu ana īna hule .kula ina na apana ) hoopn mai, .ua manao ke komile imua oka papa hoonaauao e helt"ai keh mau noi, a pela no hoi me-na. lula kanawai elua 1 waihoia mai e Paehaole, ua maiiao ke konute e waiiio i k-eia mau ■hiki, ma ka papa a lawe ia mai i mau bila lu>u kupono; ao na noi no ka hoomahualuw ae ika uku o na kumukula haole Hawaii, me ka uku 0 na kumukuia Hawaii, ua manao ke komite e waiho 1 kei.i mau nbi ma ka papa a na ka papa hoonaauao e noonoo no keia mea. Noi mai o Kean e hoopanee loa i ku hoike a ke komite. a kamailio maiia, aole ke komite i kauoha laia e hoakaka aku no kana nōi i laVfe maiai, ina la ua hoakaka pono ia. Oka makemake nui « na raakua 0 Monnalua, oia ke kukulu ana i kula haole ma ia apana aole i kula Hawaii. Na Brown i noi mai e apono i ka hoike ake komite. Aponoia. Na ke komite hooiaio bila kanawai i ho-. āke mai i kaae ana oka e kau inoa i ka bila kanawai e j)ili anaT'ka hoohoiiioi i ka laina mokumahu.

Na Kalua ke komite wae no ka lawe ana aku i'ka olelo p'ane no ka olelo alii i loaa mai i ka hale, ua haawi mai oia i kona- mahalo amē ke kaulike o. ka ule]o ,a keia hale i kona makemake.

Na Aholo i hoakaka mai, oiai eia ka aha liuhina hou a ua ike ka hale, nohila, he nīea pono ika hale eae aku ia lakou e hoomakaukau ia lakou iho ma ko lakou mau keena oihana. Nolaiia, ke noi hei au e hoopanee ka hale a noho hou i kn hora io apopo. Pane mai o Dole, aole paha i ka manawa ina hookahi wahi la wale no, aka, e haawi aku ika manawa a nui, inā eono mahina, alaila, oia paha ka lawa, aka, aole o'u kokua i keia, koe wale no a i'a a noi inai lakou. - Hoololi māi o Kaunamano i ke noi a Aholo no ka hoopanee e hoihoi aku a ka Poalua, lulāi 6, hora 10, a ua nui kela nianawa no lakou; Pane o Palohau i kona kokua ika luna o Lihue ame Koloa, oiai ua olelo ia, mai nei rto ka malihini o keia aha Kuhina, ina pela. alaila, na keia hale e a'o aku ia lakou. 0 ka luna o Lihue, Koloa, a me Molokai na mea nana eao aku ia lakou ma keia mua aku. Ninau o'Likikini ika aha Kuhina hou 1 na ua makemake io lakou e hoomakaukau no lakou iho a pehea la ka loihi o ka manawa? . Pane mai o Kipikona, ua noonoo no lakou no kēia mea i ke kakahiaka nei, aka, ua manaō ia aole e hoohaiki aku i na hana 0 ka hale, nolaila ua pau wale; aka. ua !i--lo naē keia mea i kuka ia iia ka luna o Lahaina e lawē mai, ke manao nei au 'ne mea ••TnaiKai _ •*.» •; keia auina la, a malia ua niakemake kekahi poe e ike i na makamaka e hoouna palapaia i ko lakou mau hoaloha; he mea maikai no ia a ke kokua nei au. Ninau ia ka hoopanee a hiki i ka la apo[>o hoia ioa. m. Hora ri:2o hoopanee ka hale. " ' *■- La Hana 52, lulai 2. Halawai ka hale e like me ka mau. Hoike a na Komiie mau, mai ke komite w'aiwai ika lakou hoike e pih ana i kekahi olelo hpoholo-i 1 waiho ia'mai e Kalua no .ka hoihoi an»

aku ial£akwakua me Kanohokuia i ua (lala 6 ia laua.pnkahi no ka auhau papalua ia, a he raea pono e hooko i& aku kn oieio

hooholo. Pela no hoi rae na noi mai WailuKu ame Alakawao e kue ana i ka aie 10,000,000 miiiona dala, ua mauao ke komile e waiho i keia mau noi ma ka papa. Apono ia ka hoike a ke koinile. .Na keia komite no i waiho hou inai i ka lakou noike no e pili ana . i kekahi n«i

. i waiho ia e kekahi maii mea elua no $42.75 > koena uku no ko lakou hoohana ia ana i ke alanui, maauo ke j komito he mea pono e waiho ia aku ke.a noi i ke Kuliiaā Kaiaiaina. j Noi o Paloluu e apono ika hoilee. j Hoololi o Kakina e w*iho i ko hoike papa, a ina he uku 10 keia he mea pono e uku ia aku. Apoaoui ku , hoike. Hoike nni o Aholo ke komite waiwai i > kft lakou hoike no ka hoopii a ka poe hoolimalima o Ua'apue. Moiokoi, e koi #ua « hoihoi ia aku ia lakou ua dala i uku ia e t lakou ika luna helu ka ajna a lakou ii hoolimalima ai, oiai he aiua, lei aiii ia , t nona ka huina he 818.50. L,i enanio koj komiie.e waiho i keia hoopii tjaa ka Aponoia ka hoike. . j . ' Na Kaulukou ke komitc i , waiho mai i ka lakou hoiko e pili aaa uo elua raau blla kanawai i waiko i* wai o Kalua me Dole e pili aaa ka ili *u a akril W waiwai ika hooilina,! ua ,u»>ii*o ke kom!ite e waiho i keia maub»U aia ka » lVeewaiho i ka (oiko a k<J kon|ite kapap* a aooaoo fu uie «a biN« so; waiho ia ka hoike uia ka p«p«. ' : Hoike a iu Komile \vae ! K* l)ickey ke komite makjaikai i ua hat«) attj)Uni i waiho mai i U lioikoi «utfhab inia ina lwi e i uiakaikai ia e lakOu n|> ka maemae, oia ka j halep.iahao • ka halemai o K.akaako, ka Haie ; kA H«!e Leu ame i U halokul., ak a ,! • kek«ta o keia mau hale aupaiii uu popo--po uaauo haikiU ku 4«» ' oke|tam »au ha!e. . N&i «| K?a« e waiho iUa h<)iU um kai * WWaoo pu we ka b«ia Wwiua m« . I 1 *^ u 1 ke kviuiUji i " CH«lo; u*eaajßU». •N k Kakina i, waiho mai he o|elo U-joi.oiu ! eka loha i Jvuhiui KaUu^u ke; Kuh na ke KuL<ni o aa «uu.t | le, D9 k* Los Kuhiua e uoiue uui uu, fee k* kaul aea ka la 3 o luLaa i k. 4 «ui' oua aio jo kelupuni i p.e i i» Uu. ai m i b U *• liiiui o īu«e ISSu % Ni Kihikoāi i panv mai aole.i uukaw- ; i kau I a Aha ftjhina i koia wa h *ka k*, hoomakaiikai uoi lakou e Uko ku q! hooholo, aka, t o kaji - |; :īv! : ;;:;: ;-; y; V :fv-."V7^

lui.ki 0 tri»n;iv,*a, e pane īa akn nun uia k < Po«lii:i. - iV:i t a Loio Kulnin hou i "hoakuka ms\i, 0 ?i:i ana e ninau i na Kuljui« ina kcliii/ii inau iiiea pi'i aupuni, lu; mea pono e h-oliha uii'O 'nni ka men eakennae nmau 1 u i knhma. " ' i'.i e o ua kuhiliewa īki ke Kufi :('{'■ oiiii ua hoakaka la uo e rulit f. k:i hiiU'. : iioeiinha ni:ii o Knnlukou. he b<la kana■■waiuo ku hoomilamalama ana ī kc ku!anvikeuliale o Heiioluln me i<e kukui niia. Na Dole i *ioolaha mai ho lnla e hoololi

;»i• 1 kii pauku lo o ke kutnulfanawn.i e pili ana no ka unu"hi ana 1 ke <lal* mai ka 'waihona aupum ae. NOl 0 Do!e e hookuu aku īaia no kekahi mmmwa, ae ia. Na Palohau he olelo hooholo i 4,000 dala no i:e alahaka 0 Kealia, Kauai. W"*iho ia a noonoo pu 111 e ka bila haawina. Na Paluhaa noi heluhelu mai 110 ka wa mua ika bila kanawa' e hoololi ana i ka pauku 5 mokuna 46 0 na kanawai o 186S e pi!i āna i ka hooiaio ana i na palap*la a«li ke paahana me na haku hana. Waihoia no ka heluhelu f>lua-a»a. Noi o Kakina e pai ia keia bila. •'* Koho ka noho ia Kipikona i komit® pai mn kahi «ke kuhiu;i kalaiaina i h«alele inai Nol o Kikaha e koho īa ka Loio Kuhina ma kahi 0 konu mua i.pau e pani i ke komite e pih ana i bila auhau. Noi 0 Likikini i ka noho e koho i n» lala o na haua komite a pau 1 hoakakaia. Np. Kalua i waiho mui he olelo hooholo penei:

OLELO HOOHOLO—No ka mea, he nui wale na lohe e hoolaha ia nei nu keiu līiiliuiuuhnle, ua niakenaake o Col. C. Sprecl<les e lilo iaia na pono wai o Hono* iuiu nei nme na loaa oka Hnle Dute a me ua uapo i hoop-a ma ko ke aupuni «oao'.no aa aje a pau iai*. Nplaila. e hooholoin Ko kouoha ia nei ka Al?a Hanoh«no W- M-Kipikonn, Kuhuia Knlniaina e hoike mai imua o keia hVlo ma ka palapaU ma ka Poalua, lune G, ina he oiaio īa mau lo]je, a e 'vaiho pu mai i na hoakaka piha »ua no ke-ia inea ina ka palapala, ma, ke ono paknhi a me ke ano hui paha. Jobn W. Kalua, Aiiiolani Hale, lulai 2, 1886. Pane o Kipikona i kona miuamiaa iku [una o iko alakai he\Va i* e ka poe nanā i pelo iaia, a lawe mai nei oia i keia olelo hooh.ilo hoopau niauawa wale imua o keia lnle. No ka naes )i keia haie « kamailio nei, oia ka ona miliona, he mau. dah'i paakiKrpoepoe kii keia kanaka i waiho mai i ka waihana oupuui inn kalii o lea hapalua miliona, a he wahi apana pepa wale .no me naolelo i kakauia, oia wale no ka hoopaa i haawiia oku iaia nui ka iuoa inaikai o keia ano, he ni*u manao lapuw*.-

le 110 ia. Honaiha ka lnle i ka hora 12;10, a* nohe hou i ka hora 1.50. .Noi q Kaulukou e hapai ia na hana 0 ka !a; apono m. Na hana 0 ka La. Noenoo ana i ka bila kanawai e pili ana i na auhau iinua 0 ke komile 0 ka h*le, J. K. Kanuaniano lun»hoomalu. M-i LoialCuLbinA_e hoop»nee Uti noonoo ana me ka hoopau i ke komile o ka hele a noho ma ka Poalua. Hoololi mai o Kakela ina ka Poaha e noonoo ai; apono ia. Hapaiia ka noonoo ane i La bila haawina imua oke k«mite o ka hule, Kaunamano lunahoomalu.

Oihana o na Hana Hou. Noi o Likikini e hapal ae i ka hoike a ke komile o na hana hou a noonoo pn me ka bila b«awtiia, apoooia. Noi o Kaulukou i haawiua hou i 1,000 eiala no ka hale hookolokolo o Kohaia Akau. Hoohoioia.

Xoi.o Anaara ma ia ano hookahi i 100 dala no na lako hale paahao o Waialua. Hoehoiiia.

Koi o Aholo no ka hale hookolokolo o Waipio me Honokaa i 6.000 dak Hooloii mai o Knulukou i 1,000, hooholoia; .Na Dickey no ka hoonee ana i ka hale hookolokolo mai Makawio a Paia i 1,000 dala, Hooholoia.

Na Kekoa no ka hana htu aua i ka pa o ka haie hookolokolo o Puna 10 dala. Noi o Aholo e hoopanee i keia haawina hooholoia. Na Liikiuini no ka hale hoop.ia & n,e ka | hana hou ana i ka hale hookoiokolo o \Vai-| I'iku i 5,000 dala. Hooheloia. j O ka hoike a ke komite no ke aoi a Wailuku no ka hoomoe ana i mau ohewai j no keia apana a me Kahului e uoonao ia me ka bila haawiua e heokoaao ia i 1,000 d«la no ke kaha ana i na kii me ke aua i kahi e moe ayx» ohewii, hooholoia. Na haawina kunaau, 10,700 dala. liooholoia. Na Kauhane no ka uapa o Honuapo iua ke auo kokua a me ka hoololi a Palauuu aole e auhau i na ohua a me uu ukaua ka uapo 5,000 daU, hooholoia. Nahinu no ka uapo o Hookoua i 3,0("0 dala, hooholoia. Na Kalua uo ka utpo o Lahaiua i 4,0C0 dala; lipph^loia 1 ~ Na Likikiai do ka puiekai o Makena i 500 d.al«f, hooholo i&. Na Kaai no ka uapoo Hnmoa i 500 dala; houholo ia. . Na no ia iiapo 0 lieauhou, Koua Akau i 2,500 dala, hooh«loia. 0 ,Likikiui 0 waiho i koia noi a UO4jioo pu Bjie ka a : c eiua luihoua a ka luna o liona. Na Dipkey n« ka uapo 0 Kuau i 7,00,> dala, a ua K.«lua i hooioli aaai i 2,Ō00i aoi« nae i hoeholoia. Noi o Kakiua e i k» komiio; hooholoia. Noi o Xt»kikim e hoakaka poua ke k*kuuoMo i tia itamu i hooholoi* u« ua aaokupuni. ke ko<uito a waiho i& mai n» i liaikii iae ka luaahoowulu a apoao ia. j r ka h»k a noho hou i ka hora ! 10 apopo» La liana 53, luiai 3, ISS6. j HaL\ijui k* ha!e \ ka maaawa iaau» | kohiaa na Womue M;VU. , H.'īwe mui ke komito u» i ke i pii* kekaln nnu biU k»naw*i. Na k* bupa uoku o ks komit« waiwni i \*uu> i hoike a a£uuūtc « piii aaa »0 huuiA dai« i koahtt k<J <

keena kiU;i!aina, īiona kn huii-a • he■' -22/ Otf mai keia huina ac hc 10, ri O7.U3 dala; t hoihui ole ia i &»ktonu waiwi. . ua hoHioi hou īa ka hoike a kn hapa uuku o ke komilu WJi',vai. Ma ke knpae ia :ma .0 iu ī'ala, u \ w.iiho msi 0 Kakina he elu.i hoopii mii Kalawno Molokai, e lioike aun 1 Ke ino o ka i-a a n. inai- 2 E ho.ip. koke aku ke komite ī kohoisji 110 Molokni e nana L ku i*kou mau pilikiu. Haawiia ka hoopii iua Womile ia. .. «

N* ka Loio Kuhina i hoaKk* o ni koi, a pau i kue ole is», ho mea makehewa ke kamaiUp ia e I.ike me ku ruia o ka h»le aia.a waiho m» ke ano he olelo hooholo. mui ke komile kaknu peepoe i nia'nana hou 110 lakou 1 keia Poalua ao. Aeia. : Na olelo hoOholo mo na Bila. » Ka '-i-hale i.hoolaha mai he biia e hoololi tai i.ka pauku 2 mokuiia A'3 0 n» kaniwai I o 1886. .. . .

Koho ka nolio i ke Kuhiua hou ma kahi o nn komito 0 ua kuhina mua i pau. Na Kakinn he olelo hooholo e kaaoha ana i ke konule wae i kolioia no ka Lolo ana 1 Moiokai e hoomakauknu uo ka holo ana. • Noi 0 Kaulukou e hapai ia na hana o ka l»; aeia. Noi 0 Dickey 0 kapaeia na rula i hiki i ke Kuhina Kaiaiaina ke waiho mai i kana olrio hooholo; aei*. Na Kipikona he 01010 hoohoio, i ka wa « hoopanee ai e komo aku ka halo iloko o ka hoomanao ana me ka heomanao ana nie k* Kipuhalika. o Aiiierika ma ko lakou la kulaia i keia poakahi ae lulai 5, a akoakoa tou ma ka Poalua lul-i 6, hora 10. ho6holoia. Hōopanee ka hala a no'ao hou ma ka Poaluahoia 10.