Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 5, 31 July 1886 — KE KUHINA KIPIKONA IMUA O KA HALE AHAOLELO, POALIMA, IULAI 23. [ARTICLE]

KE KUHINA KIPIKONA IMUA O KA HALE AHAOLELO, POALIMA, IULAI 23.

TJa kaumaha au i ka ike ana i kekahi keonimaua noeau e like pie Mr. ])ole, e hooikaika ana e alakai hewa i keia Hale e like me ke ano ana i hanaiho nei. -O ka mua e manao Ana paha ia (Wr. Dole) o kela mau palapala elua aua i hoakaka mai nei ua hanaia maluna oka moku Jalia. Vi< hoomakaukau aua hana ia keia mau palapala ilokō oka makahiki 1882. a ika 1884 ka holo ana akn a Kapena Tripp. A ina no hoi eae ia t aku ana ka oiaio oia mea, alaila, ua lawē o Kapena Tripp malnna o kona moku ia Mr. Randolph, i maheleolelo, a oia kai hele pu nie ia mai kahi mokupuni a i kahi mokupuni. Hookahi palapala no ka la 21 o lulai, o kekahi noka la j o Augate. Na 'ia maheleolelo hoōkah.i no i hoomakaukau # ia inau palapala a i eloa, nole itO paha e ole ka hiki ke manao hoohewrfb«wa ole iho e like ana no hoi ia mnu prtlapala; eia nae, o Leleo, he misionari kahiko a ke keiki a kekahi kanaka o Laiiai, ua hooiaio oia i ka oiaio o keia mau palapala. Kia, nae, o ke kumohana imua o kakou o ia ka noonoo ana i ka itamu no na Elele i na Aiha E, a nolaila* eia ke neonoo ia nēi ke kumuhana alakai Aupuni kuwaho o ke kakou Aupuni nei, no ka mea e pili ana ika mea i makemake ia i

keia mua aku. No ka mea hoī e i»ili nna i ko ka wa i hala, o ka oihana h<x)paelimahana o ia kahi hua na lawelawe elele Aupuni i alakai ia ai e ktita Aupuni. Oiai nae a©le hiki "i ke Aupuni ke koi aku e loaa raai iaia ka hauohano o ka hoopaelimahanaPukiki, aka, ua hiki no nae iaia i ka hanohano no kona hooikaika ana. Malalo o ia alakai &W he aneane 9,000 pne Pukiki a me 3,000 poe lapana, a i ole he aneane 12,000 poe kanaka i hoolaupai hōo' mai i ka lahui. A ua haawi mai keia huina he īoaa auhau i ke Aupuni he 860,000 i keia a me keīa makaliiki. Iloko o 1881, o kii waiwai io o na waiwai mai loko aku nei o ka aina ua hiki aku i ka #T. 885,486, a iloko ō ka naakahiki ua hiki aku la i ka $8,958,663, o ia hoi he pii' mahuahua ana ao._ o $2,000,000. O ka Ikaika hoohiia waiwai kuloko © ka aina nei, ua hoomahuahua ia ia ma 0 na lauua elele pili Aupuni la i na aina e. "(Maanei i ninau inai ai o Mr. Thurston, pehea la i hiki ai ia oe ■ke hoomaopopo mai he $450.25 wal<? no i hoolilo ia iloko o ka wa i hala?) Hoomau aku la ke Kuhina i kana kalai noeau ana: "Aole au e kamailio pili polelei maoli ana no na makahiki elua i hala iho nei, aka, hopena laula 1 īke ia. O ka mea mau i ka poe Kau Kanawai, aole lakou e kalai m*iu ana i ka ninau maolie pili ana i { 'ka mea no ka mea" (quid pro quo)— aka, i ka hopewa maoli i loaa mai mailokoi mai o na launa elele pili Aupuui o na aina e. He hana no hoi ua Aupani ke komo pu aua aku iloko o ua hana pili lahui me ke komo oīe ia mai, E like rae keia: I ka wa i poni ia ai ka Emepera o Kueia, ua hoonna aku la na Maiia Kūi o ka honna nei i ko lakou mau Elele. . Ua hoao no hoi kakou e hoouua i elele, a ua hookīpa oluolu īoa ia aku 110 hoi oia, * ™ hana i nana ia mai ma ke ka aoao o keia ai-|:

iiia i pae liewa akn ma ia nuia tnokn-i puni. Ua kanuūlio niai hoi ka, 11*>| !,e Aln l'iliopa a nie kahi ki.'oiiiuiaiui 0 ae, lie moa pono ia kakou ke liooii!o i ko kakou al:ikai Kalai Aupuui i»n?, maloko nei- wale' no o ka aina, ovai via Unva loa no ka hana ma ka ma--1 juna :ina iko kakou poe k.iuaka poimi iho. Ke ae nei au i keia mau olelo. Kia nne he mea kū ika pono e hoopalahalalia ia aku na hana pili hoomaiia. Aia no mn na aina Karistiano ua lawa lomio ka lakou niau hnna mawaena ponoi iho o ko lakou poe ilihune ame ka poe nnaupo, aka, ua ike nō nae Uikou ua lawa no na kumuao ma ka aina, no ka uapa ana akn ia poe, A eia hoi keia Aupuni ke ku nei mawaena o ua lahui kauaka . Ijke loa i kahi ame kahi, e hoopuni ia ana e na īiana e kue ana i ka naauao, aina no hoi aohe o kakōu mau mo ku kaua, alaila, ua loaa no ia kakou he liiki ma ka haawi aua aku ia lako.u he kokna aloha ana ma ko lakou nohona hoopono. Aolo no hoi o Mr. Castle a me kahi poft keonimnna hanoliano e ae, i paa iki i keia kuinu alakai nui a lakou e poiiiua iiei, oia 1 hoi na haha kuīoko ka mua e naiia ia ai. Aka. ua komo akn la lakou iloko ona alakai AupUni kuwaho ana. Ilookahi wa, ua hapai ia ae la he. kumuhana pili Aupuni kuwaho, oia ka haawi ana aku i kau wahi lihi o keia Aupuni. Ma ia hana ana ana, ua makemake ia e hoolilo loa ia aku kau wahi lihi o Ilawaii nei i mea e loaa mai ai kahi mau pomaikai. O keia ano kumuhana pili Aupuni, aole loa au i makemake iki. 0 ke kuniuhana alakai Aupuui a'u e kokua ai—aole nae paha e hiki ana i keia wa—o ia ka hoomahuahua ana aku i ke Au'puni. Aka. i koia wa ke kokua wale nei no au no ka hoomahuahua ia ana titfu ona k'ulana? o Ilawaii. tfa manao ka Meahanohano ke Alii Bihopa, aole kakou i hoopōniaikai ia mai ma ko kakou mau hoōikaika ana aku nei ma na hoikeike ma Nu Olina a nie LouiBvil!e; aka, ke manao nei nae hoi au, ua Al'n hanohano la (Bihopa) ua loaa no paha iaia ua mahalo kiekie ana no na makaukau i loaa ia Dr. Mott Smith a e paulele aua hoi oia i kana mau olelo. Ano, e heluhelu aku au lie mauolelo u>ai loko niai o na hoike a Dr. Mott.