Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 9, 28 August 1886 — HE MOOLELO NANEA NO HAMEBIRE KA Huihui Waina o Enegeti KA LAAU SITIMA O NUWELA. NA ALOHA EKOLU I KA IPO HOOKAHI. Ka Punawai Kupua Belemona-A me Ka Ouli Pahaohao o na Huahelu Ekoiu. [ARTICLE]

HE MOOLELO NANEA NO HAMEBIRE KA Huihui Waina o Enegeti KA LAAU SITIMA O NUWELA. NA ALOHA EKOLU I KA IPO HOOKAHI. Ka Punawai Kupua Belemona-A me Ka Ouli Pahaohao o na Huahelu Ekoiu.

I : s,-&. x, | i l nu ! r. ui i; < «•.m I/ t I MOKUNA I, ! HtU ō. i MAHOPE ihoaka pau ;inaekona kahiko kahoa ao la oia i na hnahelu ekolu « ; lawe mai ia B;uiazufl» kaiio ulauU, « p ka j mnnswrt nc ; v ! e\' -,k.. n. ka iiuuholu 6, ia ku»k .'.a oia 1.0 lio uluuU. ii manawa ; oi:i i Ikli- aku ;u a kau aku la a hoomaka «ku U\ oia « helo, a i kona }>uka ana nwwai ho o k?i p>, hoomaka aku la ua lio la e '.ele > a iio Ua muiuwa s i'.o uoea aku i ue aupum o K ua, a niuwnUa o ke * Wul:lnik«uhatc > hookuu iho a: o H«»o ! vo i k M Su: !\ :;.iuav».i oui i \v?he »o a 1 i w.i«i» niuv>uou * kihoa ao- la oia ' K;\ oit i p o o, n.\ l.uuhe 1 .»» ck'dUi. iio.e ;\v:vr.o, ' 1 ~.i p;.u ana no «> kc:a n«.»u ii.i ..i in.ui uv. k . i . >s . vi i tiuu 1;::»■L, ;, 4 iv . Vohi a i; oiii.i in ii ..i. '• ile-«!n k.i i, ~ioiv:.i .i k;i • La:ui o N uwo.» \

j kana poe kauwa? " t ā£*t' I rp, " Ua mahemake a u i e&a hanen ka, a o ouif»tt ekolu ke'a<ifaa ukah, i'iilu b%neri kanaka he poe hookani i n» «is* kani. " la manawn flo i le!e akuai aako#* holu he 2, 4, 8, 9, 0, 66, 77,88,„99.92, 444, 655, 7777, 4444, 3333, 2222 5555, 6666, 8883, 0000.. E ka naea holuhe'u, 'o keia papa huaheiu o kiu nei* t>i» ponoi ne na kea a Hame Bire, e like aie ka pale pa kahi pa-kia pn.kolu a pa-ha ia ana o keia I mau huahelu pela n» ko lakou hele ana, a lo kela p»pa "haahelu malala ih» nei, oia no ka poe hookaai i na meakani penei: d99d9, P999&, 99999, 91999, 7, 90099, 99099, 7. O ka mahele aaua o oa eiwa me na Tiraebala iakou, oka maheie elua nae na Tir#j oka mahele ekolu me na Upohe keleawe, • k» mahele eha rao na Tatimk; o ka huahelu 7 ke aiakai ia o na mahele mua 4; e < ka muhele ellma h« poe e mele ana i kekahi mele i paanaau ia lakou oia kein: ] lia H uihui Waina o Enegeti , He ala i iiee ole ia e ke kanaka j Na Ugeregiua ka Nui i huna y O ia. lioōkahi no ka mea i ike.

Oka oii.hele eiiina o na huahelu eiwa me na ohe puhi lakoa; o ka maheie eeno he poe lukou e mele ana 4fcfcekahi aiek i paanaau in lakou wale ibo no oia kein:

I O ka L«au Sitinaa o Nuwela | I pulu i ka hau » Heremona Ka Da* a i ike ole ia e na mea a peu O Ugei'egina ka Nui waie no. A o kahaahelu liope loa o ia ka ehiku ke alakaiin eka mahele hope a o ka pau ana ia ok« Hame Bire mau hoaheie. O ka aahu o na naaheie kua 400, he mau lole ko lakou i mohna ia ka huma me ke guia; a a ka mahele o ka poe hookani i pa mea knni he mau lole ko lakou o na eiiika maemne o-Daraaseko; oka mahele a ka poe mele, he muu iole o na alii nui o inia, a ke n«na aku i fco kulana o keia poe kaa.'aohe me>i eae aka uaau o hanaai o ka mahalo wale aku no

Oiai keiu poe koa e ku ano, ia manawa i huii ae ai 0 Hame Bire a hele aku la ma mua 0 kona poe k(Vnftk%, a 0 ka manawa no ia i kani rqui ai kn leo o na moa kani a hoeinaka akula o liama liire e kai me kona mau kauaka no ka pa o ka M«i oKma.

i k« komo una aku 0 Hame Bire me kona mau kanaka iloko 0 ke kulanakauhale, ia manawa 1 mamoku mai ai ua mai kela a kaia aoa« oke kuianakauhā]e l( ke hele la na a hookeke i na ka.naka, a ke puana ae ia lakou i ka huaolelo hookahi.

Auweke keiki alii oani e} A°hea ka poa mele i like (oe keia i leaa i ke aupnni o Kina, o ia n«i booksbi wa!e no, a n»-i aku la ke kulanakauhale i ka leo mahalo o ka iehulehu.

Ike kokoke ana aku o Hame Bire me kona p«e kanaka, ua ho«haqjama ia mai I la na o -k» pf. aln e Kina a komoi ;«ku la ua ft Haioe Bire mo kena hanohaIL"Tr»ka*»("..p uk * ° "«♦'■'«l". i kunaka īioko dk« keena nu» .i. 1 kahi a ko alii e noho. ' I ana s>e; na kanaka. ; ■ • ' . j i U© i:ii«Kf'ke aua uaai i ko komo auai aku o llame Bire rae koua raau kanaka, ia "inanawa i kt> 8« ai īluna, a la-. we ia aku iu o Hnme Bire a hoonoho ia iho la ma ka naho ma ka aoao hikina o ke ,pakaukau; a mahope ponoi iho ona, he 3 knnaka e uoho kokoke mai ana; ko iakou mau 1010 hegula maemao Ofira; a mahope aku oia poe kabi i uoho ai na kat\aka p Hame Bire, no iakou nn like ele ke aku. '

Oic.i ke anaina 9 b,oolai 6ua, ia manawa 1 kn mai a» kaoito nui ft heluhelu mai Ja i na ninau, oia keia:

Akahi, e hoenoho i na huahelu mai ka ukalii a hikī i ka eiwa i oa papa eha i like loa ai ka hua leaa a koe ka huahelu ma knhi o na kain ke hoaluuli) \a.

Alua, e hi»ola',ve ika huahek, 1,2, 3, 4, 5, t>, mailoko luai e kekahi mau huahelu 0 ae 1 koe ai ko koena he §, 5, 4, 3, 3, 1.

Akaln, ka olelo nane o na huapalapaU 3 G F B, heaha ke ano?

A|ua. elelo nane o ua huahelu ekolu, 3, 5, 7, heuha ko aiio?

Akolu, e hoakemo i n& huahela mai ka akahi a hiki «ku i k& ēiwa i like ai k* huina houluulu o apo apu uoai lu;.t iv Ui.o, mal kok»l\i aoao a kekahi aoao, ma» kekabi kibi » i kekahi kihi a na kihi oha, p*he;i e hook»«o ai?

A ina e ole keia maa ninau & k« Loea o ka honua, ia.oe-e kn L*au Suima o N'uweli», al:nU, eia ka uku hoopni:

Akahi. i hookahi huihu» waina o k«v iaal.i waina o % kd Wpua J;a oka ama'o !iabulonia, a o hookuu i» o« e imi i na la ho kanakolu wale «(», a i Uiaa o'e ia oe, alaik, e oki ia kou poo. Aiui, i liookahi kiaha gula i pihtv i ka wai maem<vo lo* i *i «e mabaa o ni \vai •! la lio.u.ii, a o uookuu ia o« e inai i ua la| h* a ; luaa ole ia eo e eki ia keu I k:tu\ i na aj\,\na oiua. | I k.\ hooknu ;>iu iho o ke kamaiiio an* p na komao, u.\ \v»:bo mai>U lakou i n* pop.iuiinau lii-m o ka pap;\kaukau. lika nw;i hi luholu h e ta oe i ».vko k.uk»m;jthino alu Ssi- ' n,iiBu"o»iao ka i ksjvi ia ka lakw o ka illonua. keia man luuau na Ha- ■ nio 3Urc »>o o inū a fcrtkay i

. «l»au a i na 'oa $otui> <He ; f»u| ak|MUft ka io satift ia ai T |)n il jiii>lfi'i ilfeO-a| ke fotQii§.ūnī i k<i ā* jh k^hual&^ .'M%g2Sm nai aa Bire 4: Mjj hela'ikaia i Kre wari».'^ naa pna«i: .. . - * • Alk&fc;. E hnoiinhn i 5, 7, i Yia paba • kohi a Hlāi' >$3 koa he mau wsmu JsTuua (Dov»)

Aloa. E hoolawe ika btiahōla, 2, 6, 9, mailoko o l&kou iho a heea, mai kaiioa ioaa he iio Eteele Ulaala a Keokeo. A i loaa oie keia maa niim» ia oe e I kaikaniahine alii alaiia e ia ka ntn> hoopai a ka Laau Bitiraa » Nnwela ia oe: ,' Akahi. E hookuu no au ia oe e hele maluna oka llonoa e imi i ka Panawai Knpaa o ina makahiki elua ai lo&a ele ia o« e liio oe i wahine na'ti, _ — - -

i Alua. E hookuu uo au ia oe e hele i maluna o kaHouua i na makahiki e lua einai i na lio ekolu no iakoa ea ium; Baihome he lio Ēieeie o ka Waoiiahele o Gireboa; o Banazaelo ka lio ulaula o loko o na koahiwi o Haredia; ia Aaamiliona ka lio keokeo p k%j Waoakua o Bemioronaea, a i loaa ole ia oe, alaila, e lilo i kauwa wahine na'» no ka wa mau ioa.

A o keia iho la ua ninsu a ke komite o ko Hame Bire aoao i waiho aku ai imnao ke kaikamahine alii a

i ka maeawa 0 ke kaikamahiue alii i ike ihp ai i ke ia mau niuau, ua ano® ae la koua holehelena a aa oi loa ako hoi i ke pahaohao oua alii a paa o Kiua no ke ano e o keia mau ninau, a ua puana ae lakou i ka huaolelo hookahi waie 110. Aole mea eae e ,hiki ai o ke akua wale no.

Uoko 0 keia man.wa i lalau aku ai 0 Hame Bird i ka.pepa ona ninau ake kaikamahme aiii a haomaka iho h oia e kakau i »a huahelu mai k» akahi a hiki i ka eiwa īluna o ka papa pohaku e waiho la ilana o kepakaaKao, a panei ka heanoho, aaa a Haoia Bir« 1 loaa ai iaiā na niaau • i pau,Nir4»» 1. 128456789 987654 3 2 1 _ 1 23456 7 89 9 5 43 2 1 222222230 Hkim. 1777 77 12 3456 1 2 3 4 5§ Niha 1 » V Mahew 9. G Kupua, P Pamwai, B Eilemona. Hooholo loa ana, kopua o J Bilee3®ni," I Ninau 2. 3, 0»li, 5 3 Pahaohao, 7, Hua helu ekolu. H&eholo loa aoa. Quli pahaohao 0 na huahelu ekola, Nmau ā. hoonoho sna a 7 6 9 5 1 Haina. 4 3 8 Eka mea heluholu; o keia ae la na haina ona nmau ake kaikamahioe alii $anamilohae ka mea i kapa ia ka L»ooa o ka honua, i ieai ia ai e H«a>e Bire a lo«a.

O ka haiaa oka ninau hopo loa e kau nei, nau uo ia e hoalaula iho mai laio a luua, mai luna a ialo, mai kekahi aoao a i Uekahi aoao, mai kekahi kihi a i kekahi kihi, a e leaa anaoei ka hua loaa he 15 wale no, aole e oi aku aole hoi e emi ihe, b ma keia e ike iho ai kaua ika nasua« e ka mea i kapa iaia iha ba Sitima o Nuwela" oiui, (oaa Un aa ninau a pao a ke kaikamahiaealiū : Mahope iho oka I«aa ana oaa ninau a ke kaikamahioe aln, ia manawa oa kaikamahine aiii ia i heomaka iho ai e imi i na ninau a Haiae Bire, a oiai eia e noonoo ; ana, ia manawa i hoeanohala ako ai e Ha> Ime Bire i kona mau wawae aaalaio 0 ke pakankau, a leaaaku la na kapuai wawae oke kaikamahiae alii e w&iho mai U aa> lalo, a hookau iho la 0 Hame i keoa kapuai wawa? upluua iho, a heamaka aku la ua Ha»e oei« naaa ika popa niaau ake kaikaaahine alii e nana aea, ae ke kuhikuhi aku 0 kena «aaaaaaa lima, a kaaiailio aku la, penei a pela ihe oe e imi • i.

I ka eaanawa i puk* ai k«i« ama huaelelo mai i« H*m« Bir« «k«, «w k«M ka. puai w*«raci k6 KiUu I» i oa k»pa«i w«> wa« « k« kaikamahin® ahi, mo he awkaa la e haki inai ana ī ka Ulua. 1 ke kaomi ana iho o n* w*w»« • H«Hie liire,.ia manaw» i nana bmi*\ ua kaikamahine la m« **a luin» «k« ma koaa umu pApaliaa, a ho ki«hi«ita u ka koo«Mhi« k*i lana o kona m*u māka « hiki «\ ia j IU»? Hir* ke »kc aku, « kala kahike ī lilo ai ka puuwai iaia. No ka ik* ana aku o Ham« B>r« m ano, hoih«i hou mai la oia t k<ova v#awa« i hope a kakau iho U o» i kekahi iuau i peu*). na'u vie, a ma au. ! A h«on*e aku )a «u i u a«t >na i ka- . kau ai imua o ke kaikamahine alii. a naaa ih« la o S*aamilohae iTta c*ia4 h«aoK>lo U a kakau il\o la eiu maiaio ib« v kaa« m«u rªk\ peiioi ** ««« «u kuu )>uuwai holo-

Huwefo» *heteānia is*i P«&wsu Kapna © f; ®lf ia'u i ka manawa l &»i W' hooamoao iho "t " hiue oa keia kanaka opio, ■"'' iho ka hanohaao oka &dhe - '> anpaiu' o Kiua īlalo. e-£aoie , V ia'u na lio ,8, i olelo iA, Mmla, 4&kop- \* '■ mwwg iho wiknn na lilo HJWW— v ' a« ahi o Kina 1 k»tw» trahii|a aa keia kanaka ōpio e anaoao aaa i ®a i'e opala'maluna 0 kotsa aaaa p€»h*twi. Ika manawa i noho iho m *ko kāik&' . mahine alii ilaio '.» maaawa i awe mai - ai na raoa a paa ::iui ka Moi a haia . aku iialo- Ia mauawa iko ae ai o Haaae Bire a kamailio aku la.

Eke kaikamahiua afii o na aka i hni si mamuaae ke ksia wale aku iiei au la iioopai ■, & hookaLi wale iho no hanohanuiloaa iau o k»'u lilo arf& he kanaka naaa&o no ke ao hoiookoa. O keia mau olelo a Ha®ae Bire, ua he mea maikai i ka kaikamahiue alii a me na Hi a jkvq o ka aioa. Ika aoho aoa ih# o Hame Bire ilalo pauee maiia ke*aiksmsbi-. nealii he wahi paLapala uuku i kakao ia i na huaolelo pokole norut na lalani ekola wale no a c r?a ole*o a loko o)a keia. E ka Laau. Sitima o Nuweia, ua aie au i kou lok'omaikai e uku akn aua au no ia mea, i eloa mahope iho o keia iuanawa maloko ok& n>aW pa» ma ka aoao akaa o ka hale aiii nei Sauamilohae.

Ua kak, ua kuu ka lnlii o Jfra. H. Kajbuipoo ike ahialii o uehinei, me kahaupu muaoie ia e haiawai ana oia roe na aka*kino «rai!ea o ka make, ua hala ia makaa oka lahui me k« aloha nui ia, a me Robert Kaianipu» a me na keiki elua ka une kapahh aim 0 ka puuwai o na paahana o ka Elh&£. Aloha no. Ma ka po Paakola aoi» ua hae-»*> 1» tut kiai makaala «ka Hale Date, aa» paa ae t» he baale Me ba lmhui kini opinaa. Ua ike e r» lawam i ke kooikooi o k«ia Olaa Ika aīihi-ikoi. Ēleu ao ka Hawau. nui a lehulelm waiē na .opio Ha waii e lawelawe nei i ko ko»!», a ua ike ia ko lakou makankau āmie ka eleu ma keia hana. Imua e Haw&ii.

Ua Fu-Iq ia ka Poe heloheiu o ka Pae Aina Paka La, me k» aaooieio © Ma-Kilivia, i hemaheina p£Uipauaho naeuae loa ia eua Pae Aina la. oka ka ElsJ!2 Ka oiaio oioi ueuhiaoa. "* * Ma ke ahiahi Poaono nai, «a w»beia o ' k«kabi Hai « na Kaiki Hwwi «|ōp o keia ku4anakaubale, he hale ao halahela pa ma Iwiiei, raakai aku • Eawa, na kah» noho o Mr. ja.enry Kaia. t?a maiaaaaia h» wahi heoiaulea paina haukilim a «ae ka imlahala aoa bo boi t a aa hookaaia na ha na rae ka maiahia ame ka hotopen<x He «rahi maawe keia ne ka Haī KiaipaM» ( Hawaii a n» na »m, •• pau i ha >Peaeae aei ke kaa kiaipopo • kei» makakiki.