Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 10, 4 September 1886 — KA AHAOLELO [ARTICLE]

KA AHAOLELO

Ma ka Ponliina aku u'ei, i ka wa i ha|)!U la inai ai e Mr. Kaunatiiainr he oleio lioollolo o iioi aiiu o -liaawi Ta • i $500., no ka uku hoolioilioi ana ia Mr, Tiiomas I\ Spencer (Kamaki). Ua hoohok^p'ho 3100. 0 'ka mea i kue loa.i keia olelo liooholo. A ilia ko uiakou .manao, }ie hana oi keia o ka hookae kiekie a J)ole i kekahi kanaka Hawaii o}>io, i lawe i ke keehinn miui o ka liona »na i buke a boolalta ae iwaena o ka Ja hui Hawaii, a he kimn' ana hoi i na manaolana iloko ona Ilawaii opio e ae e ake ana e Uoohana i —ko krkoti ike. Pono anei ke mahalo ia o ])ol« uo keia hana h.ookae aua? E lohe mau īa ana ka leo o Dole'e oielo ana. "he aloha i ua kanaka Hawaii"he keiki Hawali oia," "hanau ia oia i liawaii nei" a jjeia aku, Aka, nia kona hoole ana i ka oīelo hooholo e haawi ana i 8250 i keia keiki Hnwaii he hoike ana anei ia he aloha oia i ke kanaka Hawa ii, 11 emeali oi i ban a u ia i Ilawaii nei? Ua kokaa ikaika ka Loio Kuhina i ka Olelo Hooholo, e haawi ia i §250, no Tliomas P. Spencer (Kainaki). K hoomaopopo ko makou poe heluhelu, iie kanaka ka Kuliina mai na Aina E mai, hanauia ina na aina e, a lihi launa ole me Kamaki, eia nao ua kokua oia ike kauaka Hawaii, a o l)ole hoi ka mpa i hanauia i Ilawaii nei, aoie oia i ike nuu i koi)a lioa o ke one oiwi hookahi.. Owai o laua □ei ke aloha ia Kamaki, ke kanaka Hawaii? Oka Loio Kuhina anei, o Dole paha? Oka makou o ka Loi« Kuhina ka mea i hoike io mai i kona aloha, a o ])ole aia i ka lehelehe ke aloha i ke kanalea Hāwai, a o ka io ua palakahuki. v

: Aole liiki ia makou ko haawi olē ' aku i ko makou mahalo ia Hon. J. |Beka, iaia i hoike mai ai i kona manao ponoi ia makou mu ka Poaono nei, oia' lioi, i loleiahili no na hana o ka Hale ia lakou ilio no, niamuli o ke ake hoonui kamai'li.o wale o kahi poe q ko lakon aoao mana mea auo o'e a J_)ole ma e hoopahu mai ai. W alii a ua Ho% nei, ina ka i 2 a-3 pah?fj>i>e e Mlnaim) 'ma ko lakou aoao, a pau no lakon, oka hoonee no ia o kā ninau ano, anake koho.anae a'o aku ia Kakina ma, he mea makehewa waU? ka lawe ana mai i na olelo hooholp hoopau koalaala. O ka makou no keia i kamailio ai i kinohi, a o ka mea ia e olepe pinepine ia ai na olelo hooholo lapuwale a hoopau manawa wale. . " .

Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu elua ia ka Bila Aie Lahui nia kona poo. Aia no ka Elele nia ka aoao kokua i ka aiē EluaMiliona a oi aku. Ona knnui iiui aka Elele i hoomaopopo ai i ka waiwai o v keia aie ftua i ka etua nnliona dala a oi aku, oia no keia: [1] I mea e hoakea a hoonui hou ia ae ai kahi mau liana hou e loaa mai ai ka pemaikai, e like me ka hoohohonu W)u aiia iho i ko kakou awa kumoKii nei; (2} Ka hoopihapiha ana i mau aina kipapa hou, kahi e hiki ke ku na hale oihana o kahi mau h.ui mokuahi a mau hui e hp naha: (3) Ka hoomahuahua ana i ka pono wai o Houolulu nei. Eia ka olelo a kekahi malihini kaahele waiwai iaia i hiki mai ai ia nei. O ke kulanakauhale o Ilonolulu, e aua i» :'kulanakanhale nui ma keia hope a o ke Aupuui o Ilawaii he Aupuni waiwai uui aku ana ia ma koīa mua aku. Ho oiaio paha keia ole--10 a ua malihini kaahele la, no ka mea; aia ke eli ia mai la ke a'awai o Pananv.i. a ina e moku io aua ia alawai a holo mai na moku o ka poe nona ia alawai, alail», aole anei lakou e hoona mai ana ia Honohilu nei oia ko iakou oi oina e hoomaha ai mamua o ko lakou \\eie loa ana aku no kela hu--11 oka poepoe honua? Aia lmi kekahi hui waivfai. nui o Enelani ua hoomoe ae nei be laina kaahi mai C.tnada mai a heea ma keia kapa komohana o Amonka, a mai ia Kapakahakai īnai lioi v liooholo ia mai ko lakou laina mokuahi nui a hui mo Kina. I'ehea? Aoie anei o lilo ana o Hawaii uoi i puu hoouuihu na ia mau mokuahi? Munuo makou pela io 110. Aka, hea!ha na tnea Hawaii nei ke haua oiai ua malihuii hoopomaikai aina ke lhiliu mai la no ke kipaana nm a Hawaū noi'r Eia kana luuia, o hoi>makaukau iho a akoa kupono ka homo ana e hookipa tnai ui i u.i nvan malihini (nioku) la. E holoi k>;t i kout maa iuhmi niole o paauaiiU t:ci i na ino.i pau. *T >uo nui aiiiii hou. hai-

vi k: :• v,-a e koiuo ;w." Nolailu, o uooiUM i ko awa, <? lioakeii u o hooiio-. i -i n Iīo,i iIhk Aka, noLea *' Uiki ;;i keia uvau Ikuih? me ka aio walo no o <c Aupmii i j.ms tb!;i an.huaima o Inm ' kc Houko ;a, a o ua <uUa loaa o ke Auj»uui ua lawa ia mau ik<!u o uku

no na oihana A.npuni, a rne na h.ma kuloko i īli. e ae, aka, no l;a manao ana e,hooni,ihualnialae a iioonui i na hana. hon. o ka aina i mea no ke Aupuni e ohi mau ai i ka poinaikai m» keia hope aku, aiawale no maiauli o ko ke Aupuui aie ana uku i. puu elala maliiiahua no keia 'mau haiiii. Pela no ka hoopihapiha aua i mau aina kijiapa hou, nia wale no mamuli o ka aie ana i puiMlalu mahuahua. A }>ela no hoi me ka hoomahnahua ana i ka pono wai o Honoluln nei.

M:i k« P.'iaknhi nei, ua lehulehii lt>i\ no na hana ī piu ika h.ana ia a hooholo ia e ka Hale; ai ka hiki ana ika hora 4 n ke T itirāliir"tiiiīīmi!i Nui, ua hoopanee ka ILale. Ua oielo ae ke Kuhini, aole oia i makaukau loa n« na mea e pili una i kr, Bik Aie,

Eia nae, mamua o.ka ana o ka Hale e like nae ke noi a ke Knhina Kipikona, ua ala ae no he mau kalai ana n'o ua B;la Aie Lahui hi, a ua heoholo ia i mea e loaa mai ai ka Elua Miliona Dala. ma kf. aie ana aku nō in.

Uh kokua ke Aiii Ake i ka aie ana i S 1,000,000, A o liihopa hoi, na kue oia i ka aie (lala ana aoi wale aku mnmua o ka mea i mnkem* ko Me he inea la, aia pu no oia ma ka aoao kokua ia mea he aie ana; aka, o ka aio aoi wale aku mamua oka mea i makemake ia, o ia ka ke Alii Bihopa i kue ni, a i makema.'ee ole ai o hoaie aku ke Aupuni. Ua 1 pane ke Kuhina Kipikona, no G maiiina e hiki »īai ana, aolo makemake lee Aupuni i 8300,000 a -p- $400,000 paha. Aole oia i mana®, nolo hoj o kekahi o kpna mau hoa Kuhina i iuauao iki oka aie ana aku i <lala i ka wa i makemnke ole ia ai, a e uku hōl i ūku panee no īa mau elala i hoohana ole ia. Aka, tna e h'oapono ana ka Ahaolo(o i kahi mau hoolilo dala arta no kekahi imu Fiana, aiaila, ua ku ke Aur pu!)i ma ke kulana e ai aie dala aku i like ka nui me ka mea e la.wa ai ka ho'oko ia ana ona hana i kela a me keia manawa. Aiaila, o uku ia ana ka' ukupaneo nialuna oka piiu daiā i aie maoli īa aku o ke Aupuni. a'aoie no hoi e aie wale ia aku ke dila, aia wnle no a makemake mnoii ia i elala no na wia'alo o ka mana oka Ahaololo. Nolaila, o ke kumu manao e oleio nna oka hoomana nna ia $2,000,000, aole pono "ke hooholo ia, no ka m«>a, hiiihope uku ke Auponi i ka ukupanee o ke dala i hoohapa ole ia, aolie kahua oia kumunianao i ku ai, Eia ]i,©u kekahi: Inae loaa am ka maiia i ke Aupuni e aifi a'ku' i $2,000,000, olaila, ma m puu duU» wa!e no i niakkmake ia no ka hoohona ana ina hana, e like me ia i | lfookaawalo ia ai e ka Ahao!c!e. '