Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 16, 16 October 1886 — KA HOIKE A KE KOMITE O KALAWAO. [ARTICLE]

KA HOIKE A KE KOMITE O KALAWAO.

Hale Ahaolelo ō ko Hawaii Paeaina M. H. 1886. Mea flanohdno J. S. Walker, l\'r*Bidcna o ka Ahaolelo, Aloha oo: Kou komile w«e i koho i.i ni e k-x Hule lluuohano e holo no Molwkui, c ike a nann iko kuiana pilikia oia wapna o īia mai lcptra o Kaiawue i kuliko uie ka lakou pulaptila noi i keia ilale Haruhano e. Jitoho ) komili# i 13 lala. Ua loaa i kou komile ka hanohano o ka holo ana raa ka hora 9 • ka po Poalima o lulai 16, ma k& inokiiahi Likelike; o k-j Mea Hauohano ke Alii S. G. Wil«l«r, ka nona ka puuwai enaena i ka lokoinaikai a me_ta_amauma i-pamohana. i ke alohii, Ua pae oluola aku k«u ma ka uwapo o Kalaupapa mi ka Poaono lulai U 17, ii ua hookipa aloii,a ia akii kou komite e Rev. l)amiano, kahunapule K*tolika ina kona halt uoho, nia kona oluolu ua hoolauna i.i aku kou !iojitito imua o na mai lepera i B-koakoa'uui mfvi. Ua iho kou kor.ute i ke kulana oluolu a maikai o na uanama maluna hku o ka aina palahalah* o- Kalaupapa ame Kalawao a hiki i Waikolu, o huli papu ana kona alo i k* akau, i alai ia kona e na kuahīWi, Kb aina oluolu a ke alii k» M|ūi ILawi#. hameha V, oka mana» paa i hoolilo ai i home alohu no na kanaka a pau i loaa i na mai lepera kahi hoi e hooluolu ai i ko iakou mau kiuo no k» manawa pau ole. He mea hauoli no kaa kotnite ka hoike ana ae i ke kulana maikai a maemae o na hale n»a Kplaupapa fi me Khla\v*o a hiki i Waikelu, na Luakini hoomana, na ' hale noho, na hale papaa, na hale m&i o ka Papa Ola, na hale o ke kauka. He mea haueli hei na keia hale uu hoike ana aku, ua taaemtie a maikai ka ham» ia ani o ka lua wai maloko oke kahawai o Kulawuo, e pili ana me i kapilrpaa ia nae ka puna, e nioe. ana kona loa kokoke 2 milo niai ka lua wai im»i: He aina nani a maikai o Kalaupapa, &ilaw<r«, a hiki i Waikoiu, no ka heeulu i na hua ?u. awala, ko, ipu, īi'pela aku, a me na iaau eoluolu ai ka nanaioa. Ua hoomaopopo aku kou komitc i ko kulaoa noho'na maemae a kuonoouo o k« noho »04 o lepera, lak» i ua lio a me kekahi mau holoholona e ae, ua maikai 01 pa, ouemae a maikni na aahu. , Mawaho »e ona naaaina kulanu i ho* akaka ia iualunq. ae, ua mahelehele iho kou komiie no ka iioi ooa kigQ mai ele. ho mea kupono c hoihoi ia lakeu ma lea lakou W6hi i i hele mai ai «> neho ma ke ano maeiime I Maluna ne o na hoonohonoho nunao

no keia niniu, owai la ka mea i ueho kokok,e i kniniu ahi i ole kona bohcna i! ka awahi? A hoi ka poe o noho pu ana me na 111*1 lopora i ole e !f :i|a .11 pu ke kino mai ole me na mai o ki*i,v &no'j Ua; akftka loa, 0 ka mea e uoho aua, aolo no e nele ana ka pipili ana t an p\inpu 0 ka mai 1 knhi w;i aka. iuo o kokukna imonoo a minuuii«a 0 k -u komile M 11.1 Liao tuai o!e ma ko nno noiio'na J iV ik»u 1 boaUi f! ; a « kou komie \io keia uiea, a i;e kou komiio, ua loaa ka Papa 01* t tia doqueo o keii ano 0 hoohuna ak.a ai m o ko lakou ike Mit ku noeaoa iho o kou komiu' i kt> ilaaa o i.a u;a; i-io lon» he u.iei o!e l oi#lo *te h ; !.i«m p.m,i ī ua t lain* feujk!ftO e r.oiso \v* aie *,« t<uD mai oie, a oi:, luau kiio i ike ia, he k« i ka hoowi-liweh, he iioiko nWaka a 11 u o>si la i ka Giki ole ke hooke iu 0 kekuhi ninu aoi i kem hule, i he «iAU ihu e olel»

aiiii ohoilio! la h - «i'ii iopem e nono pu me.ko lakou «ūuuiīi, īho kou konute i ke kulana # ka miii hupa uio, lie helelieiena i m:inao:a e koino aka Jiaa no iloko oke Uulana r»av ino loa mamuh o .!ta maopo ole o na l.iitau e enii īlio ai, u itn lve mnu lapiau aua o ke a«o liou, alai'i.i, he nianaolana uo e lioeiini ia ana uo ka manuwa loihi. M.i k» hooniao|)oj)o atia i ke kulnna o nn inni ano maikai om tm lima pspcc, !ei, nukee, muuniun o na wawae n, me - n» linaa. nu limu maloo me na puupuu kaknikahi ma ka lae me k;v maka. ka ihu roe ka papalin». Manao iho leou konv,tc ua lawa inaikai ■fl« noonoo ame tia heoileaika" »na a ka pap«-.e nana ia a hooiaio i;i na lapaf.u Ia paha ano hou no na kulana inai o na ano hoaka'ka ia nialuin, a e hana ia aku ana e ka papa ia tnoa, E ka Poi\sidena: Ma ka hora 10 kakahieka Poiiooo, lulai 17, ua wehe ia"!<a nha Niele nui o kou k©mite ma l»e nlo e ka Halo o kn Papa Oia ma L->lawao, aua ha»wi r.ku Ua PeTesidenn o ka papa oln he haiolelo hoolana i piha i ke aloha imua ona mai lopei-a i akoakaa nui mai. ijJ|bope koke o ka pau ana oia haiolelo ua noho kin® a hoelohe ka aha Niele nui 0 kou koinito īna hoakaka e hoea m»i ana i pili i na kumu noi no na pilikia, he heinahema im kulana naho'na o na mai ieper<i, ■ penai iho ua houluulu manao ana a kou l:omito--S. J>. Kamae. 1 E hoopau ia kn F<ipa Ohi o Kipikone, no ka mea, e 2 wale no vua hiki ana mai maanei. 2 lnfio mau maanei no ma kou, 3O kn lionuoho ia o Mt;yer i Ag«n+ no - ka'Papa Ob- hoouna mai i ku pipi wiwi na makou e ai, e lioopauui o iV'eyer, k«ho no i luna maanei. Alua no Haku o Kl- | pikona a me Bihop i. 4 He 21 Paona walo uo oke pai ni ria ka mai, e pau ana no i na in 4 h ». 5O ka lawe ana oka luna ī ka ai hanai. 6 Oka uku la m,;i"he 1-2 k<; kumukuai no kaiwi kini ail i, a hooleahi da!a nō ' kaWi pahu Svsm:tno. 7 O lawa 010 oka haawinn aila, Kcpa, Paakai, Kukaepole, U mai 1 r.uka P»8 O Wa waiho lui'hi ia o n*. !cLa a makou ma ka Hale lela o -\leyer, e lioopaa ia no na !ota u wehe ma Houoiulu. 9 B hooinoe keke paipu wai no kai o Kalaupnpo. 10 O ka iikii in oka makou ukani e ke kahu kaa, o ka Papa Ola, no ka mea, ua uku ia oia he §15 o ka wttihona, uku ia ke kii i ka wuhie me k; ,"ai. 11 S hoonoho mai ia Kauka Gott>, e hpopau ia keia kauka, 2 wale no h o nolie ai hele aku nuo. 12 Aoie pono o Meyer r»ai' §7 o ka «ke pālaoa, 6ka laiki ino haawi ia mai na e <.j. 13 Oka baa\yi iu mni na makou e ai i ka palena iiio a me ka laiki ino komoia a hanau ka lole. 14 O ka hoepaa wale )a o ka mai i ka halep:iahao. no ka hewu aihue a umu hewa e ae, 15 O kaoki»kiia o ka niakou pipi ma kahi ino, ' 1C O ka huikau o ka noho ana o.ka.mai ino a me na m;w ino ©le, ina ka hulo hookahi, 2(79 a 219 hale no ka Papa 0!a, 229 hale no na mai. 3 1 17 Oka hookohi halo pepehi pi'pi wt»le no. " , *i8 O na. mai make, «ole e kanuia e ka Papa Ola ma ko lakou wjii.w.ai ponoi e hoelimaliina īa ,ni nlnila kanuia. A wahi a B. Kama<; ma kona noi e koho i P»pa Ola hou, i "yipi momom wale uo, i 30 pāoiīa at ka lawa', 2 hale pepehi bipi, 1 n« a 1 no Kalaupapa. e kohoia i luna maanei, ma kahi o e hoouoho koke ia Knuka Kek'inena. HOISE KL|;A. 1. Papa ia na māi aole e hanai puaa, aole e haaai uiou. 2, Ile hapalua ka ukii a na mai ino e uku ai i ka luoa no ka maLiina. j3. Pono e hookaawalo ia ka poe auwaliwali mai k.a poe ikaike al^. 4. No ka poe kokoke e -waiho ja ; ;tku la ikn hale make .r,<? ka nialaiua ole ia. ]

5. Ekola wa!e no pain;i at t\o ku mai no ka la e ai ai. 6 Ina '> 111 e v mnkemake i (eu !aibi, ka- : )voiKo m u.ui Uv ma ku bukc 10 kanau: | i iiOiKE Exoji.v, | I 1. IJ;\:i\vuvbu ka S(J puoua iaiki na ka mo;i. 2. E 2 kanāk» o keta poe > hanwiia 71 jwoaa loiki. A«lic mnikai o ke Kauka, aohe neho r A .j . iiha, 1. Ji HsitUatjo wai<> tjo ya na ka peU'. j { i>. - t p u bi|>» w-ile uajji ku niai iie ka ! ; O k » h 'iuw.ii i (i./.a ««.»{<o Uwu, ; .. I: 1 p'lil i Ma ka tu.tu-.iu Us.;:«ui 1 « » 0 s.smano k > !avva, 14 pn'n i :> jt; iō ;t iwi ka lv< dala ka i<.wa o k|t*nj i; uo ka mu-

|kahikl, 111 li k'o eiola w.iio .no o uln ai «.ok' j | ma kn waiwa:. . I Hoike Kl'ima,- •Ka».pun!. j ! Eono 'liila hnawinii da!a ma ka pepa, i I ® lta pono i d:Ja maali, ina ma k/i pepa, i ma ka.wmwai o ka hniekuai w.ilo uo e oh' | ai, aolee loai he av:i!h eiiiln niaoli. Nu k». Poresidcna no i kauohn ī ka luna [>e!a. Hoike Eono, Kailikaea. He 2S ka uui o na leuiki, ua uleu hoomuu m kniknmahine 0, ime ik k<M(iil:a;ve aoho o lnkou uku henmauia e D;imiano. F. X'A A • . O koia ae !a tfl«luua ka hopena lea o nu ol$!o i lioea m«i ma ka aoao o na pne nni a ke lawe mii nei kou Kpmifo i na oiolo o kekahi aoao e pale aku nna la muu ho-ika-ka ana. & hooiuauiu aku nna-