Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 16, 16 October 1886 — HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA! KA MEA NONA NA KINO PUKONA KONA EWALU. KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDINA! E malama ia Sisa o puka auanei mailoko aku o ka pa Alii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA! KA MEA NONA NA KINO PUKONA KONA EWALU.

KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDINA! E malama ia Sisa o puka auanei mailoko aku o ka pa Alii.

HELU 28. I KEIA wa, »?a o Bisa e wehowehō ana i n& lima o ka poe pio, a i ka pau tina o ka ]»oe pio \ ka hepio; lmli ae la o Sisa a pane aku la ia lakon e hoi oukou, a mai nofeo a hoao e holo i Edope, no ka mea, he make ka m«a o loaa ia oukou ilaila. Uele mai la ka Moi Dekila, a pane mai la ia Sisa: Eke kanaka ikaika kamahao, mai hea mai oe, a me kou mau kaikaiaa? Pane aku la o Siea, inai ninuu mai o« ī ko'u wahi i hele mai ai, a me o'u mau pokii, aka, e kii i kau mau keiki, a e hoihoi aku no kou home, mai hoouna hou aku oe i kekahi e kou poe kanaka no ke Anpuni Afiopa, uo ka mea, ua hoole mai ua Moi ahi, aole o ea manao hana ino hou. Fela i» anei? wahi a ka Moi. Ae, wahi a Siea. I-ka lolie? ana oka Moi i keia raau huaolelo, pane hou mai la oia. E ka opio kanaka ui. Aole a'u makana nui e uku aku ai ia oe, hookahi wale no, 9 ku'u Aupuui nei, a ina oe e ae mai e rnare oe me ku'u kaikamahine alaila, e lilo no keia Aupuni nou. Pane aku la o Si3a, aole, aole au e ae aku i kau, no ka mea, aole au e noho paa nna ma keia wahī, aka, e holo aku ana au no kēkahi 'wahi okoa aku. Aloha oe, ke huli nei au e hoi. I keia wa, kaohi aku la ke alii, aka aole i pane mai o Bisa a nalo aku la oia iloko ona «ekona pokole loa. Oia a me na kino pahaohao. ' He nui ke pahaohao 6 na mea a pau i ika ia Sisa no keia mau hana ano-e ana, ama kona nalo honua ana. aka, aole mea nana i hoike aku ia la kou. E waiho kakoa i Aupuai i!ok< Ii ae kakou t nana i ka huakai au ka hou a ua Biaa ala no ke Aupuni Edop( i hooko ia ai hoi kona mea i hoik< aku ai i ka Moi o Alegita. Kau aku la uo Bira ala i!uua,o koai moku, a hao ae la na kino kamabu< i k* lakon mana, a holo aku la lakoi h« 4la hoio o lakon, a i ke ahiah noehoe • kekahi la ae (oia ka lima < ka la) la wa, hookomo aku !a ka ma o Sira a me hookahi moku okoa ae, < keia moku okoa, he moku ia o ke ki no uhane o kekahi o na kino kama hae o Sira, aole he moku maoli, aka o kona mau ano a pau, ua like loa m< ka moku^iaoli. ,1 ke mai la na kanaka o ka aina keia mau moku e hookeoao aku asa hoeho ae la lakou me ka ana. "Ēu oe na moku o na pio ko hookomo ma ne." Ika pili'ana aku oka moku 1 ki uape,- ua pii koke mai la na koa iluna me ka ninuu ana ae o ke alii koa "Auhea na pio." Pane aku la o Sira, aia no lakoi imua ou i keia wa. Huli ae !a ua alii koa ala, a nana ike aku la oia he ehiku wale no pee pio, na paa nae ko lakou mau lima i ka hao. O koia poo pio ehiku au e ike nei «ka mea heluhelu, ona kino hao no ia o Sisa. 0 keia wale ihola no *a pio? wahi a ke alii koa. Pano aku la o Siea, o .lukou no hoi, a o keia no hoi, £Sisa] 0, akahi au a ike a oukou wale iho ia no, wahi hou a kt alii koa. Ae, oia wale no, lie uuku iho la ia la? wahi a ka ninau a Sisa. Ae, uuku loa keia, he kanalima ka nui, cu\ uao, aole i hoolawa ia mai ne! o liko nie kē kanawai, wahi a ke alli koa. E pau ana uo makou ika ai ia « kela poe holoholoua la? manao au aole e pau hookahi o makou niaona e poe hbloholona a pau, a me oukou pa kekahi ina e makeuiako oukou e ai mai ia makou. Pehea kau olelo? waiii a ko alii koa ta Si!?a, īuam'.o oe e piha iho ku makou mau holoholona i ko oukou mau vi*ahi io uuk«, he keu oe o ke kanaka olelo pakike i ka 01010 tuai « ai rtku makou ia oukou.

Piine aku la o f>isa, hoaa aku i paa kuuivra, e iolie pepeiao auauei. . līoakoakea ia no la lakou nei, a h'ein-hou ia ae la lakou n«i, a eia ka 9, a lawe ia akn la \ka Hale Paahao. Oiai lakou uoi e hēie ana uo ka hale Paahao. aoie o lakou noi hopohop», ano kauniaha iho hoi ka aanao he ole Ipa a Le niea ha'oha'o I»a keia iua kanaka o Eilope, no ka mea, o ka poe pi« a pau e lawe'ia naamua aku, he uwe waie no ka lakou haua ina wa a pau, a e keia poe uuku wale no lio 9, aoie o lakou maka'u a ho hopohop® iho. Ua ha'i ia aku ka iolie imua o ke alii e olelo ana, ua liiki inai na pio he 9 wale no ko lakou heluua{maluua mai 0 na moku «iua, a ua oielo mai ke alii, aia a pau keia poe i ke make. alaila, hooana iiou ke alii i Aiegita e hoouna ma : ' . e koona ooa pio he 41 1 law« pouo i'i e iike mp ke kauawai i hoohoio ia. . Oiai obtsa ma maioko o ka Ha le Paahoo. hookaawale ia kela mei keia mea pakahi o lakou naa ua ]um; okoa, hookahi kanaka oka lumi, eū nae ka mea a piki ika paa aua o ki lakoa mau puka i ka laka ia a hoi aki la ka iuua paah&o, ua akoakoa mai li na kins pahaohao a paa naa ka lumi < Sisa e noho ana, a hookahi o lakou hana oka leaiea a ine k® a'oa'o ani ora kin\) kamahao ia SĪHa ina hana i ka ui Ehb«ia. Nolaila, paue la o Sisn, ina pela, € hoi 09 q hoopahaohao i ku'u wahine. 110 ka mea, ke olelo mai nei hoi oukou, aia oia ke hoolala-o aia me Joae. ia wa, hoi aku ia ia kino a koe iho h no ehiku a i walu no ia Siāa., I k« aoaua ae i kekahi ia, a i ka hora 9 aia hoi, ua h*-a ia mai la na hoiohole ua luhiu a pau iloko o kekahi pa hae nui akea, aua pipipi lioi ka pa hao i ©le e hemo na iioiohoU i wahi a nahi aku i na kanaka. 0 na ano holoholona, oīa, no ka bea iiona, kika, iliohae, a me Ea holoholo na ai kaoaka e ae. Ua hoopiha ia hoi o walio o ka pa holoholona e ka lehulehu makaikai, a i waena e ka poe makaikai, a i waena oka poe makaikai ka Moi Eui-eko a me kana kaikatj»hiue ui lna ole, oia o Meren#ti ka muli ponoi nxai hoi o Wiiomlia ka mea i hoomainoino ia. Oiai lakou e nonoho ana ma ko lakou Ale-o me ke kali ana o ka law« » ia E wāiho kaua i Ke kamaili» auu ue k« lehulehu nmkuikai i ku hopeua o ina pio, a e aui iki kaua ina pio. Ika iuna paahao i kii aku ai i na pio, aia hoi, ua hoopuiwa ia oia i ko- > na wehe aua aku ika puka aohe kanaka pio o loko, wehe ae Ia oia i ns ■ rumi a pau aoie hookahi mea o Joko. • ua pau loa ua pio ika hemo, no keia 1 nela ana, ua hookaumaha loa ia ka naau o ka luna paahao, ni© kona olele ' ana iho iaio iho: Kahaha, kupanaha m»oli ka heme ' ana o koia pio, me ka paa no ka o ka puka, eia nae aohe kpnaka o loko. Oiai ka luna paahao e nalu ana no keia mea, aia h«i na koa ke kali mai la mawaho o ka lawe ia aku o na pio. la wa lohe aku la lakou i na leo uwa ona kanaka, me ka hooho ana o ka olioli, a.mailoko ae o ko iakou hooho hauoli ana, pane ae la lakou. Auwe ka poe makau ole e, auwe ke kanaka »pio ikaika iua <?le e. No keia mea, ua naholo aku la na koa no kahi i hoopaa ia ai o na holoholona hihiu, a oka makakila kekahi a kou mea kakau e holo p,u oei ilaila, no ka mea, ua ike iho la oe e ka inea heluheiu, aole o Sisa iloko o ka. halepaahao, aia oia iloko o ka pa hao i keia wa, kahi i ulupa ai i na holoholonn hihiu, no ka mea, o k&na haaa ia i hele a ai loio, oiai oia e yoho ana ilok« o ua uiulaau o e like me kau mea i ike ai ma na i hala. Penei ka nalo honua apa o Sisa iloko o ka halepaahao. kaui an% oka hora 8, pane aku la na kino kamahao ia Sisa, e holo kakou ii kahi luna paahao, i hele mai ia e ua-j na, aole kakou o loKo nei t . J

Ae aku la o Siea» a holo «ku iAJ kou, ua like lakoa a pau me ka makani, ka hele ma aa wahi pi]ikiaj* pau. I ka liiki atva aku o ka lus.a paahao i ka pa hao, kahi hoi o ua lioloholona ahiu i hoopaa ia ai, aia hoi, ike koka aku ls uo kahi luua paahao I ua kauaJ ka ana i hoopaa ai iloko o ku hai«tußa* kao. Aia ke auaiua kaoaka ke uana la me ka oopohopo, no ka inea, uia ua - holohoioun hiuiu ko p«ui Uv lua na aoao o ua kiuo paha<iiiao,u me Bisa, a ji kokahi uiauAwa, o naiowale houua j aua iakou a pau, a koe hoi>kahi wale luo o bisa ? aiawa o iko la aku ai u

8isa la, ua like oia me ka niakam p"' ahiohio e Kolapn ana i na opala.. ka hina o na holoholona hihiu ma o a maanei ine ko lakou liaule pahu aiia o ke ola hou ole, a ia. wa, 110 hoi i īohe ia aku ai ua leo kaniuhu o ka lehniehu, e olelo ana, auwe ka make weliweii e kela kaiiaka opio e. Oia waiPno v& e luku mai la t na holoholo*, a ia wa hookahi pu ho e lohe ia aka ai ka leo o ke kaikamnhino alii Mereueti e kahea aku ana ia Sisa j»eti«i. - E ke keiki ōpio hppo ole, e- ku a iiolo 1 o'u nei, a ha'aoe e hoopakele aku mai ka waha n\ai o na liona. O keia mau le» o ka lehulehu a paū, ua lohe no oSiBa, aka, aole ona aoomanao niai no ka lakou muu «lelo, n« ka mea, ua;ike no«ia i kana mea e hana ana no kekahi raau hora, na kino kamahao e nnlo aku ai, 1 ko lakou wa e ilp mai ai i ke ano paupauaho o ko lākou haku Sisa, o ko iakou wa no ia e iho makawalu mai ai, a ke heiu hou ia aku ko lakou heluna, he 9 lakou, a i kekaln he 7 wale no, a i kekahi wa lioi, he 5, a hookahi i kahi iva. - )nn wa a pau a na kino kamahao e nalo aku ai, e lohe iiiau ia ana na leo -o ke kaniuhu mai ka lehulehu akū . Iloko o ka hapalua la okoa koia hiku ana o Sisa ina holoholona a pau o loko o ka p», lia pau loa i ho la na holoholōua kihiu i ka make, aolo ma keia wahi waie no ka hoiohoiona hihiu i make, aka, pan pu me ka haloholena hihiu o ke kuahiwi, aole hookahi holoholona ol» i koe ma ke aupuni o Edepe, mai na !io, ilio. poppki, hoki kao, hipa a peia aku, mai ha lio punaheie o ke alii e uoho ana ma ; na hale iio a hiki i na pia aliiu o ke kuahiwi. Ke ninau mai nei paha oe e ka mea heluhelu, i ka wa hea ka wa a 8isa i pepehi ai i keia poe holoholona a pau loa o ke kuahiwi? Oia ka wa a ua kino pahaohao e haaiele mai ai ia Sisa, a ia wa iakou e luku ai i na holoholona a pau o ke | kuahiwi, oiai hoi o Sisa e lukU ana i na holoholona a pau, a huli koke ae la oia a pane akir la i ka Moi Eureko. E ho*mauia aku ana-