Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 19, 6 November 1886 — Untitled [ARTICLE]

Ux manao makou, aole he'niāu hana pohihihi iloko o ka Oihana' Kakau Kope. Oka mea nui 'wale no oia ka mulama palekana' ana i nS huke i kopeia ai na palapala pili i u4 o ka lehulehu, a m.e ka mafcaSa ana hoi no ua hoohalike aiia i na wbao!e!o 0 ua maa i kope ia a riie ka"pahpaīa ku mu. Ao ra dala loaa mai jr;ailokc niai o ia koena no ka uku kakau kope aole ia he mau dala no ka pono oi ka lehulehu e kau ai ka weli no ka poino oia mau dala ke makaaja o!e sa, . Aka aolo anei be mea pono ke hnao ia keia kauaka ma ka -'haua i oluolu ai ka Moi e hoouuho mai iaia e lawelawe 'i 1 kinohi no aue', o-u eno i ka nmka o ka wauke ?

He mea pono ia kakbu -3 ko Ilonolulu nei, ke hapai i na noonoo ana iio ua mea o piii fena i ka kakou mau haaa e lioike aku ai kakou i kokakou Moi. Ke nei makou i keia, ma ke ano lahui, aoie ma ke auo ahahui ī komo ai kela a me keia o kakou ©like me ka Hui Makai, liui Hoekuonoono, Hui Aloha, Hui Kolo-ke, a hui e ae paha, aka, ma ko kakou ano makaainana nui, e hooholo i mau ole lo hooholo hilmai a me na ano like no na haua e pili ana i keia la nui kamahao e hiki mai nei.

0 na hauwalaau ana ma n* pipa alanui o ke kulauakauhaie nei iioko o k©ia mau la, no ka loli ana o ka Aha Kuhina, ua lilo ia i paiiku iwi na kekahi mau makamaka nupepa e ōanali ai, a walaa.u ae la ma kekahi o ko lakou mau kolamu, i na maaao hooiloilo ne ko.Hawaii.nei hopena. oia hoi ka hele ana aku i ka "palah©". Oka leo nakolokolo'a ka Ēlelb 0 kalahea aku nei imua oka lahui; r, Mai manaoio iamauololo wananapalaualelo." He mea oia.lo, i ka wa. e Makemake ia ai 0 hoololi a * hoopau loa paba i kokahi ano a kulana hooponopono Aupuni kahiko, a lilo ae i kulana hooponopono Aupuni hou, e loaa ana n« he mau hookuia ana a he mau akeakea ana e lilo ai i mea hoonaluea mai ika manao. Eliko me kakou e ike nei i keia wa, oia ka ju helelei ia ana aku oua pono mua, ahe mau pono hou ke hoaoia nei no keia wa, oia hoi ke hoi mai nei ka hookele ia ana o ko kakou Aupuni iloko o ko kakou mau lima ponoi ena kanaka Hawaii, ka mea i ike ole ia i kela mau au i hala aku la, a ke kahlolilo akun ei na miia i maa iloko oia mau alakai Aupuni a komo iioko 0 ka nele loa i ka.lioomanao hou ia ana aku. »

Ua oaiuamiua mukop i &a noke ruM, 0 ko makoa mau boa kahuoielo, i ka hooili aua i na hewa « kola auo a me ■koia anu a lakou i noii wale mai ai aaluaa o ua KaK%rmaopopo ole a Uoāli ae la a pan la man bewa, me ke joe keena ole, maluua o ka hokua o iq Kuhina Kipikona. Ke pau ae uo ,a luna Aupuui ili keokoo, waluau ia j aa la no i pau ia Kipikoua, a he hewai iue» loa iho !a ia e maka welawek loa ia ai o Kipikma. A ko «nmn iki ue | no o ka hihi mai la uo ia o kaunnoa | lūhi 110 iluua o Kipikona, i aaua noi iaia, a oia wahi anuu īki i lu\?m ole ia v Kip k (•»■«, i.a 1 lo ihu <>~i . oi l:v moi' i (0 t * a i k •) . i v ' vr,l's.*V ik;. k.. ''v<J l -.0 1 .i i I." k" K ~ii l k, v » 1 .i t f v ." > ■ ■ . ' > \ HOj'O.K> -Vuj. ! uui f ūliikul ii e uOike.e nei i k« Aupuui? n na o:ih, a o tia hiuah<k>ponopono napepa anei! Ua 01 uku anei ko liikou ike k;\

moa nana oia i hoenoho iniu i Kuhimi, a ua ot aku anei hoi ko lakou kamaai,-! n:i i kana nwu hana pi'i iii iloko o keia mau makahiki i" hala ilio nei mamua o ko ua mea ia nona ka"lima lok»maikai i hoonoho mai ifti» ina ia kulaua; i hiki ai ia !akou Ke-| liau\vala;iu ko alakai iA nei o Ilawaiil e lioea akn i "ka j.)i;hu hfe]>u •ka paluho, mainuli o ka nui o na iu.o a ni9.ua hewa ona l»ana a Kipikona? Ina e pane ia niai ana; <; Ao ua oi ākn ko ■'■makou iko. nn kana mau hana mamna 0 ka meu nona kn lokomaikai a Kipikoua o nolio la. ' AU'ūla, 0. oleloia ī anei he hupo a he pnpulo ka mea iaia 1 u mana hv, nie kona ike. no he hewa I a hana a koia kauaka. hoopaa na nae j' ;hi e liooaian aku oia i kaua mau j Ā i'ia. .

Aolk iio hoi i mam'ao loa akn nei !?t i «I» alin la a OĪa UD_lloi-kB- - enohoana ko kakon Ahaolelo, ua hoike uku m ka Ei.ei.k Puka La nei he mana© mailoko mai 0 ka nupepa Alta o Kalepoui, e apono ana no keia I kumuhana a Hawaii i Jyvpai ai, a e paipai ana hoi ho mea pono ke, loaa ua kokua ana mai ke Aupuai mai 0 Amerika 110 keia hana a Uawaii i hapai ai 'me ka wiwo «le. Mamuli 0 keia mau liuinoo 0 keia mau nupepa, hookahi no Amerika a hookahi no Ladunn. Enekiii, e hiki ai īa kakou ka ike iho, aole ke;a -kumuhana koikoi a llawaii i lawelawe ai, ma o kona Kuhina Nui Kii»:kona, i hoopuukah.ua ia a i 010 i nele paha na 11001100 ia aiia e ua aupepa o ko ua aiua e me ka manao «uaikai, e like me ka kakou eikeae 1 a i ka m anao 0 ka nupepa Times o Ladapa, aole hoi e like me 11 a hooi loilo palaualelo ana a kekahi mau nupepa o ioko nei o ka aina. Ke neeaku nei kak#u a hiki akn i Vln i" % e hook»iia ai na mea i| 'looaiA Iko kakou Aupaui malalo 1 0 keia kumnhana, ke kumuhana hoi I i hooaaikola ia ai ka Kunina Kiplkoiuae ka poe «pu iuo iaia, a pela hoi ime k-ā nupepa Elf.i>k 1 homo ia ai no !kona kupaa mau ana ma kn aoao ho- | apoea i keia kumuhan#. Aka, e i ae jk& luaeawa a hoka ka' poe hooiloilo, j a lanakila o Kipikona, a pua ka uahi !i ka Elele. .

Ua aiku fte ka waha oka nupepa HbKakaki (Hawaiun Gazette) ma kona poka ana ?nai neī i koia pule, he mea }iono k& ke hoelialike ka Moi o Hawaii nei īue ka Kmepera o Rusia, i pepehi mai nei i kona puuku. A ua.olelo ae hoi ua Kakaki la, aele i ka puuku wale;no ka Moi e ;i{whu pu ai, aka, i kaua mau Kuhina kekahi, a o ka ei aku nae piha i We Kuhina o ko na Aina E. l'! Ahu kau alaala. Ma ka manno • ka F,i.fXk Paka La, e nho i na kani-ai o na poo eha (Soi'e head's)' e ua Kakaki la, e hoie aku ai ka i'he a ka makaui.

E na Hawaii uo lakou na kupuna i eha na ili ika ihe iaumeki oke nu na'i aina a Kaniehampha I! E ku a e hoolono hou mai ika l?o « ifa Elele. E kuhi aku ia a e alawa eukou, e hea aku iā e ho»lohe mai, e. a'o aku in e:paa iho i ka umauma. Eia iwaena o kak«u i keia mau tft, he iliohaa, hc uahu, he apiki, ho Jiepa a moku auanei kakou la. Ke hoala mai' nei ku nupepa Hawaii Gagagi i im oielo hoehaa oka imi ana 0 okuko ap na alt 0 ka raanao hoala kipi Mm, kipi aina, a kipi hihui eiawaena e kakeu. Eia ka ka F,r,i:ī.K e ao aku nei, paa ia Ke a!*ha XI0: ika umaunia ka niakee aiaa i ka houpe. a 0 ka palania iahui i ka puuwai ou e ke k»naka Hawaii. Heaha ka hala a kou Lani Moi i hana ai, 1 kepa ai ka hookapuhi 0 ke au i ha!a? U lra haawi ana mai anei i ka hana liek» 0 kod lima ponoi e ke kaiiaka Hawaii, a nau ponoi 0 ike i ka p«n« a«e ka hewa 0 ka aina i molia ai ka ili • kou. mau kupuna? Heaha hoi ke kiaa'una'u oka aina, i kuhalahala ai lakou, a kekou? mai ia oe o ke' kanaka Hawaii? No kou noho ana a# nnei ma ka oihana ponoi 0 kou ai»a? Nau ia e noonoo, ina he hewa ia npu <? ke kau.ika Hawali. Heaha hoi ka ekaeka a kou la hui i hana ai, i mea f keeinoa iho »i ia poe, a kekeuo mai 1 i i keii lahui, m » ka o'.eio pah . nehene ae ana 0 kn uoonoo 0 koi ia uei i keia mau la no na ;hookolm oihana Aupuui, ''H» noou«a kauaka muoii" ia (Nativō Idea). ii ae aku anei oe oke kanaka Hawaii e hooiohe akii ia 1ioo1»!p « ka manao ino, n ae »V« hqi e lokahi īne w auna hookahi 0 ka pte ho.<!a Nku ia ® kuailo iho. Aka, ma| poina ika o!e!o kahiko, *'ho iae ka i'a s| Omiaoiaka .he one-a e loko." Ku!is no kaua imu*. o «e ame a'u (Elele) hookahi;a k:>ua kaunu i Wauilohia,

Ma ka hoomaopopo aua i na uianao) o ka mea Hauohauo A. F Jinhl. A'.a- • paki) e liko tnc k;\ ma|vOu i luwo mai! ai mailoko niai o na luiolo o| ioko 0 keia Jtulunakauhalo, e kx;a ;■'iu' ii kakon lu>uiau u.k>i.o«>. O ko kalna 1 , k-i ,ii ki4 .. ; v.« Vu.i IL , >1 " ■ I\.UiiKl k iA : "A,,. ;i i., v ~V i'.V U |«u, O lok<3 o kota a UW koia h«.K<:na;ta ilokoi oko |na pim- o h knmun i ;o okoa. A lse ako. ilei ma

keia miinuo imua o -ka iehulehu, a na oukou/no ia e ma?faewae no oukoa iho. . ■ Aka, ma ko makou manao ana nao he manao keia e hapala aaa i na Hawaii e o!e!o ana ia lakou iho he poe Kriatiano lakou, ina 11« ke!u a mo keia hoomain», inai ka poe kiekie hoi a ka poe haahan, he makani wale no ko la-kou-ano Krietiano. "Pau pu na kah'unapule llawaii e noho mai nei ma na kihapai Ekalesia a pau ma kela ame keia apana. Ile mau' manao maikai kekalii 1 i.keia maloko o ua kukulu | manao la, he moa eao inai an;V i ra Kalm Eknlesia a me na Kahukula Sabati e kiai makaala i ka lawelawe aua i ko lakou mau Kula Sabati, a e hooki i aa hana hoikeike Kula "kal tīualZāi mai kahi apana u kahi apnna. Aka, e huipu ana me keia mau mauao maikai o ka moa haku kumumanao,Ti9 Dian mauao kekahi e hiki ai i ka naau o ke kauaka līawaii ke hoohalahala iho.