Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 24, 11 December 1886 — MA KE KAUOHA, [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA,

HE KANAWAI

E PILI ANA I NA LONAKANAWAI 0 KA AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE No ka MiiA, ua hoakakaia ma ka Pauku 65 o ke Kumukanawai i haawi ia e ka Moj Kamehameha V., i aloha nui ia t ma ka Aha Hookolokolo Kiekie, e hoonoho ia kekahi Lunakanawai Kiekie a me na Hoa Lunakanawai, aole e emi inalalo o el'ua, a e hiki no i kekahi o lakou lee noho a ie hooponopono i kekahi halawai ana a uā Aha nei; a, No ka mp.a he mea kupono'e hoonoho ia ma ka Aha Hookolokolo Kiekie i hookahi Lunakanawai Kiekie, a me na Hoa Lunakanawai Elm, a e hoakaUaia ko lakou haa'wina uku pakahi a me ka lakou mau tana ma ke Kanawai; nolaila,- ~ ~ ™ ™ E lu«»lm»Uha e ka Moi-a me jfcft'Hale Alt Pa«r —- ( Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni. • ■> i . ■ .*. ■.. ■ Paukī? 1. Ma ka Aha Hookolokolo Kiekio, e hoonohoia i hookalii liunakanawai Kiiekie, a i Eha mau Hoa Lunakanawai, a e hiki no'i kekahi o lakou ke nolio a malama i lea Aha, a • ke malama ia pela, e loa» a e lawelawe ina mana a pau ame kā mana HookolokoJo i Uaawi ia i ua Alia la i olelo ia.. Pauktd 2. O ka Lunakahawai Kiekie o ka Aha īlookolokolo Kiekie oia no ka Luuakanawai Kaulike o ke Aupuni, a, ma ia. ano ua loaa iaia na raana a pau loa e pili ana i na Oihaiia la, ,ma ke Kanawai o ka manao. Ua loaa no isi& ■' mana, ma ke Keena, e hooholo, e hooko i aa raoraki, a e hoolohe, a e hooholo ma na mea a pau e pili ana i ke Kaulike, Banekarupa, a me na Hihia Moana. Pauku 3. E lilo na Hoa i mau Hope Lunakanawai Kaulike o ke Aupuni, a ua loaa no hoi ia lakou pakahi ka mana Hookololeōlo piha a kulike ma na mea a pau ma ke Keena, e like me lio ka Lunakanawai Ka\ilik§ i Qktoia. T Paukū 4. Onamanalike a*rtie na hana i loaaaelawelawe ia nei e ka Hoa Lunakanawai Mua o ka Aha Hookolokolo Kieliie, e loaa a e lawelawe ia īio ia ma ia ano liko e na Hoa Luuakanawai pakahi o ka Aha Hookolokolō Kiekie][i oleloia. Pauku S, E nobo aa Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ka lakou mau Oihana, e like me ka mea i hoakakaia ma ka Pauku 65, i oleloia, o ke Kumukanawai. Pauku 6. E loaa i.ka Lunakanawai Kiekie o ka Aha Hookolokolo Kiekie.ka uku makahiki o Eono Tiyisaiii Bala, a i na Hoa Lunakanawai pakahi ka uku makahiki he Elima Tausani a ia ua mau uku la mailoko ao o ka Waihona Dala 0 ke Aupuni. 7. E noho ka Lunakanawai Kiekie ma ka Mokupuni o Oaha. E bogpoho ia &> e noho na Hoa Lunakanawai " Akahi, ]Elua, Ekolu a me Eha, e like me ka ke 'Lii ka Moi e makemake ai e hoonoho a o hookohu. Pauku 8. Ma keia ke hoopau loa ia nei na Pauku 827, 846 a me 847, o ke Kanawai Kiyila, a me ke Kanawai i ; • " ■ • ■■ kapaia "He Kauawai 6 hoakaka fti i ka uku o na Luuukanawai Alaa o ka Aha Hookolokolo Kiekie," a e hoololi ai i ka Pauku 846 o ke Kanawai Kiyila, i apono ia ma ka la - 80 o Dekemaba,JLB64, a me ke Kanawai i k.apaia "He Kanawai e hoololi ai ike Kanawai i kapaia he Kanawai e hoakaka ai i ka uku o ka Lunakanawai Kokua Alua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, a e heiololi ana i ka Pauku 846 o ke Kanawai Kivila," i aponoia ma ka la iwakaluakumamaono o Mei, 1886, a me ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoomaopopo ana i na liana a me na maha o ke Kokua Lunakanawai Elua o ka Aha Kiekie/' i aponoia ma ka la umikumamahiku o lulai, 1862. ; ' Pauku 9, E IHo keia i Kanawai mahope iho o kona ap-. no ia ana. ■; ; ' ].. ■ Aponoia i keia la 15 o Okotoba M. H.1886. : KALAKAUA RĒX . KANAWAI , E PAPA ANA I KA PEPEHI WALE IA 0 NA MANUI O KA LEWA. E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni. Pauku 1. Aole i ku i ke Kanawai ka lawe' ana, pepelii ana, a hana ino ana paha, i kekahi Koloa, lele, Kolea Kanaipa, v ; Ulili, Kalki a Kukuluaeo paha, mawaena o ka la 1 o Mei a we ka laj. '1 o Okatoba. 0 ka lawe, pepehi a ans i kekahi K,o]oa lele ahiu, Kolu a Manu Kapalulu paha, Kolohala, mawaena o ka la 1 e? Mayaki a me ka la 1 o $epateaiaba. O ka lawe ana, }vepehi a hoopoino ana i kekalii |Slauu Kolohala Waliine, (Pekina), i kela a me keia mai|awa. 0 ka lawe ana, j>epehi a hoopomo ana i na Nunu, Ku, a Alae ahiu paha, ma w:\ona o ka la 1 o Foberuari a me ka la i o lulai. 0 ka lawe. ohi a hoopoino ana i na Hua o ko Koloa lele, Alae, Manu Kapahilu, (Pekina), Ku, a kelu j>|ha, i kela a nio keia nianawa. O ke mai, kuai aku, haawi no ke kuai a malama ;ana paha ma ka waihona i kekahi m;\nu i hoakaka ia maluna, i a me keia manawa 1 papa ia e ke Kanawai, ka }>epohi ana' oia moa. Pauko 2. Ho ke kuo ana i;na mea i hoakakja ia ma koia Kauawa|, o ka hoopai he Wopai dala, aole <jmi malalo o Uiui l)ala, aole hoi o oi ftku fian\ua o ke Dala, a i hookaa iā ka hoopai e lioopaaliao aolo e eiai inalalo o uiui la, aole hoi e ov aku niamua 0 elua maliiua. Apoue|ia i keia la 15 o Ok<4oba KT, 11. 1880. • j ' KALAKAUA KEX. *" ! ! : "■ i 1

:: ~ 1 » •-«- .■ KI Ae no ka lawe aka I sa™s<v. HAHAI aOJ,OHOLOHA AKA. X. E hooLolo ia eka Moi a mt,. v , • Pae Aina i akoakoa iloko o ko Hawaii ke Aupnni. * Kau Kanawai o Pauku 1. E hiki no ike Kuhina Kalaiaina, mamuii . nooia ana mai o ke Kiaaiua, ke haawi aku i Palapaia Ae e law-elawe i na ano pu a pau, no ke ki manu a me ka haliai holoholona ana iloko o ka Mokupuni Oahu, no ka makahiki hookahi, 1 kela mea keia mea e noi mai ana, ke loaa mai.na elala elima no ia Palapala Ao. ' : Pauko 2. O kela ame keia mea ma ia mokupuui e lawelawe ana 1 kekahi pu, pu pokole, pu raipela, pu panapana, a me kekahi mau auo pu e ae, no ke ki manu a hahai holoholona ana, ke loaa ole mamua ka Palapala Ae i oleloia, ke " l*- u k» hewa iaia imua o kekaiii Lunakanawai Hoomalu a A P ana P alla » alaila, i hoopai ia no oia ike daia aolo eoi • _ * ke kanalima no kela a me keia.ofeni : ai mt i uku ole ia ia dala, o hoopaaliao ia a kaa ia dala lioopai a me na koina, e like me ke Kanawai. - ' . ____p AI 3 KC 3 kakau inoa ia keia m.au Palapala Ae eko Kuhina Kalaiaina, 1 hoailona holu ia, e like me na la i hoopuka ia ai, a me ke kau pu ana i ke Sila o ka Oihana, me ka HiETōlē kēlioōlilo aku ia palapala ia hai. Pauku 4. 0 kela ame keia mea e paa ana i kakahi Palapala Ae malalo 0 keia Kanawai, e hiki iaia ke hoopii mamuli q kona īke ponoi, i ke kue ia ana o ko Kanawai, e pale ana i ka luku wale ia ana o na manu o ka lewa, i ka Ilamuku o ka Aupuni; a i ole, e hoopau loa ia kona Palapala Ae. Pauku 5. Ma keia ke hoopau loa ia nei ka Mokuna XX o na Kanawai o 1870. Apono ia i keia la 15 o Okotoba, M. H. 1886, KALAKAUA REX. HE KANAWAI E HOOLOLI .AI IKE KANAWAI E HOOPONOPONO AI I NA lIOOPII Hoohalau,ula mai na Aha Hookolokolo a na Lunaka- . nawai Hoomalu a Apana. E hooholo ia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii PA%Aina i Akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni. • ■ Pauku 1. Mahop|> iho oka o keia Kanawai, .0 kekahi mea e ina' e hoolialaliala i ka olelo hooholo a kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana ma kekahi . liiliia Kivila a Karaima paha, ho hiki no ke .hoohalahala i ua olelo hooholo la i kekahi Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena, ma ka lioike anaaku i ka manao hoohalahala a me ka uku ana i na koina a me ka haawi ana i na bona i-kauoha ia ma ke Kanawai i keia wa, a ina ma ka Mokupuni 0 Oahu, i kekahi o na Lunakanawai o ka Kiekio ma ke Keena; a i ole ia, i ka Aha, Kaapuni o ia Apana Hookolokolo Kaapuni, a ina ma ka Mokupuni o Oahu, Ika Aha Kiekie e like me ka makemake o ka mea e hoohalahala *na; e hoike ia i ka manawa e waiho ia aku ai ka hpohalaliala, a aolee aē ia kekahi hoolialahala hou aku a e ae paha ma kekahi kumu ma na hoohalahiala i kauolia oleia e waiho mai 1 bona ma ke Kanawai i keia manawa.aole no hoi e kauoha ia e waiho mai malalo o keia Kanawai. Pauku. 2. Ona Kanaw r ai a pau loa ame na maliele ona Kanawai i kue ina lioakaka ana o keia .Kan.awai ua lioopau loa ia, a ma keia ke hoopau loa ia nei lakou. Pauku 3. E lilo keia i Kanawai mahope iho o kona hoohoioia ana. | * Aponoia i koia la 15 o Okotoba, M.H. 1886. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E hoololi ai 1 ki Ka v t 1 kapaia " He Kanawai e 1100PONOPONO ANA I KA ASA I KA OIHANA LOIO 3£A na Aha Hookolokolo Hoowalu A ĀPAXA 1-AHA,'- I APOKO IA MA KA LA 5 O AVGATE, M. H. 187$, E hooholoia e ka Moi a mo ka Hak> Aliaolelo o ko Hawaii Pae Aiua i akoakoa ilpko o ka Aluioklo Kau Kanawai o ko Aupuui. E hoololi ia ama keia na hoololi ia no ka Pauku 10740 o « * ke Kanawai Kmla e liko me ia i lioeloli ia ma ke Kaiiawai i kapaia "Ho Kanaii>ai e; hooponopoho ana i ka laweluwe ana i ka Oihana lioio ma na Aha Hookolokolo Hoouiahi a Apana paha" i ajx>no ia raa ka la 5 o Aitgate, M. H, Xs7$ t a penoi e helnhelu ia ai: " Pauku 10740. Aolo oao ia. kokalū me& 0 lawekwo ila Oihaua Loio ma na Aha HvXMn;\lu a mo iia Apana 0 ko Aupuui, mo ka Wa 010 o ka \o ; aktv, ua hxki no i na moa a pau kolioopii a pnlo \ Vofta luīua pouoi a mo kana ohana, mo ka Pa'apUa Ao 010. 0 k;\ huaololo ohaua, ua keia pauku, ua pili wale no kela i ua makua jx»iio\ o v kekahi kanaka, a mo koua mau kaikuaana k kaikaina k kaikuahino a kaikunano paha, mo kana wahino a mo ka laua mau koiki ponoi," ; , , , , Na Kauawai a hapa \i 0 kvu v ana \ ke : a. koia u* hoopauia. , ~ A|>onoia i keia la 15 o Okotobs, M. H. im KALAKAUA