Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 25, 18 December 1886 — HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA! KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDINA! e malama ia Sisa o puka auanei mailoko aku o pa Alii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA!

KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDINA! e malama ia Sisa o puka auanei mailoko aku o pa Alii.

h k» »ea n«eprth>j-f.ha&. «i;i ao ka ee, un 'kulii- au ia os nn li«i os, f:;e na ka hei poe a !il« ana kein ra*u haua au i naea * b.' kaka *i u« ko'u p»c ooakaanian», « ike «n-.00 i W« n«-a iu e a-u, a*l« av> e hoolmu ho" aku an*\ ia &e. Iwka [i«;voli:!«j i«iinteLiu ke a!:i wahine, a'ai'.} i omoiii iki ne o » f sia«, kwi « ki, moi bel ikelu. nole keis. he kolnhe o aku s moe nei, 0 ua Sian nei ue a kaua, a«rii kahi $tsa u knkoo o ka hookūlohf>. Oiai ui wahine i»ei e h«aia aua ia Sisn, puoho u<«> la o Sisa a pane mai ln, e ke nlii wahiue, ua hana hewa auoi au i kou niaiukia. . '" ! ' i Ac, hewo oe, mai noho og a ihe«ni £HUi ! ka wui ua lnna mnho, e hieriatn pu aijerfiAtit mn lcY p4li 4jyia®. oiue, ka paha'oSa-o? Pnne aku la o Sisa, aia wnle no pa ha i<i ia cf ( tiaa)ta auanei ka*u oioa e p«nc aku ai. ! Ae, ua hiiii, a h-aule aku la laua ne na ho»ninipo ana raa Niolopua, a i k?ia hcra l iho !a i baoto ,-u kā mnluhni « ke aln ! wahioe M>.]'e<iuie i ua Sisa Eila, ao!e uo pxth« e paieele, no ka tnea, ua haawi ia e kahi S>sa i kn popo&u!iuliu. Mahopo iho oka }nomni nna o ua mau -ui nei a Saua, heokanu o!elo iki iho !aua nekelralu tnr»u hprn bihi, a hoe-a mai ln na kuhina 1 heouna ta lij e hele e Luli S;Ha. a 1 ko hiki er.a mei im'ua o ke alii wahme, oi!i akii In ke ulii ine kona hunn āno- aku ia Sisa iloko, a.pano f«ku la, auhea ua knnaka ho^poh^oheo^nei. Pane tnai t ! i t>a kuhiti\. ao!e i lōaa aku nei ia' m»kou, me iuj niea uia uu hoi ioa aku no paha oiu. Kin no kn ina ke kuono kahi i pee «i. Hai sk« la ke ?lu wahnie i ko;ia rnr«nao i na k».naka a me n.a kuhm»,' «i'a ho: e hoi lakou no ko lakau inau horrij.

A hoi ak« lft nu mes ap;iu. I ke f;!ii hine i hoi aku ai ma kono inoe, iiia lioi, ua hookahaha in koiui naaa i kn īkt* ana aku, aohe kaua ipo hoopnFiaoh»5o , ma koon WHhi. a oin kou-i i jmn-i ui'. ai ke ftn» knhahn. ; ''Awh.ya iho !;> ku'u"ipo?"

H«i!i iieU) ue I* ke uln wa!ui;t a pimi o loko o konu hale nlii, eolie nae ho !oaa o ua Sts ala, a hoohaU iho ht o*a i ke koena o ua' la'ala. uo ka imi ft'r.a i ka' eha » koiiii nar,u. a i kooa hu!s he'e ana nāe, aeho i ioaa iki, & no ia loaa o!e, pane ihe !a «uaiii \vahine «ln, kahnha, ; hikiwawe no ka h<l>i ka hoi o ke alo!ia, aole ka hoi i neko :ki ihoo.ka |ioke aku nei »9 kain. ; O ka hana nohai a kā" k» uuk«i hoapa kauhiio la, i ka lihiiihi ■ no ka uaaa au'a a ke alohn, A pane how ae is aa alii n'nkino nei. i hana paha h«i oe e 'kena SitjM i ko »"u:i alo ia nlhi, # hole puha hoi auaiiei au e inu ist °e ; " ; Me keia niaa 5iuaoK!o a U;a aiii w&hine li» i peino «o st a h»i ak ( k yia e moa iho ma ka hiua w*lti m»e. laia i anehe iho ai e ijide» aia hoi, pakika ana kma mea m.jt!alo o kona caau ;wawae, ala hou uo lpT ua alii w&hine rIh a h«lia hele »ku!ia,'iaia q liaha po«!c uur, Iom aku U iaia kekuhi wahi a|>ana poj»a h\ūna-^a t aia loa ao la on " holo laa akii la i ipukukui o ho a. ; mm iho kona hkaa, he pepa hbhnn keakn kalttpa. ! : i'alwe ae La ua alīi wak|ue uei, kui no j>kha ho puu dain g.ila koiu, eia ka ho k<?aka kalapn. . Oiai ua ut ala i j»a:ie i n!o ;n i k« kv>a« ku ia wa koke i u;-i ue at lookaii; keiki ui* k>a i aijo liky me a j»hho mai la. iu>i keui ;ut »■ ke aioha e hoala uoi .o ko uu» »uoo. * ■Al"»-, «tt\vo! a ko alii waUioo rt;lw*A aka la otn duna o keua kok'U Akii.ika iki :ho ko kino nahav>ha«> ;* ;.t? ku li.'.i ;ho :.vi hoi t ku a eia k.v>. , v . ,\0 ...^m<> a ko&hii iho ia hoi kou iuoa i ;ū %

Me kein mau )i';aoitk> ua kh.o k.-. waiiao r'k i j.»fu.s i,« i«i, a kak*!** i!«-. oia ii!r kn rfoao-'-o ke aiii 'wali-ne.-t> pi- ! u-e. tho la, eke alil wa-h.hio « rrs>;o .j;e> W'U.a keia ou? ■ v AiiH'e! wnhi a ke alii wahme i pane a« «i, be kauak:'. uhane o«, e l e'e be rria K.niu e, uiai lioopa ti;i<;tuio tiou rasu oe ia'a. Aole., aole. Avalii a ke. lono kamabao, mai mak.i'u i.-i u, v.o k:. 'iiea, oWrtU iiO fc.«iiu o. kai; u m«n u.nuaSou kou manao. teUa ae ta ua mat;u o ke uo uihi&io o kona man lima, a iki- at> i !a oui i na helehelena uaen o ke kino kamahao, a akaaka ma'a iuo lu oi* i rae ka huki pa ana iho i ke poo o kej k.mo-kamahno, a niuki pu ae ta tiiej koua pane pu ana »<v ihea iho nei hoi n'u i- hnli >hr> • hr> ho©līihi. wale no paha kou. Aole p«la, no ka mea ua )ke maka u® oe i ka'u mau haua, a mai maka'u o.« no'u, oia wale no kau o kou «uon mai, o.iai, he pokole wale uo-ko'u ir«nouwa rne oe, u hoi >1« au i kuu aina u pan kou īke ana ia ii. Paue stku tu ua nlu wahine ala, ua lūki hoi paha, noi «ka kaua e hiolani eia no ka hoi oe la, hoapaupa oe ia'u e huli hele ai. . Ku ae la ua mau oi nei a 'kakoa a hoi aku la luua uo ka Jnmi kapu o 'Ehakamauene'a bau!e t.ku la laua i na. kokoia u ko laua aloha, o. eia uae, ua lika uo ka kaua a keia kino kamahao me ke!a kino i hoopnhaohao ai ia Eliheia, oia, aohe h'ki ke uli ī ka hoe. A oia ka Maredi!ie i pane iho -u muluna oko laua wahi iuoe. Pehea hoi kaiia i k-a uanea a ka moe? ■ P«ue-nku la hoi kiuo i mea aha ia, ;hau!e iho kaua e ruoe, oiiii, \ia hapaiua keia o ka po. Pela wale iho la no laua i pauaka ai a hiki wn!e no i ko !aua wa i hoo]uolu arno ka hiamoo »um. Maanei e ka mea heluhelu, e-waiho iki.iho kana.i ka ui Marediua mo koia kino kainalmo t a e uana aku kuua no lui.alaliele a tfi.sa Mouiu ka kaua koa. I kfcm w» a !aua i hui ai me ke alii wahine Mamliue, pnne iho h oia iaia iho, e haalele ana au ia oe, e hele ae au e imi i mau wahiue na keia mau kino kamahaō o'u. uo ka 'mea'he 5 Ia- | kou i koo, a owau no u«e ko lakou }-.lu. ■ . Oiai oia i oilt uku ai maioko o ka h? le alii, auuu aku la kona " mau wawae a hiki i k&i oka uw«p>o,- a kau hku ia oia malunn o ka nioku, a hni aku la me kona kino kamahao, iiiu ae 'a na poa, a ho'o aku !a ua mau k#eaoa noi. Oiiii hikou rha lf;.e ho!o ih kn ! enā la ho'o ekeiu, ksa!c «e.la lakon mawnlio i) W«: aekni g Mokupup.i E!ec!e, * ke alii P«citi i !a e noh<? ai;«, me koiia mai» mski;fiint:n» i hiki uku ko !«kuu he'unn i iir 50,000.

O keh\ «%ihi mokupuiii E ! 4 «elc mokupuni in i ake -nai i» « wa • s.lii a o ka henua, me ko lakou makemake e iko i«uka in.a.ina, no k« l-koa !nhe aus, o na ki-ika-m'ahiiM a kc alu fermeia Ue u; 'aa ka lakoa mau he tbelen:v, «oS;e Ina o ka heuua 'e like melakou. A no kein rosu kma\t,ae la, oia waia ihd ia no |ka mea i kot>o U ai na »Hi a p-m e kipa oua keia aina, Oiai hoi « 8Sb« oia i ku aka ai i ka #iaa, a lek« #ku la «>a ht !«uma, a o ka hova '• paha ia 6 kc nno ahiahi, & uh lumle aku H ka la t ke!a wa. A o ka mahioa piha'hoi, ua oih &« la ci* a kiekie. a « hob.o!s ana hoi koue melam*lama ptha mituRj»-o ka honui. | Oiai ea kino kUfciahs,> v hoC{-oH j«ou# *Ra i ko 1»koft moiki, aia hoi !oh« u<» U o $Ua i k«« kam o kokahi mau mea kani like oto i panai pti ia nui hai me ka '«o hoen*»; o k« k'U-0 « kfk;ihi nnu kaikamahiae. A «(» ka Si?& i akAaka ae ai a peo* ae l&, ini p.hh owaa jm kek.'h' kela j s ee ui U;ua«ni «m ia i t <iU « luakolu pu ai* ni»k*>U lH«i A Ko;k«kftii» Niii n»\.v>;<?. kev.» hecbht aua a Si»a i keia s liīmoni ufcs.i U\, kek«k« lea «>ai ta kekahi tuau waapa he ekoiu ko lako i n » a {ke? pu aku l* »o h«»i o S?sa s k ke*u t he khi»U v ac n\al«na v x ua n\au vaap^ah A kona hoomaopepo a«a : ko it»koa man ano, tve «ku !a o;a he jx>o „\va?vh>e ko> kahi, a e huiaH avta ua uie* u'U'-i *v,a ko lak«u uma iea n m* k\ l.ko.i w.u 1 :u. noia me* i pan« ak.i u.» b .t a ' ».c. ,i «uu kino J*Hluiohiio per,e>; Owiu keU p»e f iivki©aow w*t iwi uni.a- « k* U*Mna k»»?

Pane aku ln mi kiuo a'umahao, o ken poe au e ile r, u k<, ti : akou liaku. o n i kaikawahin t - i. » i, e mi; Q;v kai4am;i!iirje ho . 5i „ uU M t(C , ; u - $<*>. P.&ūe aku |.« o Sisii aoie uuanei e hiki y, kakou ke hele nku ? holoholo pu me lUkou. oiai ho P o t nu.k a , loa kfi ā . mnh D)& . ama pone ka niahina. Pane aku |a n& kh.o kaioahao, aia waie noia i ka iam »>. i>oio nn» i kou snnu»o, ina , enakomake-'ue-e,- hoin kikoaa iu'.i nw u,I tn!<( GāSi mT~ . ■ ■ ; P«bō hoti akw l.i •na'kU)o.ki>ū)Bti3 3, ' !r8 tiū ka holohoia p« 'imilima kou mekenj:tVf>. <!nl,li rna oilwwa na e «"«. aka. in« Tr.nkek.iL. aeu siii:ma p af , alio knnalua iki tntikcu. I aku !=j o ,mi). ke «no huhu, is oukon 110 io, oi;v nv puhe i h i fc 0 t,; ou ana, inn he .-ho.lohoio woinii Rr.i, ti i p^ no no. n r-tai hoi' n« ko k'-kelpk, »r]r:\ Jia nīe a T u wale noia. sole we ouk«>u ka huhu mai i&'n. ; Pane aku la na ; kino kiimniiao, oia pahn h ; eie aku kak«u, hookuu ia aku la k« lako* yvaaj>a o le! e hke aku la iak»u n pnu me S r isa ilui)R « ka waup*, a hoe aku hi BA kiap kamahao i ka.lakou hoe. , I na kino pnbn«hno no e ko.ap« ana ī ka lakou hoe. huli »e k o Si«a Monia r paue ae 1a i.hekahi o kon* iiiau kino kamaha», Osvai la o onkou « ae mai ano e kii ifti» «ek kani a Nnneka ke Kaula? Owau, wnLi a kukalu kino kamalia» i [Hue mfti a pat>c aku >a a Siw r okii h«i ba, a ia wp scoke ne ī n*ia sku ai ua uino kamahao nla, r. i!oks o uu fcsekkne pokeie ipft i hoea ai n.i kino kau-,at»ao aln me kt;kahi mea kani, i oi aku ka nar»uhe o kpna leo,ma ks kam ana i ko n* pih a ;rae kekahLmau mea k»n i* ae.

.1 ka Iohh ana aiai o u&.pil» uo; m S)8it la we ae.k (} ift mtunua o kona alo. a ® na waapa hoi ek«i\i,; ua mamao i«& alu la ta mai e Sisa ma aku: . | P«»oe ia s o Sisft i kōna mau kiiip !tamahso } e .hooikaika uku oukou ina. kn h(:<« aufl, no kn mea un linla !oa nku lu kel* |A©flku in ui pog kiuu kamahao a!a, a hhomnka like aka U Ukou p kikoo i k« lakou raau mnpune Iine ikaika, a o iike me hu ana a ka mnkani ikuika m:īiuua o. ;lilvuifl«rna o kn moana. , Peia ne ks wiapa o na kmo kaaiahao i holo aka«i, t- hke. . n:o■ k« imo aua n ka' ui.ikn kiu.Io ae i,» ua w-jap;i «*«.-uu k« uoap. ekolu.o. na*kaikam»l»ine a Ve •iiil Pen'.ki;). ,A.«u puiwa ae m mkou no keia mea hu mjihoj>e o iakoo, a ia. lakuu ī ak. wa ac ai, aia noi ua, n-uo aku ]a ua waapa ala mai o iai«m.#ku a |rho ko . u'i u aku ia Inkou ī n<? kani heeue am; tii:u a ka leo o kekahi knni mihonahe io»i a ua ti ae hoi ri«nr,tie i ko na me<» kani a pau o ka Mokupuni ElpeU. i-Ia u'!t i nr.Rti iike &i na kaikamahine a. iuii PeHUiia me Ko ninnu atia :s» } Ov\ai ia Uoi >.a mea no»a kela mea k:>ru h »akc#u t inhe aku i;e.i ? Ao!e anei, keia »,ke k«|»oa a Akua bpu hiji y knkou, 5 . lvl«.p w»te tu nwmua aku aei, y A ipUi, (Alu-e ) | Paoe mni ;a 5£«»kajii poo,- aele kel», uo ka xriea. «a loiW' n.ukou aola oua hana o hijte roe kei», aka. he ike w ; Je ia uo oī* nihluna o kena f»o kē,;kyo Bujio i kn pō ai* ke h!h> kin<-. waiiua. N» kekaiii tniauto l#ihi ksisi kukaī olfi* ;vr.-i o 1 k»u, a ī Lo hopo !oa o ka lakou olele ana. pa«.? akw ;■! ua kKikamv.īiiiie e uhni ;:kU a;-. ka mehvU o kdla mc& kn-.ii, homm, ke Loouaa» maila no oia i kon* k; pi anu» ae !;k<! ae ia iakeii a hoe «ku la. ; |Kw hoi, ka poe e kau ana uia'uua «i «aikaoi mau wanpa. nahe & uukeiwakd e holo ao kahi a: ka icea i£ar»l s Ukou i i4>e wale ai, ua li!i k» lakou s;tae ko

kal U< en* 5;- v>:» o mv mea k«ci & « h(i»poh-»r>rt koke a<e la ne ko kkou naau * lHb ka Ukon pv\aaa i ke ia i5oek*ui pih * h*«k Uoi hkeu, ft :r,o kc p«iU<» Jpu hoi ♦ k<> l«kou !ahi. Ak». ns ka pukek paslt;ki ?«i 0 »» kāikiiftahino ;v Ve h'Ī). ur holo Aku Uv lakou. I« lskou e i'vc ana a no keknhi iniauw; ioiiu p»li teobokc &ku la Uksu ®a ka i<oao * jk» wa&p», o |I keia wu, *5* i; Si?a kt kialaui *bs ma Wpe o k«k«bi wa»ga, »obe iwekahi kanek* pu oia aeokaln -»V;o uo 3 o kijma piii» hwk««i. ftoi «;a ««aluua os koaa U<|MttAā l»hn Uau e.hwa uw»!ft asa ua muōamaua uma « u» Sisa aln.; a* e k*£ā «K;'ka jp»1w«U • iu» *>, ma h»i kt Uve tt Al .aa.a6i fce |kjfh;U'wl §.'si ; ka u*u&h« me k« aa.ar.uu ilaio 0 lī'-e sfti>ka «iakemaU* o u* ; Si|sa ak » ka aku, ®e ee K»<ja ala <» i > j*u»— ?|a kuu iv?ā w»; e - ■ *k« " O» «i n -i v . o. S ;i :-U e heonaniM sna m«lufta o Ui..» »ns-A .,-honeh<mi oa :.V h.iwa.u» ;w , 0.•.■:«> an*. ur» s , : , k',;.; . 1 > ■ «t», i ke k«n. ok? «,\ i*fa k»:v, * « «»■« ; k«*ao Akv. ; a ,u 4.'! o tHvn<rt s »11 * i> « ♦