Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 26, 25 December 1886 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

HE; KANAWAI E Hoomahi u ! ts Hooxuu a HuoI4LO *r,u ia Hkp.uann Kookemanw, Bleoi>a o Oiba a HOPS AI»okolo O KO Hawah Pak AifO i KzZi m " ' Auu n Nohoia kei r Mir,ioi;A la, jco UiS± KaxAWALEII.- . . ■ * Oui iua ka la 12 o .lulai, M. H. 1839, o ko Alii ka Moi i ; in-ako uku, 111., ua haawi nku i o Faram, 1 kulaua lialepulo, 1 ka apana aimu pouoi: O kola apaua aina e waiho ala ma H<Wul* m»loko oka ih_aina_i kapaia e nakauaka. " Kalanikahu & v_ nona uaīapuai he hookahi haaeri mo kanakolukumamalaa —ka loa, ame okolu kapnai-kaJaula, me keknhi alahoiū--ho kanakolukumamakoln kapiiAi' t-A n keft ; OlAl, oka Misiona Katolika oko Hawaii P fte Aina, ua paa a . ■ na nohoma ua aina ala i oleloia, maikamanawa ioleloia r . ma ke ano he wahi puuhonua no na elemakule a me ua poo nawftli,wali Hawaii o ka Hoomana Katolika Homa • -. nolaila, ■; > ■ 7 ■' E Uwhoio ia t km Md a me k* IlaU AhwUi* e h, Hawaii Pat Aina i akoakoa iloko o ka Ahaoklo Kau K*n«wai» ke Aupunh Pinju l - 0k ? Aupuni Hawaii, ma keia Kanawai ua haawi, hookuu a hoolilo. aku i a Hormaun Koekemann ;Bihopa o 01ba, a Hope Apokolo oko H*waii Pae Aina ika apana aina i hoakaka ia maluna, ma ke ano ho hope no ka Misiona Katolika o ko Hawaii Pae Aina, a e lilo hoi ua wahi la me. na loaa, puka a pomaikai, mailaila. mai, e hoohana ia īio na hana manawalea walo no. PAT7ītU 2. Oke KuMna Kalaiaina o. ko Hawaii Pae Aina ua hoomanaia ma o i palapala hoolilo, e hookuu a e hoolilo aua ma ka .aoao, o ke Aupuni Hawaii, i ka apana fti«a ī hoakakaia ma keiu Kanawai, i ua Hormann Koekomann nei, ma ke ano he liope no ka Misiona Katolika o ko Hawaii Pae Aina, maluua, 6 ke kumu o ua wahi ala, e hoohanaia a e hooliloia no na hana manawalea wale no • nole iho mnn toina I )oll o e liana ia no ka lawe ana i lihi o a n la no }™ a hoōloihi ana paha'i na alanui ma Honolulu, hoi auhau e hookauia maluna oua wahi ala m na hooinaikai ana mamuli o ke kmnu oia hoakoa a hooloiln ana. Aponoia i k&i» la 15 o Okotoba, M.H. 1880, KALAKAUA REX. HE KANAWAI E Pale aku ai i na Halawai Hookui o na Moku ma ka ; MOANA. E Ho<thaloia e. ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoahoa iloko o kū Ahaolelo Kau ITanait'ai o ke Aupuui. Pauku 1. Oke kanawai i apono ia ai ma ka la kanakolu o lulai, ma ka makahiki o ko kakou Haku, Hookahi Tausani Ēwalu Haneri me i kapaia "He Kanawai e lioopau ai i ke Kanawai i aponoia ma ka la kanakolukumamakahi o Dekemaba, ma ka makahiki Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanaonokumamaha, i kapaia" "He Kanawai e pale aku ai i'ka halawai hookui aua. o na moku. ma ka moanu, a e liana i mau mea.hou, i panī no ia Kanawai " ihoopauia." PAUEO. 2, Ua kauoha ia lia kapena ona moku Hawaii a pau, o malama a e hooko in&luna o ko lakpu muu moku, i na jula i hai ia ma kp. Papa e pili pu ana me koia: KA PAPA.—NA MOKUMAHU AME SA MOKUPEA. Pauku 1. Maloko ona rula mahope iho nei, ona mokumahu a pau,e hooholo ia ana me na poa walo no, ach> mo ka mahn, e ma'nao ia lio moky Jiolo poa ia, a o na mL-kama-hu a pau e hooliolo ia oku mahu, aho poa a pea oio paha, o kau ana ia mō v uap-a, o mauao ia oia he mokumuhu. ■ / ' NA KUKUI. ■ ■ Pauku 2. Ona kukui, i hoakaka ia nia na Pauku mahope iho nei, i helu ia: 'ekolu;' "eha/' "elima,* " eono,' M ehiku,""* ewalu," "eiwu,". "umi" a me umikumakuhi, oia na kukuie lawoia. aoie- hoikekahi ano e uo. i nu a pau, mai ka napoo ana'a ka puka aua o ka la, KA KUKUI SO KA KOKUM.AHU. Pauku 3. E kau na mokumahu holo moaua, olai o holo maoli ana_. (a.) Maluua ama ko ulo puha oko kiu mua, aole emi ko kiekie mai ko kiuo ae oka moku, ho iwakalua kapuai; a. ina hoi ua oi ka lauk o ka moku maimw o iwakalua kap\mi. akil*, aoh> o emi ke kiekie o ko kukui malalu o ia laula, i kukui kookoo ol,iuolino. i hamua o hooui;damalama ui&u, me ka uwiki 010, i umi kukuna o ke panaua, uia kola a me keia aoao o ka mokn, oia luū, mai mua j.vuo mai a hlk : i phia Vnkxina o ko pananA iho o waeiu.o ku mv..ku ma kek a ite koia aoao, e ko uno oliuolino oia kukui o iko k »i iloko o ka po poelpelo ko 010 o uhi ia o ka aoo, aolo o enii malalo o elhna milo. » • <b,) Ma ka Aoao akau oka moku, oUu U i * kukni omaomao, i hana.ia o luki ai o hoiko ao i kona mak malama no na kukuna hp um\ o lo a L haua ia o hiki ai ko uuu mua pouo mai a hlki i vlua kukuua mHho]x> iho o w&oiia o: ka luoku, m& ka uoao akau iwwrtih i hana in ma ko ano o hiki ko iko ;a ma \a po pwlo 010. i-- uhi ole ia o k» nK>. aolo o c:ui uuiklo o oUu ' («.) M« k« «oao honia (> ort) o moku, oUa k i kukul whula, ? hana ia o hiki «u o holke i koua u* na Ukuna ho umi o ke| jvia&iuu a i Lasu> u o L;ki v l; vV ,- «mlamakum mai no.ua poi;o n;ai a hik: i olua kukuua -iho o waona oka mokūl, ma ka aoeo homa v ivui:, i luna.a nia ko ano o hiki a\ ;a s;w k.; poeloole, U> uin rk i« o ka uv.k?, aok< e omi malah* o okva uiilo. (vl). E hoomakaukav| kv ;a r.Uii kukui ;.u k« \UAuia. īuo na palo knkui ma ka u : s kr. i okolu kapuai mamua o ll'o kukui, i n; t . v , iko oU u.u w k«i k ma kokahi *o&o o ka iliu o ka moku.

Pal ! ku 4. 0 kn. molenmahu o Irolo ana ! kekalii moktt, e kau no oia'i kona ma'n kukni kan noao, mo olua kukui o'linolhio kookeo, maluna ao kekahi o kokahi, aole nae o emi malalo o ekoīu kajuiai ko kaawalo o kokahi mai kekahi, i mea o nuiopopo ai oia mai na mokumahu o ae. E hana ia a liko ke ano n koia mau knkui olua, a e kau ia ma kahi i kauohaia o Lau ai r.:i kukuhi olinolino keokoo, o na mokumahu e ae. NA HOKU E HOOKELE OLE IA ANA. Pauku 5. (a.) ona moku a pau, ina paha īie mokuoiahu a moku liolo pea paha, mamiili o kokahi ulia pilikia poino, ua hiki ole ko hookele ia, e kau no ia moku i ksi po mā kahi i kauoha ia, e kau na mokumahu i ke kukui kookeo, i kukui keokpo; a ina lie mokumaliu ia, alaila, ma kahi oia kukui keokoo, i mau kukui"ulanla, i okolu iloko o na ipukukui poopoo, i emi ole malalo o urai iniha ke ana waona o lakou pakalii, o kau pololei ia maluna kekahi o kokalii, aole ō emi kp kaawale o kekahi mai kokahi, malalo o ekolu kapuai, ft t hana ia ma ko ano e hiki ai ke iko ia ma ka po pōoloelo, ko uhi 010 i», o ka noo, no k» loihi, aole o omi malalo o o!tia mile, a i ko ao, o kau pololei ia i ekoln mau papa poopoo eleelo, aoie o omi'malalo o ehia kapuai pakalii ke ana waona, kekahi malana ae o kekalii, aole iioi e omi m'alālo o okolii kapuai ke kaawale o kekahi māi kekahi, ma ko alo o ke kia mua, aole nae niaīalo ilio o ko poo oia kia. NA MOKU E lIOOMOE ANA I NA "ūWEA TELEGARArA." (b.) Oka moku, i na paha ia ho mokumahu a ho moku hoīopea palia, e hoo uoe ana i ka uwoa telegarāpa, a e liuli ana. i ka uwea i haulo, e kau iā mokxx ī ka po. ma kahi o ko kukui keokeo i kauoha ia no i»a ho mokumahu ia, ma kahi o ke kukui keokno, i okolu mau kukui iloko o na ipu kukui poepoe, i emi ole malalo o traii iniha ke anawaena, e kau pololei iā kekahi maluna. ae o kekahi, aolo o emi ko kaawale o kekahi mai kekahi, malalo o okolu kapuai. O ke kukui maluna loa o keia mau kukui, a me ko kukui malalo loa, he mau kukui ulaula, a o ko kukui mawaena i kukui keokoo, a o hana ia ma ke ano e ike ia ai na kukui ulaula, jna kahi mamao e ike like ia mo ke kukui keokeo. Ike ao, e kau ia i ekolu mau popo i emi ole malalo o elua kapuai ke anawaona, i kau ia kokahi maluna ao o kokahi, aole o erai ke kaaw«ale o kokahi mai Jcokahi malalo o oono kapuai, ma ke alo oke kia mua, aolo nae malalo o ke poo oia kia, o ka moa maluna loa a mo ka mea maīalo loa, o hana poepoo ia, a e pena ulaulaia, a o ka meft mawaena» e hana kaimana ia, a pena keokeo ia. KA MAKAWA E KAU AI NA KUKUI KAU AOAO. (e.) O na nioku i oleloia ma keia pauku, ina aole no e holo ana imua, aole no e kau ina kukui kau aouo, aka, ina e holo ana no imua e kau ia no na kukui kau aoao. (d.) Ona kukui amo na popo i kauoha ia ma keia pauku, 0 kau ia, a e hoike ia, e manao ia e na moku e ae e holo inai ana, he mau hoailona ia ua pilikia ka moku nana i kau aku, a ua hiki 010 ke hookelo ia, a nolailā, aolo hiki i ua moku ia ke hookaawale ao ma kahi o. ona hoailona e kau ia e na moku i pilikia maoli, a e makemake ana o kokua ia aku, aia no ia maloko o ka pauku iwakalua-kumamahiku, K4 KUKUI RO HA MOKU HOLOPEA. PAUKU 8. Ona moku holopea e holo maoli ana, a o kolo ia ana paha, e kau lakou i na kukui, o like me ka mea i oleloia ma ka Pauku 3, no na mokumahu e holo ana, koe nao ko kukui keokeo, aolo loa no e kau lakou ia kukui. KA KUKUI KU I KA WA KO NA MOKU LIILII. Pauku 7. I na manawa e hiki ole ia ina moku liilii, ko kau i na kukui aoao omaomao me ka u2aula, no ka nui o ka ino, alaila, e malama ia kela mati kukui ma ka papahele o ka moku, ma ko laua mau aoao kupono o ka moku, mo ka makaukau e hoike koke ia, a i na o hookokoke mai kekahi moku e, a ua kokoke aku paha ua moku nei i kokahi moku, alaila, e hoike ia aku ua mau kukui la, ma ka aoao i hoakakaia no ia kukui, iloko o ka manawa kupono e pale aku ai i ka hookui ana o na moku, ma ke ano e ike maopopo pono ia, e iko ole ia ai ke kukui omaomao. ma ka aoao hema, (port), ao ko kukui ulaula hoi, ma ka aoao akau, (starboaii). I mea e moapopo pono loa ai ka hana ana a me ke kau ana, o keia mau kukui kau aoao, e pena ia owaho o ka ipu kukol o hookomo ia ae me ka pena omaomao a me ka ulaula, a o hoomakaukau ia me na pale kupono. NA KUKUĪ 50 NA MOEU MAHU, AHEHA MOKU HOLOPEA, UA KŪU IA KA. HELEUMA. Pauku 8. Ona moku a pau, ina he mokumahu, ahe moku pea paha, ua kuu ka heleuma, e kau mau ma kahi e ike pono ia ai, aolo nao e oi aku ko kiekio i na kapuai ho iwakalua maluna o ke kino o ka moku, i hookahi kukui kookoo, iloko o ka ipu kukui poepoe, aole e emi malalo o ewalu inilia ko anawaona oia ipu kukui, a e hana ia ua' ipu kukui Ia e iki ia ai ko olinolino, a puni ka iliwai, aole emi malalo o kamilo hookahi ke kaawalo. KA KUKUI NO HA MOKU PAILAKA. Pauku 9, Ona moku pailaka i hoonoho ia ma kona wahi, oiai o hfwelawo ana i kana oihana, aole oia e kau i na kukui ī kauohaia no na moku o ae, aka, o kau no oia i kukuo kopkeo maluna pono o ke kia, o ike ia ai a puni ka iliwai, a o hoike hoi i kukui lapalapa, a muu kukui lapalapa paha, i kela a me keia manawa pokole; aolo nao e oi aku na kowa mawaena o na hoolapalapa ana, mamua o umikumamalima minute; o na moku pailaka e lawelawo ole ana ika lakou hana, ma ko lakou wahi'i hoonoho ia ai, e kau no lakou i na kukui e liko me ko na moku e ae. NA KI&UI, KO NA WAAPA HAMAMA, A MB SA MOKU LAWAIA. Pauku 10. Ona waapa hamama, ame na moku lawaia, i emi iho ko lakou mau tona i kopeia ai ma ka Hale Dute, naalalo o iwakalua tona, oiai lakou e holo aaa, a oiai hoi aole » hookuuia ko lakou mau upona, upena kauo, upona kope, a aho lawuiapaha iloko o k« koi. aole lalou i kauolia u ok,„ 1 na kukm kau aoao ulaula, me ka oiaaoiaao, aka, o hoomakaukau kola a mo koia waapa, a mokupea paha, oia ano i ipu kukui, mo ko aniaui omaomao ma kokahi aoao, a ho aniani T1 i T°'. il Ik * wa 0 liokoke mai ai kekahi moko, a e kokoko aku ai ua waapa, amokunei paha, i kokahi moku e hoikeiaaku ua Muinoi iioko oka mauawa kupoao *** me T k ma ke ano hoi e īke nTala "Hoao Uoma, (port), ao kaulaula hoi ina ka aoao akau, (starboard). Ona oielo i m f° k ; ° keia P auku > «a Pili wulo no ia ina waapa, amo na nioku lawaia ma ka moana, o piii ana i ua kapakai o Ewopa, ina ka akau aku o ka lao o Fiaiaierrio, (a.) O na moku, a mo na waapa lawaia a pau no lakou na tona i kopo la h e iwakalua aoi ao, oiai, o holo ana, a oiai aolo i kuu la ka lakou xuau upona, upona kauo, upona kope a aho lawaia paha, iloko o ke kai, o kau no kkou i m kukui o liko me ko na jucku o ue oiai hu hoio aiia.

(b.) Oua moku a pau, oiai © lawaia aiia, me ua upena kuu, a o laua ana ka moku, o hoike a e kau i elua mau kukui keokoo, ma kokalii walii oka moku e iko poiio loa ia ai. E kau ia koia laau kukui ma ke eno e emi ole ai ko kiekie o kekalii iualuna o kekalii, malalo o eono kapuai, aole e oi maluna o uini kapuai, aole hoi e' emi ke kowa mawaena o keia mau kukui ma ke auo moe like me ke kila o ka inoku, malalo o elima kapnai, aole lioi oi mamua o umi kapuai; oke kukui malalo 0 keia maii kukui, oia ka xnea maimia, a e haua ia a elua, a e hookomoia hoi iloko o na ipu kukui i hana ūi, ma ko ano e ike ia a puni ka iliwai ma ka poeleele, me ka paa ole i ka noe, no kahi kaawale aole emi malalo o ekolu mile. (e.) G na mōku a pau, diai e lawaia ana me na upēna kauo, upeiia kope, a e lawaia ana paha me kekahi upena kauo e ae paha, e kau no lakou, ma kekahi wahi o ka pioku, e ike pono lōa ia ai, i Olua kukui. Hookahi o keia mau^ukui 1 ulaula, a o kekahi hoi i keokeo. E kau ia ke kukui pln.i-iTa maluna ae o ke kukui keokeo, a aole e emi kona j "Tnalālo ō eonoTtāpuai, aolo hōī e oi aku mnmnn. o umikuina- i malua kappai aolo hoi e oi aku ke kaawal» iliwni like, i na he kaawale 'oia ano, maiona o_runi kapuaL E hana ia koia i mau kukui make ano, a o hookomō ia.iloko o na ipu 'kukui ' ! htfna ia ma ko ano e iko ia ai a puni ka iliwai, ma ka po 1 poeleele, rie ka paa 010 i ka noo, o ke kukui keolieo, no I ke kaawale» aole e emi malalo o ekolu mile, a o ke kukui ! nlaula no ke kaawale aole e emi malalo o elua mile. ] (d.) Oka moku e lawaia ana me ke aho lawaia, o kau np " oia i īīa kukni, o like me ko ka moku o lawaia ana mō na ' * npena iain, (e. ) Inaika wa e lawaia ana kekahi moku me ka upena kauo, upona kopo, a ppena e ae oia ano, ua ku malie ka moku „no ka paa a hihia ana o ka upena i ka pohaku, a mea e ae paha e paa ai, e kau ia no na kukui, a e hookani ia ka mea kani, no ka wa paa pu i ka noe, e like me ko na moku ua kuu iakaheleuma. (f.) Ua hiki no ina mokulawaia, ame na waapa hamama e hoikeike i kela a me keia manawa i kukui lapalapa maWaho ae o na kukui i kauoha ia ai lakou ma keia pauku, e kaa a hoike ae. Ona kukui lapalapa a pau e hoike ia ana e kekahi moku, oiai oia o lawaia ana, me na upena kauo upena kope, a e lawaia ana paha mo kokahi upena oia ano, o hoike ia no oia mahope o ka moku, koe wale no keia, na e paa ana ua inoku nei i ka upeoa ma kona hope, alaila, e hoike ia na knk\ii lapalapa nei mamua o ka moku. (g.) E hoike a e kau hoi ria moku lawaia a patt, amo na waapa hamāmā, oiai e kuu ia ana ka heleuma, mawaena o ka napoo ana a tiie ka puka ana o ka la, i kukui keokeo, i ike ia a prml ka iliwai no ke kaawalo lie hookahi mile. (h.) I ka manawa paa pu i ka noe, o na moku me na upena kūu e lana ana, a me na moku e īawaia ana me na upena kauo, upena kope, a e lawaia ana ,me na upena ō ia ano, a me na moku e lawaia ana me na aho lawaia, e puhi no lakou i kela a mo keia maiiawa, i oi ole ae mamua o -elua minute ke kowa māwaena o ke puhi ana i ko lakou ole, no ka wa fisie, a e hookani no hoi i kona bele i kela a mo keia manawa. KA XOKŪ B LOAA AKU AKA. Pavkv 11. Ona moku e aneane ana e loaa aku i kekahi moku i holo mai mahope, e hoike aku no ia moku ma kona hope i kukui keokeo, a i oleia, i kukui lapalapa, i ua moku la e holo mai ana. HA BtJLA KO KA .HOAEAKA AJfA I KA WA, BA PM I KA lOE, Papko 12, E hooiako ia keia ame keia mokumahu, mo ke oeoe, a mea hookani mahu e ae i kupono, a e waiho ia ma kahi e poha pono ai nao ke akaka, mo ke keakea ole ia e kekahi mea o ka»i ole ai; a me kekahi ole kupono ao ka wa oae hookani ia e kekahi upa makani, a mea e ae paha oia ano, me kekahi b«le kupono no hoi kekahi. (Ma na wahi a pau i kauoha ia e hookani ia ka bele maloko o na rula, e hookani ia ka pahu maluna ona moku Tureko a pau), Pela no na mokupea, e hoolako ia me ka ole puhi, a me ka bele no ka wa noe. Iloko oka wa paa ika noe, ohu, a e haule mai ana paha ka hau, i na i ko ao, a i ka po paha, e malama i» a e hoike ia aku na kahoaka, i hai ia ma keia pauku o like me ka mea i hai ia malalo iho nei, oia hoi: (a.) E hookani na mokumahu, oiai ejholo ana, i kona oeoe, a mea kani mahu e ae paha, i hookahi kani loihi ana i kela manaWa keia manawa, aole nae e oi aku ke kowa eaawaena o na hookani ana mamua o ulua icmuto. (b.) E hookani na jmokupea, oiai e holo ana, ikaole, I kela a me keia manawa, aole nae e oi aku ke kowa, mawaena o na hookani ana, mamna o elua minute; i na e holo pa me ka makani ffia ka aoao akau, (starboard taok), alaila, i hookahi hookani ana, a, i na e holo ana me ka makani ma ka aoao hema, (port tack), alaila, i elua hookani ana, a i na o holo ana mo I» makani mahope ae o waena (aba!t the beam), alaila, i ekolu hookani ana kekahi mahope o kekahi. ! (e.) E hookani na mōkumahu, ame na mokupea, oiai, oku * mie ana me ka holo ole, i ka bele, i kola manawa keia ma&awa, aole nao e oi aku ke kowa, mawaoua o na hookani uia mamua'o elua minut<?. £ HOLO KALIE ME KE AKAHELB, NA MOEU I EA WA TAA PD 2 KA NOE, A PELA AEp. Pauku 13. o na moku a pau, inu paha ho mokupwi, a mokumahu paha, e' holo malio me ke aluūiele, i ka wu ua uhi mai ka noe, ohu, a o haule mai ana ka hau. MA BDI*A »0 KA HOB ŪLI, A MJ2 KA HOOnOLO AXA. —J?A JCO£Cr*A. Pauko 14. Ina e hookoke aīia kekohi mau nioku holopea kekahi i kokahi, a ua manaoia e halawai hookui ana, alaila, e hookaawale kekalu o laua mai kokahi ao, ponei; (a.) Oka moku e hooiho ana mo ka makani mahope, oia | ko hookaawale ao tio kji moku o hoopii me ka makani mamua mai, | | (b.) Oka moku e hoopii ana me ka makani ma ka aoao hema, (port), oia ke hookaawale ao i ka mpku e hoopii aaa j (o.)" Ina e hooiho ana laua a i elu imo ka makaai ina aa aoao liko ole, alaila, oka moku 0 holo ana Uio ka makaui ma 1 ka aoao hema, (port), oia ko hookaawalo ae no kekahi. | (d.) īna e hooiho ana laua a i olua mo ku inajiui u.a ka aoao hookahi, alaila, 0 ka moku inaluua, oia ko | m mai ka mokn malalo, ! ' | (0.) Oka moka me ka makani maho|x> pouo. qia ke hoo* kaawaie ao, 1 kokahi moku. j ; HA MOKUMAHU E AKA- | Paūko 15. lua e hnlawai kekahi mnu Euokiunaiiu olua, ! " he ih« aho ihu, a 0 kokoko aua pah» pjelā, a manaoia 0 ! halawai hookui ana pā?va, alaila. e holo ae laua a i elua Ika ' akau (starboarcl) ( j holo kekahi ma ka aoao hema. (poil), 0 ! U» piii uo keia i 0 holo ' * \ ' :i ■ /

wia na moku, lao ihu a he ihu, a kokoke palia pela, a ua inaiiap ia e lialawai lookui ana paha, a aole i pili i na manawa, i na e mau ana ka holo o kekahi mau moku elua imua, a o hala ana me ka hookui ole. Eia wale uo iia manawa i pili ai. Ika manawa o holo ana kekalii mau moku, he ihu ahe ihu, a kokoke paha pela, a i ole ia ma keia ang, i ka wa wu ke ao,na iko.kokahi moku ike kia o kekahi, moku, ua kupouo ma ka laina o koua mau kia ponoi iho, a ua aneaue paha pela, a ma ka po, i na manawa e ike ia kokahi moku i na kukui kau aoao a i.elua o kekahi. Aole 110 i pili koia ma ke ao,! na manawa i ike aku ai kekahi moku i kekahi mokU, 0 holo ae ana mamua ona, mai kekahi aoao a i kekahi, a ika po paha, ina manawa i kupono ke kukui ulaula o kekahi, tne ke kukui ulaula o kekahi, a ina i kupono ke kukui omaomao o kekahi i ko kukui omaomao o kekahi, a i ole ia i na manawa ia ai mamua pono, he kukui ulaula, mo ke kukui omaomao ole,~* i ole ia, he kukui omaomao me ke kukui ulaula ole, a i 010 ia, i na manawa i ike Mf na kukui «laulā a me ka omaomao, ma na wahi a pau, koo naemamua pono. NO -ELUA ¥OKttMAHU E HOLOKUI ANA. Paukū 16. laa he olua mau mokumahu e holokui ana, a manao ia o halawai liookui ana, alaila, n& ka moku i iko i kekahi ma kona aoao akau (Btarboard sido), ke hookaawale ae, mai kahi o kekahi moku o holo mai anp. E HOOKAAWALI »4. MOKU*AHŪ MAI NA, MOKŪPEA A£, , Pauep 17. Ina e holo ana na moku elua, ho mokupea kekahi a he mokumahu kokahi, ma ke aao, i manao ia e halawai hookui ana, alaila, o hookaawale ae ku mokumahu mai kahi o ka mokupea e liolo mai ana. NA MQKUMAHC, E KOKOKE AKO AHA I KA MOKū H AS. Pauku 18. O kela a me keia mokumahu e holo ana * kokoke i kekahi moku, a manaoia e halawai hookui ana, e hoenu iho i kona holo, a hoopaa, a i ole ia, e hoemi i hope i na he kupono. KA MEA HOAKAKA KO NA MOKUMAHU, B HOIKE AJHA I KE ANO 0 KA CAKOU Bo£,o ANA. Pauku 19. Ina e holo ana kekahi 13 like me na mea iao ia, a kaupha ia paha ma keia, mau rula 4 ua hiki no iaia ke hoike aku 1 ke ano o kona holo ana, i kekahi moku ana i ike ai mamuli o na hoakaka, ma kona oeoe mahu, penei: "Hookahi hookani pokole ana, ano:" " Ke holo nei au i ka aoao akau (siarboard)'' hookani pokolo ana, penei ke ano;" " Ko holo nei au i ka aoao hema (port);" ekolu hookani pokole ana, penei ke ano: 1,1 Ke holo nei au i hope me ka ikaika a pau." E lawelawe ia keia mau kahoaka, » lawelawe 010 paha e like -me ka makomako, aka, i na e kaua ia, alaila, e hooholo ia no ka moku e like me ka mea i ka hoaka ia aku. v »0 MA MOKU £ HOLO AKU ASA, MOKU. Pauku 20. Me k& nana ole ina mea i olelo ia ma na pauku Aiamua ae nei; o kela a me keia moku, i na he mokupea, a he mokumahu paha, e holo aku ana mahope o kekahi moku, a e ane loaa aku ana paha, no ia moku i holo aku mahope, e hookaawalo ae 1 kahi o ka moku e holo ana mamua. KA KOKUMAHO, ma ha wabi haiki. Pauku 21. Ma na wahi haiki, na koja inokumahu keia mokumahu, i na manawa a pau, i hiki ke hana pela, e holo ma ka aoao akau (starboard), o ka moku o w&ena o ua wahi haiki ia. RO KA MAMA MA KA HELE ANA. Pauku 22. Ina manawa a pau, e like me na rula ua kauoha ia kekahi moku, oia ko hookaawale ae maikekahi moku, alaila, e holo pololei no kekahi moku ma kona alanui. NO KKKAHI MAU MXA A ME NA POIKO KU I KA TtA. Pauku 23. Ma ka hooko, ana ame ka weheweho ana i keia mau rula> e hoomanao ia na pilikia a pau o ka holo moku ana, a pela hoi me na pilikia ku i ka wa i loohia i kekahi manawa, i mea e manao ia ai, he pono e haalele i na rula i hoakaka ia iaaiuna, i mea e pale aku ai i kekahi pilikia 0 hiki koke mai a&a. AOLE NO E HIMAHEMA KEKAHI MOKU, I KA HOOMAKAUKAU ANA l KA MEA K PALE AKU AI I KA PILIKIA. Pauku 24. Aole noelilo kekahi mea ilokoo keia mau rula, i mea e hoopakele ai, 1 kekahi moku, a o ka mea nona ia moku, a o ke kape&a, a 0 na luina pahh, 'no na pilikia i ulu mai, no ka lawe ole ana i na kukui, a me na kahoaka paha; a no ka hoomau ole aua o ke kiai, a me na hoomakaukau e ae i manao ia, ua kupo&o i ka poe hooholo moku, a ikupono paha 110 ia manawa. £0B NA BULA I EANA IA NO NA AWA KUMOKO, ME KA EOLO MOKU AKA MALOKO O KA AINA. 'k Pauko 25. Aole e lilo kekahi moa maloko o mamau rula 4 i mea e keakea ai i ka hooholo ana okekahi i hana ia e ke Aupuni 0 kekahi wahi, e pili ana i ka hoou&Io moku ana, ma kekahi awa ku maku, muliwai a wai hooholo moku maloko o ka aina paha. NA KUKUI NO NA MANAWA ,A MS 5A MOKU l KIAI IA ESA * MANUWA. Pauku 26. Aole e lilo kekahi mea 0 koia mau rul«. 1 mea e keAkea aiika hooholo aua i kokahi mau ru!a, i hana ia 0 ko Aupuui o kokahi Lahui, e piii ana i na kukui hou, maw&ho iwoaa kukui mau, a me ua kukui ,kahoaka + no elua a 01 ae paha mau moku manuwa* a 110 ua moku paha e holo ana mo ke kiai ia e na mauuwa. K.\HAOKA NO KA WA MUKIA, Pauku 27, Ina ua pilikia kokalu moku, ana 0 kokna ia akn e k<*kahi moku, a m&u nioku palia, a nini ka aiua aku paha, oia ua k'alioaka c hoiko ia mai 0 ia Lua ko nno hui, h ma ko ono pakahi paha, penoi: MA KS AO, 1. He pu ikiia i kela ume kosa wo, tio minuU» lioolalii paha ko kowa mawaoua 0 na ki i^iuk 8. Oke kahoaka i hooholoia 0 m Aupmii 0 liko mo N. & K«* kahoaka'mMiao, oia hol ho hao 'huiua halike» au» kauia maluna ae, a I oloia, malalo iho oia hao. he popo»» ho mm lUe» popo ia« «iiim 1. He pu i kijia i kola a mo koia wa» he mtnute hwkahi paha ke kowa mawaena 0 m kl ana. £ Ka hoolapalāp» ana i kekahi moa iua k* mol 1. ;o liko ūe ka ho a ana ika pahu a aila paha. a pela ak ) 9. Nr ahi kao, a poka jvUiu paha, 0 hoolole •ua o k«k»hj (waihooluu, a ano paha Iki palahi : lela uisMim i>okolo, keia manawa pokok\ A(Kmoia i koia la 15 0 Okotofcn M» K, t KAUKAI'A BES