Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 28, 8 January 1887 — Ka Hookolokolo Pepehi Kanaka. [ARTICLE]

Ka Hookolokolo Pepehi Kanaka.

l kal'oakolu ua hoomakaia ka hookolokolo ana ia Paulo (k), imua o k» Luoakanawai Kiekie Ilon. A. Jo<ld, no ka hoopai a ke 'Lii iaia no ka pepehi una ia Koa (k), ma Kuknihaele, Hamakua, Hawgij, ma ka po o ka ta 10 o Okatobn, 1886. Ua hoomaka ia <a hookolokolo aua i k* hora 1 auwina !u, o ka Loio Kuhiua A. Koaa no ke Aupuni, a o J. 1\ l>aro me J. M. Por|»oe no ka mea hoopii ta. Kia ua kiure i wae ia : A. Kuhia, JF. Kuaiaku, J. Naholowaa, 1). Kaapa, L. Kaaikanun, J. Nua, S. M&luaikoo, Oeo. Norton> J. Haaiou, J. W. Kaukana, $. a me J. Nalua. [ O hoike mua i kahea ia, oia uo kekali o ua Kauka oia apana o Ha-1 maku», o l>r. Oreenfi«i(t, a ua hoike niai i4a i kona kii la ana'ku i ka wauaao 4 ka la 17 o Okatoba, e hele aku e i ka moa i iiake, Ma ka hora 5 oia kakahiak» ua uku oia mu kekahi huie t> ku ana he «lua mile niai k« halo Wiliko aku o Kukuiluielo ka o Hilo. K a ;»iu* iiuko o ka hu'o ho wialii kukui me ka pipi loa, a noiaiia aoio o hiki iaiai

ke wa i kahi oka «ba «. lūlokl lscftl hora Bvoia8 v oia ka i poao ai. I kona uaoa ana, hakij| ia k» paukole tsfe k& hainaka, mao ana tio k<ma aoonoo maikai. <T kahi i mpka aia no ia mii ka puukōle ! malana iki ae, e hoomaka ana ka mokw ma ka aoao akan a maidna iki i ae o ka piko a. « holo hema ana no 8$ iniha, aua hu mai ka opu me ka naau iwaho, aole nae Ua hoomaka koke oia e hoihoi i na mea i hu mai a paa iioko, a holoi i kahi o ka eha a homuhumu a paa. Ma kana hoomaopopo ana, he meku keia i oki !ia m kekahi mau hora kakaikahi maama koke iho o *kona hiki ana'ku me kftkahi mea oi. Ua hnho oin malaila a mai ua heie tmn oia e ike iaia i na la a pau a hikl i ka la 20 OvOkat#ba» make loa akn la ma. O ke kumn o ka make, mamuli 110 ia o ka pehu ana oka Umhi e loko o ka puakole, i ala | mai hoi m&muli o keia moku, ahe ia e eoake ai fc« kanaka. | Aohe ona wahi eae i eha. He 29 [ paha ka nui o kona mau makahiki.

Ma keia wahi ua ninanmau īa ka hoike e na loio oka aoao pale noke ano o kana 'mau ana, a me na mea e ae e piii ana ī kana fee.

O ka laa o na hoiLe, « Kealoha (w) a penei ke anō nui o kana olelo ike : E noho pu ana. oia me Koa i kooa manawa i make aku la; he neho raanuahi aole laua i maie ia, aka, ua m«nao oae laua e mare. Ua ikeoia ia Pauio i kona maoawa" i bou ai t« Koa me ka pahi , ua maopopo loa iaia o | Paulo so, eiai ua kumaaina oia iaia no kekahi mau makahiki iehuleho, aole, hoohewahewa. Ua akoakoa ae iakou raa ka hale o kekahi kanaka, e huli ana ke aio oka hale i ke kai, a wawahe mamua o ka hale kahi! hana ia ai ka hewa. Ua hoomaka o Pauk) me kekahi e hakaka maloko oka hale, a mahope puka aku la laua iwaho, a ia manawa ua uhai aku la Koa mahope ■me ka hoonana aku iaia, me ka oleio aku—"e, uoki," ia manawa i hou koke mai ai o Pauio ia Koa me kekahi pahi nui, aoie he pahi pelu. Mahope aku o goa ko'u puka ana iwaho.

| lioko o keia manawa, -aia no ka nui i aku o ka poe, he mka kane a he mau wahine e oeho ana iloko nftie. Ika manawa « u<,a 0 Paulo ika ua pane koke mai la o Koa i kai hoike~"ua eha au, ua moku aa," ia j manawa i nalowale ai o Paalo, a holo aku la ka t)oike a lalau ia Koa, hele aku la laua ma ka hakala o ka hale a ae la i palule. Ike koke aku ]& uo ka hoike i ka eha ma ka malaoialama o ka mahiua, a hoomaka oia e owe hamama. Aole i maopopo iaia k« kumu oka hakaka. He okoa akii kona hale noho, he kaawale Soa mai ka hale aku i hana ia'i ka hewa, a oia hookahi no ka hele ana'ku, aole o Koa kekahi, ai kona hiki ana'ku ; ilaila, ua poeleele, a e lealea ana lakou | e hookani pila kika ana o Koa. Ua loihi no kona uoho ana ma Hamakua, a i kahi mauawa ma Hiio, a ua kamaaipa oia ia Paulo, ka mea i hoopii ia na kekahi mau makahiki lehulehu.

Mahope o k4, na uieniele ia ka hoike e na loio oka aoao pale me ka pili paa i oa. mea liilii a paa, e hoomaopopo ana hoi i ka oiaio a me ka ole o na oleio a k& hoike.

1 ka hora 6, ua hoopaee ka aha, a ua hoopaa ia na kmre iloko e ka rumi me ka hoomakaukau ia o na mea ai a mp na wahi moe no lakon; a i keia kakahiaka, hora 10 ua uoho hou ka aha.

Mahope • ka wehe ia ana, ua|hoike mai la o Mr. i)ar« o ka aoao pale, aoie mana e keia Aha e hooiolie i keia hihia, »iai, pa waiho ia mai ka hihia mai ka Aha Kiure mai o Waimea, Hawaii, maialo oka hoopii, iawe ola, aka, ua hooioli ia nae ua Uoopii la ma Honolulu nei i ka (>epehi kanaka, he hoano-o ana hei ia i ke kuiun hoo|Mi i hoopii ia ai ma keia Aha. * Nolaik, ua hoopnu ia ka hoopii pepehi kanaka a ua hoihoi hou ia no ke Kau o Hilo, malalo o |» hoopii lawe oUu