Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 30, 22 January 1887 — HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA. KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWA. KA Puuwai Kupanaha iloko o ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhane Hookahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA. KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWA. KA Puuwai Kupanaha iloko o ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhane Hookahi.

[O na lalaui melo mainio rtio, oia ka Rusai-a uwo helu, a e heluholu ia ua mau lalani 1a me ko akahole. no ka me, he nno iloko o kela me keia lahni. Ua loaa keia mailoko m»i e ka buke i knpaia jEsop Pable—Na Oielo Naanao a Ksopa ;a i unuhiia moi e ka Mea Kakaui]] Aale ! Aole ! e kua kauwa matk«i, Aole au o hooko ia m»u olelo pnieiehua, 0 kii inainn e kuu knuwa hoolohe, He kuakoko »a no ka wa fwhole } A uhi mai koaioha mahope ae. E ala mai ba manao ulnku walohia, Na halialia ® ke au i h»la, E kuu kauwa, e kala mai no'u, No kuu hoopoka awiwi aoB, 1 na huaolelo m«kon« rwahaa, £ holoi ae ia kaua a mikihiliaa, A o haouli, a hoopau i na manao peweo E kome hou kuun n.a tra lokahi, E kiai maakaa!a pau«ho ole, No ket& kolohe hoouluhua mau, Nann i hoomokuahann ia kaua, E lilo :u i laau make no'u, I mo« Uoofna.ilo i kuu kiuo nei, Mamuli o kana mau hanaliilii nonenono, Ko hiki mai konaaloha kuhonua, Kc pono {>aha ke hui kiiiio, He ok> hoi k» hiliin i k.i umiumi, L ku k>a> huolohe; IVhca la kaua? Pane nai o I.iona e hoopau kou! uwo Riii e kuu haku. a e kakali aku kaua no keit po iho. n mal< io J hen tuai oia. U.n la k« Kus»ra t k^na Kaalipo :<na, hui uku l \ uo koaa ruiuī, t.ulr: ' ai la i kun* ui (.>ui-»*alc-iho Kuu*| ••auu, a huki | > <ni>i la iko kihoi, iue kn manno e opi :u\ !.:;kaiv ana iluna o I kai»:»in, o L.>likaolcawaa N«pai.kau:: keknlu (Mlnpiln. ' Hikilolo hna a? la o Ru?jara a jane iho ii i»iu ilio. Kihn'u ! eia hnu no ken' mea i & u*. akiUu n<t, (uo ka «ka hoohvn«h«nc iho "... i

. helo hoīuliie, 1$ ma ke • ~ IfflV W wii' '■ kaāwa, iae ks oa fertiW!i la, a-ia e fiasm i ka pdapsif &e la o Uoaa e>ealeb9afet, A i aoa 0 aa ptft* feftagp i kewa b&l% he JW)«rfe ao keia, -aa a BO©GQO M a« o»io b$ hiki i ko'a naa» « X 8 EN^!;? 11 iifei »B& &o 0 ba 0102 a kaua e haobao maopopo ka imi ana a ioaa* I w mai © ka poeleoie 0 ketft tena a mos ma k« "ahai ahoio «kn laua i ke «k> * loa ae ia ke ao, ota |»aim fe* sf«> otfo k oeijr aa. ifce s ka ilj a kauaka. ,j6>. »l» fRp li aao aio ito. k tjo ia 0 ko fa&& o&*a lihilihi, a o?aok like ae la oa oiaua. K b .5T āoo'ka'hi J ia i h« kui pioe eiaa ma na aoao 0 ka opup, P08« a e |Hika aaa. naoi onakoi aoao o ua oj>aa ia. Aia &on»a ae la o £ta&m «»e ka" paiwa, a »8 kv&e ae ia koua m&n waka a oiaoa iaa paha b<3 paaa mea hou kekaai, ike kokeiko ia oia i ka opaa rose tm kona aoao me na ka» $««►, a ike pa iho k i ka iepo o koea be mea e kooa piha i ka hooeaaki» «fcj, a.noke 'ho ia oia i ka awe aie tra ieo' fiiW« * o» kaaa » paoe ae a.i; t>Ww ia hoi k«a aea&Aakae o ka po e kolot i nei k'a ? laa $ maaao oia la'a i *»ai so «Kfba kihap»i, pehea i& oia fti iw*B I Qfi kela halū. o*9, fe« li«a @#Ir aia oa Rasato nai « nofet ai 1 tta oakuouku. Ae, owii oie hoi ka mea ukioki no koia bana, 00 he U e komo |>a a»a kaaa e ka mea belabeiu Uoko o ka hoowahawaha no kcji mea haaa lapuwale. Aka aole 10 aae L hana ia kekahi mea haumia malu ja o ke kino nani o TtuBara, aka e k&pa ae paha kaua ikeia huaa he_-piikoi a he—hoOwaha. Hopa iho la ua ofiusara i ba opuu rase a iawe aku (a e hoi\eike i kana kauwa. A pane eku ia ia liona, eia bou do ua atoa kolohe oei. Aohe nae o'u mauao nui no nei wahi poa. aka be keu kuu ukioki i ka hehi ia o kuu wahi tnoe a oki lon i kfk lepo Nana poao mai Ja ku liona i ka pua e lowalewa oki aua i ka lima 0 Rusara, a ike mai In o»a i ka owaowaka o na kui, nonoi roai la r>i.i 0 haawi ako, lawe oku la 0 Rus*r& a haiwi aku ta, nana pono iho la o Lioaa akulu iho la kooa waiuaaka, a pa ne aku la, E k«u haku i aloha nui ia, me he la ma l»fia m m la ao e kaawale aku oe o kaua, no Ua mea o ke ano nui 0 ]ieia pua a me na kui, e hoike ana ia, u« Mo mua ko aeikinohi. Ua lawe ia mii keia opuu, e hoike ana, ho puowai ia, he maemae, a o keia mau kui pine eliui ; e hoiko m«i aaa ia 0 oe ia a ine ua mo« la ; :te omau ia aku ana olua Eiui ka ikoi o ka puuwai hookahi. A 0 ke maoli a pau be »oi ia oe i wahine. A ioa aele ou (nakemake e onuhi ae oe i hookahi Uui, a hoouna ;,oo aku i keia pui. A ībr j 0 ike iho eia, ua hoole oe 1 kona makemake | aokapauno». | Lolelole hoa iho ta 0 Kusara i ku opuu r©Bo, a mc na mioo aka i mohala pooo ae ai kona helehelena pahaohaa, a oia kana i paae iho ai: Kahaha t hoohana ike no ka hoi keia wahi pqa. He hoole bpi kahi i ke aloha i kija mai i ka hale. I ka pau ana 0 koit mau olela a u« kai> inmakiae 1«, mn« mai la ua lioai la imua o kona haku ka Nohoa Ruaara, a paae mai la, hoohaa ao hai kou maaao 0 kau hanai. I ko aha hoi 1 wahi a liusara. Kai no hoi i kou awala koke aaa iho la no bot paha«o Uaa aloha ia; wahi a liana. Kahaha ! nol« paha 0 ka« ia « kuu kau> ! Wa naikiū e p'*o «aai ai. K« la ko'u 1 maaao, iu.i ka ia 0 woho ana i kekahi k«i pmej ■ ilio i 1« aaanai kaua 0 haouaa aku l ai ? no ka nic-t, »oho o kaoa iko 1 kona , *Mhi i uolio a», a aoie 00 paha au«nei c > iko mai aut ki.i ua heole ta kona m«kv>u\;i- , ke, irt l»We n« k*aa a elua ka ha»»a poele. > PfiH oku 1* 0 Uiona, hei mea oi aku ka • hanpiano 110 >>oVahi kauwa ke make oia atal#lo o k i ii< >ko ana t ka leo o kona ha~ » ku,v ko inui-u> nei au e h<)«>ko i k.iu ka«- » qha; ke nukoi.iakeoē pel*; aoiaihoi^ea: > iaaa iwi m*ko keia iualu>}w o kou !oj>.

aoaaei e« ifee ai i kabi a t»a feotofee!a, a nawai aaanei e hoike mai eu €eia? wast a B«isava. . , liQ«ista aoa aka no bdi pab« i ka m&M& 0 feskea: Wslii a Liooa. A im hm ha psla m ia, e tew® k< MOB i k«ia mm pek« kookaalaa ole, No iamea owili iho ia -o Ragai?a i kahi«pt«r kekahi Jbaiaaka stUka p»a9»ieb iai» i kapala e L^w^4flo. A i teaa koe tca mea n&m kei* Kk«oa, j« tesawi ak« «*, a o fe»a waki haiaa &ogs 0 i W#Kr&"kaeam fe«kaaku ■ :; .; -■■> j , Mppaeii $ faeia feattiiba 1 «Ji m»i i® w»fe» iiuiNrtd»- Mc«, «īkftM£sla ** t««a e AhaHw! a«i la ikoaa «leiwi Npe jka kdku. A «iil «Ihi a feteaa« i ks o l& '. »ba awiwi o feo S.«sa» owili an« i kela opaa rase a popa&iulu ia Hoea; & m* ikoaa liaoaaa kake saa la JUiona e be4e- Uia p&laka.loa oMvs#m ; l feawolaie 1 8&a a© i kekahi kei pi«d mai ka opau rose » e > «oo ia a&ea aa bala aku 1& o li«sa aie Aao kea- «iea, bsqpu i m ae Sr o K«sattt > a to*aa a®Ja oia ibe «m&oi kapaaaha faha«Ha».« Dimeeeta. £ kafct m* ka mea heiuhelu ma keia Wahi, © keia aaiaoi fea. 1 paoaha pabaohao, aa baawi ia «3ai keia iaia e fee Kilokiia Wahiae naku wai * Kinem am« ka aina laula o Nubia, a«m hoi fee kaikaahine waesa « Mana Ei«ei«. - ! A e frapa ana kakou i bei« anwni, oka L&ahana Ba mea kupaaahn a pahaohao, a 1 ole o m Aaiaui Lniii o Dimenata. o kana itfip ke naoa ia, he p«epoe loihi neaa kah> bihi be iaiha hapa, a 0 ka iauia fae ioihi hookahi. Ka,bea ae ia ua o Rasafa, Eka Anianī Lulii 0 Oinaeaaia, ae ka maoa kupaa e Setra, e hoike mai aia ia ibea fcu« kauwa ? He paapaaiaa aa%me heaaiam i*wawafei ia Biai,taawaho ola s»aie ka nakeke aaa tbo, ku aa aai'ani bt loam&i o ko»a alo. ILMete «a«% akftki no ok a hoao m»a i ka has§ maaa a fee&.«nifiai t . Haaa ipm &ka k oiH | aa aaSafei la, ik« kaaa &ha si»fei j &£tja liaiwa. |fo koaa ike ana iho ua kohu a-i d« ke ahoaa i ke ahe a k* makaai. ae ta oia mo ka tsalohia oo ko hua noho ana mo kana kauwa, a kaiou i&o ia ua ui U tna ka aoao 0 kona noe me ke kalele nua iluna oka bala Loli-kiieie-awaa a aa ka waioaaka no 0 ua Hila la e kahp ana. I ka ae 0 ua ui 1» ua hele kona heleheiena a haena ika ha:>l»po i ka uwe Nana hou aku la ua Kusara la i kana kauwa a ua hele a kohu maau K">palaln ke kikaha lua iwaona 0 na ao, e baha« la aua ekaua I iilii. Hohola ae la ae la ka mioo aka aka hauoli ilona o kooa heleheiena uueaooo a naeiki ike eioha Ike kauwa momuh 0 kona-haupn ana ae i keia mau Ip, lnni mele o Aitopiga, ka hoene ana īho : Loa ka iiai na a Mami Kapalolu, No houe i ka one a pilipiii, He koii weiaweia ka Lnwakua, Kaohi he »auu ka ka Waiapo, a ike pu aku la ia i kekahi aina a faa nani me lta niaikai mamua loa aka o iiona, a me ho a e hua hoie ana iwaena o na ao. Maanei e w»iho ai kakou i ke kamaiho ana t»o ua mea a pnu, a e huii ae a naaa'ku no ke alahele o Liona. Oiai ua it»na nei e lele ans, e alo ani ia ike anu, ka ua, aiakani, ama na mea a pau e maaio mai ;ua mamoa o koiia alo. Obi oii e lele ana, ke naaa la kona uiaka raa o & maaaei me ka matv«o e ike wahi ao aina aku, a aohe «ahi ma&a ike aku. O ialela ko la aoi a hala he mau la hoo aku. A i ka ehiku o aa la ana i iele ai, a i ke ano ahiahi o ia ia, otai ka ino e aakiana, a e aoho «Ui aua ka uwila meluaa ena ao ; haekaek«, e k»mumo aaa na leo 0 ka hekili, I«1 e nehe ana aa h«Ha o ke kaa • ka mea : holokaa ma na lani. Hooea&aawaooī ak* |la ua iiona la iloko a k«ta ino, a i k« mo iki ana mai oka I*o. Kokolo mai ana ke ala o na pua, a hoomaop»}» koke ae la oia he aina aku paha koīa, oa heomaa aka la no eia i ka lele a hiki i koaa loho ana ike k«ai kupinai a &a manu. A iwaena o keia alaka Imo m «naao, tohe eku la oia i ka l*> awoo kokahi lio, 0 uhuhu ae an« me he l* «a iko aka om i koaa hoahanao 0 ka ieo lnlii. Au ae U o lioaa mao e maaaei aie ke ake e ike pono i ka nea aoiia ka leo, aohe ile i» *ku, k o ke «la o na pua ne he niakaai Wailolo» l| ka hole a maeele ka nuku. O ! Nani kuu pomnikai ! wa;>» u ua iiv»ni le, a'n* maikai tuaoli ke:a, u« la mo.v ho >naikai maoli ko ai» o na raea ulu, a n»o he h !io aio* 110 l.oi oe no kokahi 0 es kupua,<a aole no hoi «.* o iw!c *n.* i ke ki;.i io ks po* ku». I\l» wale no ua o Immu. ( ! k.tmni!u> ai iiin iho. ' A i»a oka aiaa keu oa eko Kt\o!«e uu.

p ka lewa oaua' 1 hootFkfe»B ht*a & &ē'Wīi. haka afā9&e • . * >.£[«be ««āmū ka afea a jttjpaaB o k* E kiīai ana paha ia'u ea ? j_"__ Ea ttīao »k* 'o ka hauoU linna ©oa ,itdM(9n.htiitibalß o u naki o qs bols«' hoi<m*k. -* - m 1 &rm ke aao j»vulnhj o liona iaa keia feihi aea i ka l»wa, a i mea bo hoi lkkabi aana e ike poau akti ai ikn aina iiona aala analm raai nei, j»u ae 8 li{?«a wa k««6Ā6 o &<AsKi ao | H«oo38a iho !«. o» ®irik) ana: (M«-kmwahī, »a he ke kiloIki ihoam,je fceteae«o o-n; ua lffe« e Poea i ftei wa aa befc keokeo ame i* tJh»fcte & pai goa ma b4 $ n* ®ofcu baa e pmee ia aaa eke feifeke lāakaei A «f al»&a &e a&a e» i«a staa la a ke «na i aob© slp-9L) ; NoUo ®au ihe la o iioaa aa®, fcs aoao o ta ao i& me ke kakaii aaa aae oe ponoia . a&a eaaea 0 fae aia kā&i a» cfedfeaJra ai. IHo ka uaea hei, aaaAiaaaa fce «ao liua-koalaa. Oōa ieo &9feili «s. gaa r 'a o ke a|ii iloko 0 na ao « i-aēi pa. fajfaa, ke o®eo ae k aaa keleaAl•ba :fmp&ehonna laaalalo lilo ioa A, »fea po heia o Kane ma ka hdla a Jca lahMi »q®a * _feeiaPaeajaa. īa lioaa e haoea ee; Ika o&aa aea i malB«Blanj4 haaia paiaweka okāhi mabī. oa: Me ks»a oanea a iloKe akn ieae ā»a o ka oiaka, be me ha akala i ®aalo ae, ua hei' uiai la m o lioua ia Alakahi, o keta in-a o A!ukabj, be kipuka īīi oia i ko»bei ia mai e ke Kaaaka Hape Lio, a oia bekabi oaa iaea k»ai ikaika be e oohe alii aoa iwaena ona ao. Oka iuna kei«, a maialo o«ta b« maa haaen laaaaai aa koa kiai. Ca kapaia fce;a Paali, ka paaii kiai «&«$, a o ka puali p#le wsbo boi kekahi oleie ia a&a. - ■ ■■ ■ : O keia bo hoi keki&i o fea efeea waho loa 0 iMOWēeil A1 lanaka hapa tk» I» e hoioiiei» aaa iwaen<ea aaSo Ika l>aka aiaa ma&ina. iko aa kua kanaia hapa iib & 1 iea.a» & pHi aaa sta k& aoaO )»aia o %kafai ae» $a koke ik« la ua ■* iiapa Llo la i kaoua ku iho aii laianaee: "Mftlia ka ia e huihui nei kea nianawa, ii« malihini ko ka hal« ua faHcl mai:" Nolaila, wehe ae la oia ike kaek i hipuu ia iiMi kekihi 00*0 o kooa puhaka, a wiliwili ae b oia a hooiei akti ia maleoa « I-iona nona ka mamao e kao tiial ia iiaaa oke ao, ho uiile aot «e. Aī ka h£i aaa, ua huki ia mai ia o liooa a poepoe ana ota ftoalalo o kona mau wawae, 'a oia ka »a kuu&ka hapa liola i pane hou ae ai: ' Huki m«i ka Ulua mananiana, He mea walohia ro kakou ka ike an& iho aia o Lion;\ he pio malaio oaa w«wae o kokahi o aa kiai o na aina la. Me ka eha noi, aoaoi ae la 0 Liooa e hookuu ao iaia, 00 ka mea. aple »m i hele mai ma ke apo kolohe. a eohe hoi he kia no ku pakaha aoa iko mikou aiiw. Aka, he wahi miaiona kaawaie loa ka'u. he nuhoa hauoli no n& keikiaHi teina« oko oukou eupoai, ke loke pono iakon ro»i a'u ika N«ne Huna mai ko'a Haka mai ke Kama'liuwahioe Kusara.