Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 31, 29 January 1887 — HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWAKA Puuwai Kupanaha iloko o-ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhane Hookahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWAKA Puuwai Kupanaha iloko o-ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhane Hookahi.

Mai ka *Aoaq Ekahi lsai, Oiai hoi Lnsara nei eka ana ma ke* kahi aoao aika o ba muhwai, aia igg£ iohe ae la oa iie ia ika akaaka a kekahi maa leo wahine, a me ka nakeke an« wappa. 4 no ia oaea, ae ift he ppp kaikamahine ke|a e hoioho|o waa|ia a^a. A oia ka ua iio ia i naia iho ai iho, ina paha o kp'a wa kiao kanaka, ina paha aa hele waaie ieaiea me keia poe tri ma ka hoehoe waapa ana. Aka aa ike kakou 1 ka Manu Eieeie mea i oiele maa ai, aole e hiki i ua iio la ke oieio i ka ke kanaka oieio. Ka ihe la Qe . kooa koaa ka ana e nana, alai!a inu iho la oia i ka wai. a e iike me lee ano mau oua iio, hoepaiala ihe ia oia. īaia e hoomau ana pela, iohe aku !a ia i ka hauwaUau aua ao a ua mau kaikamahine ia. E ! he lia hoi keia oke Zuiuzain Aumee. Heomau mai la iakou ia i ka hoeiohe ana me ka laoa malie aaa iiuna oka wai ma kahihaiana o ka wai. Ia wa lohe hoa aku ia oia ika waiawaiaau ana ae ma ke ano hoopaapaa. Pane ae ia kekahi, ha |io io ao keku A oieio ae ia kahi, he wahi līo keiki piha ? A ekema ae ia kekahi, he (io n«i no, ke mai nao nei au aphe keia he iio okoa, aka, me he la o ka lio paha kela 0 ke aloha a kakou i hoauna mai nei no kakou e pii akuai. Pane hou ae ia kekahi e heU hoi ha kakou e nana. Hooie mai ia hoi kekahi, a mea ae la kekahi, e pono kakoa ke hoao • a uia hou ae la na hoopaapaa ana mawaena 0 ua mau ainei, Mahope ihe oko iakou hoopaapaa nna maiuna 0 ka iiiwai, a kaiae hk§ ae> la lakon i ka lakou muu hoe-ka, a oia ka ke keiki Molokai i kaena ae ai iiuna o ka huka aie « Paiiolo, oiai kona wahi haielana e ioii ana ika hao a ka makani, a oia keia ana i pane iha ai: O ka hoe ka oe 0 ka huelo poki, Nana e kiue ko kaekani, Ka Ulua iho ianana e huki, Pau ka ikena i ke ao aipa^ Niniau ae la ka ihu o ko iakou waapa a newa malieaku la no kahi a lakou i iohe aku ai ika ieo paialu iio. Hoekokoke ioa aku la iakou ma kuia, a heie nui aku ia iakou e huii 1 ua iio la. No kekahi mau minute ko lakou huli ana, a loaa iho !a ua iio la. O kona huio he meiemole, a pihoihoi p.ui ae {ft lakou ao ka olīoli no ka loaa ana ia iakou he lio nai a mailaai. Nana pono hon ihola lakou i ua lio nei, a pane ae ia kekahi 0 iakoa ; u* pololei au 0 kakou, he lia knpaa io ne kein. Ke aha ia hoi ? wahi a kekahi. Pane ae la hoi kahi. Ajjhe ka'hoi oelua ike iho i ke #no 0 ka halu.

No kekahi mau eekoua iko lakou haohae ana ne ka lio. Ninau okea aku ta lakoa i ua lio nei, penei: ; | £faa iie kamahāo me kou hula ena e. He kupua anei oe i hoonna ia mai nei e hele mai e hoopoino ia makou ? Aole i pane aku ka lio, aole hei i aoi ae kona poo, he ete loa aku ]>oi ka ani ana ae 0 ipona mau wawae a me kona kino. Hamuhamu aku la no oia i ka weuweu. Pano ae la kekahi kajkam*hine; ike olua aole keia he lio kupua, aka| he lio maoli ae keia, mo he la no keia aioa ne, aole nae ka* kouiike. ; Mahopo iho o kekahi m«u kukai olelo ana a lakou, lawe ae la lakou i ka lio a heihei akn la no ko lakou home, me ka lakeu olelo like ena ae, e liki ka lio no lakou a no lakeu walo n® a mau ioa aku. I ka hiki ana aku o lakoo iat un lio la raa ke lakeu home. Hookomo aku la iakea 1 kalio iloko o ka hale lio. Hoi aku ta kekahi o lakoa i ka hale, a noho iho la kekihi mau kaikamahine elua je hanai i ka ho. O keia poe, kaikamahi«f ekolu, oia na kaikamahino a ka I.uahme .Ma<le<luma, ka mea i knpaia h'a Weh o Ain« Pouii. Ma ke auo maaa kupua o keia Luahine, a me kona ikaika r..ui. u* iuku ia eia nn alii niua o ka a ! na • noh<)i Unakila iho la oia me kauu mau kaiknmaliino. A e hooipoipo ana hoi uu mau keikaq>a-

-hinela me kekahi mea i kapaia «laJtaosG , Ka Waai Moeohae^. A i>&is ae la kekahi maa Ja o ko Lio Roho pa ana me aa poe kaikaiaaiiiie la, a i kekahi po, nln ae ia ka m&aao iWko 0 kekahi kaika<nshia« o iakon., oia k& 1 kapala ka Mahioa Piha; a oia B« hoi feē kaikaraahine mna loa, TJa kapaia ka inoa o keia kaikamahioe, mamuli o ka iike o kona a pan a ka nani i haiamu ai, mo ka moialolal» oka malamaiama oka Mahiaa. Piha. „ Maoao iho ls «a e jrfi e ikei ka lakou ipo maluna o aalio &eū Nolaila paue a%n • la oia i kona mau kaikaioa, peaei: E pii aoa aa e ike ia Papa la., (faooa,) Pehea aku aei la oia ? ke aaaao nei aa & hoao aeau i ka iio o kakou.malia ao hoi , he wahi iele iki ne kana» Aia hoix3ioimai wau. aiaila, pii aku hoi olua, he mea noaikai no hoi keia maoao 0 ke kaikuaaoa iaaua o ko iaua maa pokii. Bine aka la kooa mau pokii, aa pooo, e heie kakoa e oai3a » koa kaa *aa i oa Ho la, maiia hoi he iio maikai io no b«i; ai§i« la, hoao pa aku hoi kakoq i ka liot 0 ka&ea. Ae l|pke ae la lgkoQ a help la ne ka hale lio. ia i ka noho lio, a me fee ae la 3akva i ka noho ilana 0 ke kaamao, a hookomo nai ae ia i ke kanlawaha. Kjamaiito ap iakou: He iia aoanei keia he moknahi no pkha; Qlelo ae ia kekahi, aohe paha be mokuahi, he kobo kaahiwi maoii ao no Kaak, ka palahalaha olana. No Kauai mai qo paha keia lio? Pomaikai maoli no kakou i keia Lio nai. Nana ae la iakou i ua iio la a mahalo oui ae la no ka maikai, Kaa ae la o Mahina Piha- a 44a0 se \a na kepa ka haa • Lihue, Huki na kaaiawaha 0 Haleauau, •• hoohuli ae ia V ka tio a hoao aka la e holo, aawe 1 be keu no hol ka maikai; i ka oa mea 0 ka ; Ana-anau mai o ka hoio, A o Mahina Piha hoi v he ao opa ia, ke ka a kii, a mawaho ae ona mea aka maka e hoonna aku ika nani; ua hiki kaaa mahalo aku me keia : Eo mai hoio lio liki no, K ahau ka uwepa liki no, a pau ka holo ana ilalo oka ho*ua- Owa ae la iakou me ka o}ioli, alaila, heomaka nui ae la iakou i ka oielo ana e hoae i ka leie aaa liana 0 ka lewa, c ; Ia wa ua paa pono ae ia 0 Mahina Piha i ke kaula kaohi, a puliki aela a paa i ka Omuka kakalameka, a hao ae la na kui a kani kaea a ka mea hoio īio, i ka i ana iho!

; Hao ao na kepa welu ko īii» Kumulau oe aa holo ia, he meft oiaio, ko hooko mau ia nei pa wa? naoa a ka luaui ManpHEleele, aoa i oleio ae ai imua o kana iuhi. I keiamaoawa i oili aku ai aa lio la, iie--10 ana iwaena o oa ao o ka A ika peku hope ana ae a Mahina Piha, hbluiu ana iaua i ka Aina Mal&maiama, 0 keia aina o Aina Malamalama, aole īa oka »ina o Papa (ipO,) i noho ai, aka be aioa okaa kona. A o keia ai«a, he aina keia i loaa roa ie!e ana a Lusara, a e moakaka no ia kakou malalo iho' He mea kamahao loa ia Mahina Piha ka ike ana i keia aina. Poai poni ae ia laua iua aiaa la uo kekahi mau hora, ua piha loa "a ua kaikamahine hoio iio nei 1 ka makemake i keia aina. i No ka mea, ua maa oia me kona mau pokii i ka noho > ka aioa pouli, a hiki i ko lakou nunui ana a kakala wale 00. A oia ka ua kaikamahine la i paue ae ai : Heaha uo la hoi ka 55ama mea i makemake loa si 1 kela aina poeleele? Eia hoi kah) maikai. Mahope o ko laua makaikai ana, hooha--11 ae la o ia i kone lio a hoi aku la no Aioa Pouli, a aohe i liuliu hiki *ua laua. Ia laua i hiki aku ai ma ka Home o ua Mahina Piha ia ,* hah&iaku ia oia i ka mai. kai o ka lio i kona mau pokii, a me kona mama i ka ieie ana a kaa miwaho o Aina i Pouli iba wa pokole loa. K,ona ike aoa i kekahi aina malamnlama, a me ko laua kaa> puni ana a puni he mau hora wale ao. Ninau aku U kona mau pokii; aohe oq wahi iko Ulua ik\ afcu e maalo ae aaa ma ua aina la ? Pane aku la o Mahii» Piha, manao au he nui wale, akaaohe maua i kipa kauhaie aku. Pane aku la kona mau pokii, e ahe hoi i kekahi o maua k« lio o kakou e hoao iki *ku boi, a pau hoi ia b- >aku hoi kahi. Hoole mai la ko laua hauau mua. £ loaa aoa no ia ! He hoihoi kal Aoie o leoaana kela lio ie olua, he waiwai paa ia no'u. No ka reoa e hele aku aaa au e ike ta papa i koia po, no ka mea ua kali ioa mai la pa» ha oia o ka heea aku o kekahi o kakoa. Iko Lusara l!o ioho ana i ka mea • pih ana iko laua hei» hou aka i kahi ekoa e aku, ulu ao la ka manaolana ia Luaam, ma,j lia paha o ka aioa lela i paa pio ai, pemaM k«i lUaoli au ko h»l»w«i pu me ia. Aohe i liulia mahope o keia wa, aia hoi, heea koke mai !:\ Piha me koaa i«au |K>no a p«u n| k* hele ana. Kau ae ■I ka noho. luhao le kaulawaha, a kauae U o Mahm» l\h*. jahau ka huipa, a \le a* la;*ia lio No kekahi mau miuut* pokole. uu*lo ank lauanvftmua <f Mahina