Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 32, 5 February 1887 — HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA KA LEWA. KA Puuwai Kupanaha iloko o ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhane Hookahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA KA LEWA. KA Puuwai Kupanaha iloko o ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhane Hookahi.

A i ko laua maaio ana ae īnamua oka Mahina Konane, hooho ia mai ana e kekahi mea kino wahine, a oia ke kiai o ua mahina konane la. A o keia ka ua mea kioo wahino la, i hoohe ae ai: Auwe ka wahiue ui e, auwe ka lio kupanahae! Eia ua kolohee! ke kipi o ka aiaa e! Aka, no ka ike ana niai oko kiai he ina'i helehelena uani a hiehie ko ka mea e kau ana iluna o ka lio, nolaila make wale iho la ka manao uiuku oua inea kino wahine la. I'ane nku la o Mahina Piha, eke kiai maiki i, pehea oe i haunui w*le ai me ka uirau mua «!e a manpopo 'ke kuinu oku maua huakai. Aliila kupono oe ke kapa mai he kipi mnua. No keia ineii. ua ahewa koke ke kiai iaiu ilio, t» nonoi kok.i mai la K kah aku. lla iilo ia he mea maikai ika wahine kau lio lele. •

I Ninau a'<ū la na o Mahina Piha, K ke! ■ kiai; ua i«e anei oe i ke Aupum o WeroJi-? Una ? | i [ K hoomaiiHw e ka niea heluhelu; o ka * , ino» ken» o kn aini o k.» kakou lviona i pa.i' p o ai, a om hoi kahia ka lio i ake ; ai r lnki )lala/j l'ano mai la kokahi leo mai ke kiai mni,; ! i: Mahmn l'iha, ka moa 1 |jke ka nam k* ī | '.iv\v, ne\ve a me ka hiluiniu, me ko ka Moi ! ] hlll, th! (1 u ]r j A'm-! ■... e iv iie, ko aupjiii nani wa.k..i.i o W i ro ii.ui i, „Mt, u;i huiui ak'u nei ke{ 'koko a Makal i. i

Aia )a o m Aapuni Ewain oke Keikia ke Kjakahiaka, (Hokuloa,) oiai ua makau na no ka hiki ana mai o kekahi Liooa mai ka| honua mai. A oia ko lakoa mea i hoi pOpn&hnlii aku nei iioko 9ia mau Aupuni [Pohihihi.. Auwe 1 wsbia Mahina Piha i pane ae ai: Pehea .4 wau e hiki aku ai ilaila; oiai aole au 1 mua raa ia maa wahi. Aaa makapo au i |cabi e heieaku ai.

Ina piha e< oiuoia oe e hele mai kekahi o kau mau kfluwa.me a'u, eiaila e hikipdno no auanei au i ua wahi ia. Paue mai }a ke kiai; aohe paha he mea hiki ia'u ke haaleie i ka'u apana hana. ka mea, he mui wale ka poe aeahaukae i waena 0 ka lejwa nei e ake ena e kaili a iawe na lakou Ma mea a'a o kiai aei.

A auhea oe, aobe no aa # ae aka i kekahi roeif%thde po me »e, no ka mea, o ka'a poe no ia ke hiki mii ka ia o ka piiikia. i * ! He oiaio iaa i haaiele ka mea nana e kiai i ka. Mahliaa, ina ua iiio kahiko ka Mahina ia Peter(> Paie, kj mea nana ba Hoeohane nana i miiimili na aoaoe ka mahina.a hoaoe kaili, a e oie ke nahu e ia ana e ke Knnapi lulu na iima, a hemo hou Mahiiaa:

Aka nft ko ke kiai hooie ana mai, aole e bele, pe!a ka i pakele ai ka mabina mai puehu knhiko, a, ina ua n<?le k<i honua i ku malamalama ole o ka mahina. > Ano ka puakiki ame ka makaala a hooke pono o ke kiai i kaon hana, a oia ka ko kakou men e ike nei i ka mahma ma kekahi mau pO o kd mafama, Wfthi a keia moolelo. ' : !. / , Pane aku la o Mahina Piha: Auwe! pehea la wau e hiki aku oi ilaila; e poino ana ka hoi au i ka loau ole oka mea uana 0 paiiaka ia'u 110 kela wah'. Ma keia ke hono mau nei o Lr.sar§ e oielo, aka he uhuuhu w*le no kana mea hiki, eiai ua paa ke k;-nawai a Manu Eleele i kau ai. _Noke iho la na wawae mua o Lusara i ke Kopekope, isne ke ake"nūi ona oka hoohuli ae iai-i, alaila o ko Lu»ara manawa no h ia e pailakH ai ia laua, oiai ua ake ioa j Lusara e iko i na maka o kana kauwa. Pane mai h ua kiai la, o hele, 8 i kou hele ana a halowai oe me kini 0 ka Hoku, ka lehu o ka Hokn, ka pukui hoku, ka laiani boku. A jna e helo oe a i ike oe i ka Hoku »ui Keokeo a Lilelile. e poai puni ia ana e kekahi mau hoku eiia, o hooni 'n-.o iho oe o ua Hoku i.i ia; i:i »a i mele ae ai ua kiai la i ka inon o ua hoku la oin keia a Alahina Piha i lohe aku ai; Hokuloi» ano e, l.ilulile a maikni. Khu ilnna nia ko ao, l.aina oo na Aina a pau. A e nina-.i nku ee ilai'aj a na kekahi o lakiu e huhikulii mai i ke nlanui kahi au e ,hele aku ai a e hil<i pouo no oe ilailu. 1 kela \va hoohui ae la ua kaikamahine ia i kona lio, a lelo kaapuni uku la iwaena o na hoku a pau o ka lani ine ka mania nui

Maanei e iUe ai kaua e ka moa heluhelu i ke ahonui o koia lio Lusuim, i ka mauna ana i koua kino e hooeauwa ia o kona hoa wihine, aka aole nne oia i kauiuhu a kunukunu, no ka mea, pela no ka holoholona.

Aole no l.'oi i loaa ne ano kanalua iho iloko o Mahio i Pihy. no koin lio, oiai ua manao no oia ho lio maoli keia, aka mahope kaua ike ika hoohoka ia t Lusira. Oiai laua e lele kanpuni ana i ka lewn, a iloko ona riiiinute hopo loa oka laua lele ana ike koliuhu aku ia ua Mahina Piha lu ia Hokuloa, e oili ae ana uialuna o ka ili o ko kui. la wa hoohuli ae la oia i ke poo o kona lio a lele aku I» laua no la w<«hi, a he mau minuto heln wale no maalo- ana laun malalo i>ono o ka Jlokuloa, a ae U ua Mahina l'iha !a:

E ka liokulo-i, ua ike uuei oo i ke Aupuni o Vorodiaun, kahi a kuu ipo nloliH o popol.e la ? i Pane mti la o Hukulon, n o o« no ka i.-i e ka ipo aloha a ka Nuni .Moeuhau», • u oe La ka moi i nipoa e k- :t!oba; aia «au i]H> i keia wu i kn E\vatu u ko'u miu nupuni. A hopohopo nci «u uou. No ka in«n. nolo pa oe e liiki una ilaila, | :i oi'ii o :nm kalii au e lnki «ku ai, un ! piha loa ia in<* n;t kiai o;k»'ia a nu» koi.i j ario. a no l.ik*u hoi ka iKiiFl>a o lnki »t ke puluan i L<> ke ao holnoKo*. A (.• Ukou niau ua likē ke olino!mi> o n:t lloku » pau e wahi « HoL.i'i»,. ia Mahiiia IMk» ' A o ko l:'ki>u nnu Uo ko '.oouo mai u» ■ liko ho u iih' ku hakui .ki » « na tausmi iK'k.!; o v\\» llookuiil 1» 110 l.\ ltus», aohu >o o li ki ho 1 » 1 il.ii .i, i»<nlioj»« au:» lUM 11l lkl'O,. l'-»i.c uku •«% i 1 ;» M «I. na l' :v» al*. A -we no kn liui r. r Milii'iowu ;ir . aa holh' h hōi iie ;n. » n.i *..r.u o -iī:i-ii «n». via k. • lio. ii p.». ii'.uiuia | lUmli. la Imi k» lif\v •. «oi.o *t: * ku< ' ho[« mai ana i na kv«kvu fn« ko'u «Uhoie,

A ke hai aka %n aa ia oe. iaa oo e |<&e mai ona no kuu .k,M i kua leo ke kah'ea aku au, oiaila, aoie aa «make, no ka mea, aa maa au ina haaa a ka'o aloha oiai oia mawaho aei o ka lewa. Pane mai k o Hokuloa, aia aku no ia o«, aohei au e keakea aku aoa ia oe, aa kou alahele e hoom®opopo mai i ka oiaio o ka'a mau oielo ao ia os. A aoie hoi au e hookikina «vals aku ia oe, tne kaa ike maopopo Ooaoie no oe e faiki ana. Oiai o- ka mana a paa,.uti haawi ia maia* na 0 na kiai, jna aole Maawi ia ka maoa ina ua oielo aku ai ia hele iiaila me ka lannkiia.

Pane hou aku ia o Mahina Piha, Auwe uo ka hei e, ke hai aku ne? au ia oe me ka poioiei, e heie ana ao koaa a m*ke a ola, oo ka mea, o ka make e kaiawai mai ana me a'u ma ko'u alahele he nani make an« »0 io aa'n ponoi no ko'a makemake.

Paoe aku )a o Hokaloa, e ke gkaikamahine maikai, aoie anei oo aioha a minamina no keu lio, kou hoaheie mai kou aina mai. No ia mea, mai noho a hoonahoa ako o make tnai oe me kou lie i na kiai.

Hoohaii ae ia xta kaikamahine la i ke poo 0 kona iio a ieie pololei aku ia no kahi i kahikuhi ia mai āi. Ke nana aku iua kaikamahine hoio lio la, pueha iiihi na ao o ka lewa i ka Qa mea o ka ioie naaupo.

liuko o na hora ioihi keia leie ana aku a ia.ua. A i ka uhi Bna mai oka poeleele, keehi aku ia ko iaua mau wawao i kekahi aioa, a oia no hoi ka mua e na Aupuni 8 o Hokuioa.

No kekahi maaeekona mahope koke iho o Jco laua hehi ana eku i ui» aina la, aia hoi kani ae lakekohi mau manu Eleele eiua. I kela koko no paha mai 1a ka malamalama o keknhi mau hoku eha, a alwwale ae la na wahi a pau & ka aina mai o a

anei oka aina. . A ahuwaie pu ae la laua nei, no ia mea ike pouo mai la na kupua a paa ia Mahina Piha ame kona lio. A i kela wa hooho mai la na ieo o na kiai mai o\&x> me ka lele pu ana tuai maluna o laua nei. No ia oaea, ua hoohuli ae la o Mohina Piha i kōna lio a hoomaka aku ia e iele īiuna.

Aia hoi, loaa e mai ia la laua ī na niho o na kupua a mai welawelu iiilii uakaikanahine la, e ole ka ikaika ame ka eieu o ua I,us3ra ia. 1 kona ike ana e anepiiikia aoa kona haku wahine.

Lol3 aka la o L<iaara me ko&& ika>ka a p:iu mawaena o kiai. eia na bea, aa īlio amo na keko, e hehi ana me koua mau vvawae, e n«hu ana me kona waha, a e peu ana me kona kikala.

A iloko o na minuto pokole, ua pau aku la ka hapa nul o tia kiai i ka make. A ī ka hapaloa hora mahope iho, pau loa iho la na kupua i ka lukuia a pau ioa i ka make.

1 ka make ana o a na kiai a pau. lele ibo la o Mahiua Pihh ilalo mailuna ihoo kona 110 a pane ae ia oia:

Nuni ka lio kupanaha o oe, he keu 110 hoi kou ahonui ame ka hoomanawanui, a he uu kou iknika a me ka mana. a he mea oiaio ua lan&kilu kaua ia oe, aohe 1 ka mea e ae. Mc keia niau hunolelo oia i pane ae ai a kilohi iho la oia ma na wawae o kona lio. Pi>. hoa ae la oia tna!una : o kona lio, eia wsn ke lawo hou nei au ia oe no ka lua o na Aupnni o Hokuloa, uolaila i noi ko aho i hiki pono kaua. A hoomaka aku la laua e lelo, a e like mo ka wili ana a ka puahiohio oke kuluaumoe. Pola ua lio la oua kaikamahine la i k* lewa.