Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 33, 12 February 1887 — HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWA. KA Puuwai Kupanaha iloko o ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhano Hookahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWA. KA Puuwai Kupanaha iloko o ka Ehaeha Na Ipo Hana Aloha Ole Eha A ME Na Ui Elua i ka Moeuhano Hookahi.

•Oiui ua kaikamnhine l:i e laweia ana e ka iio Rusaru; a īloko o naisekona pokole a keehi ku ana lauu'lluna o kokaUi aiua, a o ka 4 hoi >a o na aupuni o Hokuloa. I tia wuwao oun sio »1;« i keehi aku ai holo ue la ki halulu on» wawae o ka lio ma na kihi eha o ka honua. Ia wa koke no i oili «e ai he Ewalu mau iloku, n*; iul n kau ae lu e liko me ko na muu, u iihuwaie iho la na mea a puu olnna o ka aina, a ahuw&le pu īho la me ka kaua koa a me knna ho hook ila kupua. I kela wa koko no i puohomai ai ka leo ona holoholona mni oaomo ka weliweli nui, a holo like mai la inkou tnc ka mama uui i oi aku i ko ka makani. 0 ko ano o keia poe holohoiona, ho poe ilio poo lua, a oia hoi, ho piho nunui launa ole keia me na poo olu«. Aua manao ka poo kahiko o Tuhiti ma kokahi ano moolelo o lakou, maiioko n kei» ohana ilio 1 loaa mai o Kuilioloa. Xo ka mea, ua manao ko 'i'ahui, mai kn lani mui ka ilio inu i i lona ui ia Koea, ka makuahonowai o Konnpuuu. Ama kekukahi moolelo lluwaii iioi o Lono ka nu«a nana i pej»ehi i* lele liil'i ko kiuo, a om kn luhu o ka ilio n» na wahi a |>au o llnwaii n?i; a eiu ka pule u I.om» l p.ia«»au i kok.i--i hi i konu wii i p>>;\hi m u Kuiliuloa: S ki n«i, e 1010 oo! i Kki uu, o le!o ! uU nemoneiuo o lVieknn(>, Ku w.ii pu-h»i i> Maileka. A ku aku i kn i i o hiuiioiou. A luu |>u ke a ot.i* m? ke a uilo, J a pol.i wa'e ako. 1. ii.i uuk;mv»ka o un hook:>ki<lu'lo um :iku nei knk"'.> iuaw.iho. uyl.\i!.i, oii »nn ht»u kukou ii.■ k.i kukoii n it.e k>ma lio ieU\ 1 k,> !:ili..;i wa i v\ i ai m>> i l ku .. .i H.'( I > .1 l.\ in;Cii;u' i.i «• h v.«!».(ii:i I-. iu i ka ikuik >. o koN'» ii;;hi liiua i!nr„.ii.siiiiia ttia o>; u 1 k*U*

I keia wk aia oa kaikamahine Ja ke hili ia ma a a pjanei me ka eieu nui, eoki i ke i kfe po» p na iHo, e oki ana i ke poo ©'na ia ana aa leo aoa o i&kou, aia hoi Lusara ke lele ala io & ta »ei me ka ma*aa nui, rae keaa taaa wawae pu e keehi «iilNnakuaa oua iiio me ka hala ole a nui, a e m&ke a paiahe ana lakoalp&ko o na hora 4 waie no k«ia iaka ana eua kaikamahine ia, ua pau ioa iho i ka . 1 keia tho ia ia, a. kilohi iho la «ia, aka tua kona nana aoho^ahi^ioīeo. Hoomaiu iki iho ia ua kaikamahioe la ia a paoe Uo ; He moa oiaio ooe ko'u pau kalehalahala nai, a®he aiu mea e ae e kaeaa ae ai, oo® wale no, oipi ooe oa j alakai mai nei ia'u ī kcta mau maliHni, ka aina hoia'ui iko ole ai mamua, Nolaila ke hoohiki paa m«i au, aoie au e kuemi hope ana a hiki i ko'u make aua, oial, ua ike au, ooe ko'u mea <nana & kokua ma na mea : a pau, noiaiia a'u mea maka'u. M§ keiama.u hua olelo aa kaikamahme la i pane ae ai. a kamaiiio hou iho la oia i ua lia iu: Ano ko kaua wa e leie aku ai; uo ka elima o na Aopuni. i Oiai ua lanakila ae nei hoi kaua maluna) o keia mau kioi, a ke hoi : aku nei au, ina i kaua e koino nku i kahi a ke aioha a ma-| -kou e nuhu iuai la, alaila, e hooiiio no au i la oe i punaliele ua'u īioko o na la a pau o | ko'uolaaau. i i Me k«ia muvi oleio oia i pane ae a>. aia i | WāTota~ i"B"ōccn<-Io inai i na kaulawaha o ua j lio la, a iaia no a pu-ki pono mai, o ka wa no ia o U4 lif> ia a me kona mea hooh'oio i nalo īku ai ilouo o ka ao o ka lewa. A iloko o ua minute pokole keehi aku ln ilua o ua Av:puni Elima o Hokuioa, a !a wa no i halulu ae ai ka honua mai o a o. A iu wa pu no oiii ae la he XJmi mau iloku a kak.u ana iluna me k6 hkou haaWi pu ana ae i ko lakou mainmalama piha. Ia wa pu no i īke ia aku ai kekahi puaii koa nui, he mau uuaani tattsani na kpa maluna o ua lio, aia ma ko lakou mau lima akau e paa ana ina pahi kaua, a ma ko lakou lima na palekaua, » ma kolakou mau kuu he mau uiuu e iike me ko na Anela, a o ko lakou siciu helehelena a pae a

mnikai. } L s»4kfe dna atcg- r.rllnin>| V w.u»« aia hei, weliweli loa »bo la ottt«e ko iakou lehulehu loa, a oia kana i pua aaaae ai: E make ana palia wau ia oukou ? Ia lakou i kokoke mai oi, aia hoi, huikau eo 1« i kaeleawaa na mea make a lakou, a Haluwai ae Ia ke kila rae ka piea, Poha ke au ke pii aei ka lena, a i ke.la i unuhi pau ae ai ua ui la i kana pahi kaua, a knkele uku l.i 1 kona nkamai nui īua ke kakapahi ana, a:i ka nana aku ka i ua ui kaulana la o Ama Pouli, he kohu palai huila ka niniu poahi, a mo anapu ana la na ka uwila, hiki aku ia na make 1 ka hapulua o na Lau6*ni o na tauaani. [ kela wa a ua kaikamahine la e wiliwili ana i kana pahikaua mamua o kona alo, ma ke ano he (front mnro-ne,) a ia wa oia i loaa niai ni i kekahi hauna pahi iokoino i

apahu ia m&i ma kooa kua, a walwala aku lu ke kaikamahine Kbu lio, a waiho aaa i ka honua. I kela wa u ka lio Lusara i ike ai oa muke kona kahu, ia wa^li-o ae lana heleheiena oua lio lu ika pihahuhu. A hoomaka aku la o»a e luku ikia kanaka koa a pau ono kona wawae a rae kona mau niho, A iloko o na minute loHii kona luku ana i na koa i koo mo ko lakou mau lio, ua p..u loa iUo la ka hapa nui, a hookoe ia aku la hookahi i mea ahailono. Ho ano Uhe no hoi me ka hookue maalea ana o Satana iaia iho i mea hoike aku ia loba, no ka luku iā'nao kaua muu keiki. : Pela no hoi o i hookoe aku ai in Cubit, (Aneia q ke Al«ha) i ahai lono, ī mea naua o lioike ako keia lukuia ana o Ukou a pau loa e kekahi lio kamuhao, a uo kekahi kaikaaiahme ui. a 1110 ka mako anao kekahi kaikainahine Ui nonn ua lio la Ua makemuke lo,i o Luani* o hoikeike iku in i ku Lusara mauao e hoi aku » o h«nu i kutk.»lu, Ua kenkea loa la nae Oia ku hiki 010 ana ia Lusahi ke kamailio. Un hoi\o ime o Lusara e kopekope tue kona mau wawae, a e hoouhuhu liihi, mo le ano maa mau ona lio laka iko lako.i |;;»hu. Au ae In o>u uiao a maanei a ike aku *»e l» apana ili hi|v», ((ia ka pe|* i kuKaii o i.i n;uiahu iho U o Lusara a lioik u'kii 1« i knaii>i louo. 1 l!n la>ofkiopopi) o l'uhu i keia mau inea a t e ham nei. aka 1:« mea hiki <uv iuo Lo hookoia 0 ua aha:iono in. ,\o ku mei. n»!ia j>,»ha u h«na kuiuhewu j «>!;». n ua lio e mku, aUiU ē I;; an.i <v.,i m.i ku i»vio>v,i!^wtte kipi , i s.* e li >! 4ii.( li < koii' v»-.('i .• nu, uu< k.( L'iui o .*kii>, |(K,i o ke »k.,.«. k« pukuts(Kt n iik ko kawa. ' Uwaia o ki a«.«u.

" Mahope iho o'keiawa» ka iho lao jjasa--r* e noonoo, a pa?ma iho la ik>ko jho ona, A{oha ino o!ua e na haa heie, aohe hoi o ke« moa, i ehu waie no iaj ooeka oi o ke ahonui, ua aio m e oe na pnu make he aai. Aloha wale oe. A nalu hoa iho Ia eia iieko ona, a hooho. io iho ia e hoi hoitj hope. Ae, hemakehowa io au ke hsle imoa ina owaa hookahi wale iho 0%-e-aho aa e hei hou i ka aina o'u' maa haku 3 m ka mea hookahi aku la kaiknmahi&e i koe, lioko e na hora pokole wale noa keia hoi aaa a Lusara hiki poao ak« la oia i Aina Poaii, ka home hoi o aa kaikamahlmi . lāia i hiki aku ao koaa home haielio, kona wahi hoi i īioho ai a kam&ai&a, ■% hope o k&na hiki.aka, ua Jboohafala ih» ki aa Im la i na wawae, a palala ae 1* ka lha. Lohe aku la kekahi o &a kaStamakifire i: koe ihe i ka halftla& me kapa&in okaihaiio, huii ae la aa kaikamahime ia. a paae'ku ia i koaa makuahine. ! E ka Madamo, kuu mama e, a&le anei"! keia o ka iio o kua maa kaikoaaoa ? 2S hele' ana wau e nana iaia, me keia mau haaoielo oia i pāee ae ai » hele aku la. . laia 5 hj& aka ai i ka haie lio, aia h(», he mea e kona hauoli nui i ka ike : ka lio e ku mai ana me' ikona mau pono a pau. I A oia ka ua kaikama 1 panoae ai, ua noho aku ia oiua me keu. Ua hibi hoi ! u noke ia a hnena na ihu, a owau hoi o kakou ka hepe ! Hoi awiwi aku la na kaikamahine la a ana mai o ko lakou iio iele, a wahi ho'? a ua kaikamahineia i pane ae ai i kona ma» kuahiue. , E mama, haaiele ana pau ia 00, a e helo ana wau e ike i kuu mau kaikuaana, a malia paha ke hauiani la iakoa i ka HalauaoU me ka ipo a makau. A nolaila e hele aku ana wau-, a ua lilo keia mau oleio i mea maikai i kona iuahīne makmhina naaupo, a ua heie io aku ia ua kaikamahine la. ' Maaaei e ka mea heluhelu, e hoomau aku ai kakou i ke kamaiho ana no keia kaikamahine, ka mea hoi i kapaia,

''Malamalama Olmo," Oiai &ia i hiki aku ai ma kahi a ka lio e ku aaa, kau ae la oia iiona, a ika makau» kau aaaoea, aa paki mai ia oia .i ke laaTSWHūa", Tt i» wa kukc iw i utu» mni ■ m un' lio la iloko o aa ao o ka lowa. £ p&a ana ua kaileamahioe la ma koua lima akau he kook«o maea, a ma koua lima hema e paa ana oia i kekahi palekaaa. Oiai laua e liit> aaa i ka lawe aua lio Lusara la, a iloko o aa sekooa pokole, ua hiki aku lu iaua no ka aiua maiamalama. I kela wa, Hoohuli hou ae la ua iio i ko la«ra alahelo a lele aku la no kana wahi e leie mau ai ma na kahu mua o ua lio nei, ua kaikuaana hoi o keia ui A iloko o kekahi mau nainule loihi ioa ame qa hom pokole loa, halulu ana laua iluoa o kft aina mua o Hokuloa. No keknhi mau sekona ko laua hoomaha aua iho, lele hou aku laua no ka lua o ka aupoui, a pela aku ko laua hele aua a hiki i ka eliuiu o na aupuni. la wa haupa mai lao Malamalama|Nino ala no kona mau kaikuaana, a me he ia o hea tnai aua iaia. A iua paha ont ia o ka Moi Lunalilo ina ua iiiki hou ia iho la hoi eia, A Puuolai au e wawaio mai e ka Jeo, Me he la e hea mai ana; Na iehua o Lihau, Kuu kino a huli aku, 1 ka malu uiu o Lele, uwo iho la ua kaikamahine 1«, no ka mea ua helnpu mai ia be aloha o kona raau kai* kuaua, a uie ho la e i mai ana £ hoi > hopc>