Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 39, 26 March 1887 — NA WAHI O KA MANAWA. [ARTICLE]

NA WAHI O KA MANAWA.

L '■ Ke noke maa nei ua aupepa namu0 kakoo nei, oo na mea e pili aoa i ke . Enlanakauhale. Ua manao ua maa enpepa la, aa hoea mai ka manawa no Honolula e uhai aka ai ma na meheu o n% kalanakauhale e aku o ke ao nei; aka, i ko makeu mam» ana, aele i hoea mai ka wa. Aohe e loaa anai ka kanaka Hawaii, ke ko keia mau iini- ana o na haole. • Ma ka aoao o ka Hawaii, aa manao makou, ua lawa no kakoa i na alakai kupono a me na heoponopono ana akokakou Aupuni Makua, ai mau apa hou ana aku hoi keīa, Na ke au o ka manawa e hoike mai, ina na kuponoo Honolulu e noho malaloo na heoponopouo Aupuni kulanakauhale Ua olelo ia no hoi, he mea ka keia e hoopomaikai ana i ka lehulehu. Pela paha? Hookahi mea maopepo loa, e pii mahuahua a« ana na heiuna 0 ha waiwai paa, a me īa no e pii mahuahua ae ai na uku auhau ana. A e ke keikoi loa akuo na uku auhau ana, maluna no ia okeia a me keia e paa ana i na waiwai paa. A no ka hooholomua ana hoi i na hana hou o ke Aupuui, ua lāwa pono loa no i na alakai ana o keia au, a i mau hiona hooliio hou ana aku hoi keia? Malia nae paha, he mau haawina pomaikai ke loaa ana i ua poai " manu Kahiki" la, a hoea i ka wa e puipui ai o na okeeke, o ke ku ae no īa a hoohoka mai i na Hawaii, ka poe hoi no lakoo na kupuna i eha ai ua ih 1 ka maka ihe. # ■ Aohe e hala ana keia mau hiona o ua poe kau ahua nei, oiai, ke noke nui mai nei na nupepa namu kne i ka hoaiaala ana i na manao o na la i kaa hope abv, a heaha auanei la na hua • ka pomaikai nui e leaa mai ana ia lakou? Heaha hoi; malie nae paha, he mau ahui maia. Ke waha-a nui mai nei no, he mea pono ka e hoakoakoa halawai ka lehulehu no ke kuka aoa i u» mea pili laulaha. Malia nae paha, he mau pahele ana no keia a ue poai opukeemoa neij i inea e punihei aku ai ka lahui a kokua aku (paha) i manao ekaeka hakumakuma o ua aana manu kolea nei. Ileaha aua la na haawiua niaikai e loaa niai aoa i ka lahui? ile hookahi ; uo, he neo, he hoohoka ia a he kiola loa ia ma kahi kaawale, a alake hou ■ ae no lukou la a haika iho ia kakou Hawaii. Akila, hoea hou mai ka wa e ike iho ai kakoti, U ua hala ka Puulona,'' ana ka maukauka e haaheo mni. i 1 ii.il , uu lnua aku ko Ukoa avi o ka ai haaiu o n haāke; aii;l i ka moluoiia j o ka aiuu mauiuli o na pĀkali pakaha | i\ i 1«i e hauuli ua puuwar

Hawaii a paa, eia no ka he mau riawali penoi e kaa ae aaa ma ke kianoa © ka hooponopo&o i ko kakou aioa oiwi aloha.

Aka, I kela mao la, ke naoa ae ka* kou ma o a naaanei, eia na manao nai ana o kekahi poe ma na mea pili i ka b6®ho3omaa ana i ka noho'na mai&ai naa ke kino a me ka nhane. A he manaolana nui ko makou, e holomua lakoa ma ia maaano pakali ana. ĪL Ua pikokoi ae na nnpepa namn oili kakahiaka o kakou nei, aona mea e pili ana i na Nu Hapalaki i lawe ia mai nei e ka mokupe'a Hawaii Allie Bowe (Ale Bo) mai ko lakou aina mai, no ka hoohana hookauwa ana maanei. Ee hoomaopopo maoli iho no hoi ka,kou, he mau hioaa maoli io no o na hana koai kanaka, ka hana hoi a kekahi mau Aupunii lawelawe mua ai a ike i kolakou hewa, hoao e kinai, a ke mau nei ke kinai ana a hiki mai i keia la. • Ma ko makou manaopaa maoli, ke aia mai he mau kukai ana mawaena o ke Aupuni Hawaii a me na Aupuni o Beritaiaia me Farani, oiai, o keia mau Aupuni na mana nui ma na Paemoku Nu Hapalaki, e kau ana ke koikoi o keia hana maluna onahokua oka aina nei,a ona poe nei na iakou i lawelawe ka h'ana, e hoV>pee aku ana lakou ma kahi okoa aku. Aka, ua hauoli makou, ua lalau ae na lima o ke Kanawai, a e hana ia aku ana keia hihia imua o ko kakou Aha Hookolokolo Hoomalu, oiai o ke kapena o ua moku la ka i hoopii ia, koe aku la nae hoi ka Hui Hooholomoku Pakipika, ka poe hoi na lakou i hoolimalima i ka moku e hiolo aku ma na i Paemoku o ka Pakipika Hema. < Oiai, o keia hana ekaeka i hana ia, ua hana ia me ka ae ole oke Anpuni ma o ka Papa Hoopae Limahana la; aka, me ia ae ole no o ke Aupuni, xia aa no keia poe imi waiwai e lawelawe i ka hana me ke keehi mai i ka mana 0 ke Aupuni. Aka, he manaolana ko makou, nake Kanawai lakou e ao mai. Ina paha he mau koina kekahi i ke Aupuni, o keia ka poe hope loa e hele jiui aa& me na kokaa» a i olp. aoie no paha e ike ia ka ea ae o ko lakou māu poo iluna a haawi mai i ka ae ana no ke kokua. He neo a he ole loa ke kokua e loaa mai ana, oiai, he poe no ka poai i walea mau ia kakou i ka holopee malalo o na uhiuhi ano okoa ae. He mea no ua maopopo loa, ke ioaa i ka pono i ke Aupuni imua o ka Aha ilalo, e lawe ia ae ana no keia hihia i na Aha iluna, me ko makou manaolana no nae, e loaa ana ma ka aoao o ko kakou Aupnni ka pono ma ke Kanawai, oiai, ua hookahua ia ma ke alanui e hoomau loa aku ai i '' ke ea o ka aina i ka pono." Aka, me keia mau hana a makou i manao ai, ua iawe malu i kanaka naaupo mamuli ona pahelo ana a hoopaa ia malalo t> na aelike ana me na mahiko, ke hele nui nei no ma na Heiau o ka Makua Lani Kiekie. Eia ka, he mau hana hoopalaimaka wale iho no ia na ua poe la. Aia ma Maui he 45 o ua poe la, aia hoi ma Kauai he 80, aka, e hoomaoe wale ao no hoi makou, e kapae ia na aelike, a e kauoha iaua poe la e hoihoi aku i keia poe kanaka i ko lakou aina i lawe ia mai ai. O ke koikoi o keia hana, aia no ia maluna o ka hui nana i hot»lImalima 1 ka moku a me ke kapena, h o na ona hoi, ma ko makou manaoana.ua kafwale ioa, aohe mau aweaWea maluMo laua. Ko loaa ka pono ma ko ko Aupuni aoao, a ko haawi lioi ka Aha i ke kauoha e hoilioi ia kela poo ho 125, aole hoi malalo o na lilo o keia Aupuni, aka, mai loko ae no o na pakeke o ua I>oe la e helo hoo)>alaimaka nei imua o ke Akna a imua o ke akoa.