Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 41, 9 April 1887 — HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO. NO LUSARA. KA MANU ILOKO O NA MALAPUA KA LIO WALOHIA I NA AINA O KA LEWA

M1 keia maa hnaolek) aa keiki ia i paae . ae al a k« m k oia a hoi ake la «aoa e | kona m&kuahine. | Kahea hou iho la oia i kona makuahine peaei: E kuu makuahine-e, aohe kela oi kao Roeara, oa keh&ewa oe. Pane ae k ua luahine la mai loho ae o kona hiamoe knlipoUpo penei: | "Ke aha ala hoi ? " ! Kahaha, aole no kela, no ka mea, o ka | helehelena o kua ipo aloha, aole loa ia e | poina ia'u, a e ka aala o kona hanu, ua like i ao ia me ka wai ala o loko o ka lokewai o i ke aupuni Mtdiana, i Kahnha, nani ke keiki a ke kuhihewa i nui wnie aku o oe, me ko'a hai mua aku oei no hoiiaoe -o bo wahine no kela, ke hoole manawaino mai nei ka hoi oe, a he-1 aha la hoi, o hoi e moe. Huli ae la ua keiki la a hoi aku la no kona wahi moe a ao ae la ia po. He 10 la a me umi po ka loihi o ka noho ana q BSalamatama Olino maluna o ka aina' he nmi no hoi la a me umi po o ke kii ana' a ke keiki alii ia Malam&lama Olino, a he umi no hoi kona hoole ena, aole ia o Ru- i sara kana mea i aloha ai. i A hala ae la aa Ia he 12 o keia noho ana o Maiamalama Olino me ka pono ole o kona manao, ninau aku la oia i ka luahine peoei: E ke'u makuahonowai alohs, o ka 12 ae nei keia o na la © ko'u eoho ana me oe me kau maoao o ike au la hoi au i ka mea a kuu naau i aleha ai, eia ka hoi aole, aia la oia ihea e hele ole mai asi ? Pape aku la ka luahine. e kuu kaikamahine maikai ua aloha aa ia oe, a ua olelo aku au i ko kane, aka olelo mai la oia ia'u i ka hoopanipuni nolaila, aole oia e hiki mai ana. Auwe! naai ka luhi o ko'u mau wawae keia huakai a'u i hele roai nei, a poho pn hoi me ko'u manao, aka. o kuu makejnake hoi, aole i hookeia, nolaila e hoi ana no au, wahi a Malamalama Olino. Pane mai la ka luahine me ka helelei ana o kona mau waimaka, aole, mii hoi oe. noho onai tto kaua, heahe la hoi kana, he nani no hoi ia ua hoole mai la no hoi oia i kou makemake e like me ka makou mea, i olelo paa ai, a nana no hoi ka hoole mai la, alaila, na ke au o ka manawa e ike iain, aole au e aloha aku ana laia aolo no hoi e hoepomaikai laia, aka o na poino a n» popilikia a pau, oia ka'u mea e l aawi aku ana iaia. Maanei e ka mea heluhelu e w.iho kaua i ke kamailio ana no > Olmo a ' me ke.a luahino, no ka nu.i. :io! o hookou 0 ko lakou tnau iuii, uolmla o ;i:ina aku ' kaua no Susara a m« kona \s«l «• nohol mai la, I

Oiai «a Rasara ia e a&bo ena me na haia wehiae, a &aia ae ia na la he 14, aia boi, enemi taai la na h» ia wahioe ia Ros6ra roe ka elelo »ai penei: E keia wahine popaka tnelo«fa, heaba koa moa i hele pu oie mai ai tne makoa i 6a bana ? Pana aku la e Ruearst,' inahea oukou i olelo mai ai ia'a e heie i ka hana, a inahea hoi i 01010 mai ai fe pakike akn ai? nani ba poe nukunaku iaoakoo. Kahoho, wahbe moioo oe, lapuwale oe, aohe ou hana, aolowa waie no oe, e beie oe i ka hana i Wa *pa. Paae boa aiula o Rn§ara, ina paha 0 ookou a paa <na kau aiaa ioa paha aa malama m ia oakoa. aole ookoi au e hoouoauna aku »a eukoo, aole ma na mea -e ae a pa«. Pane aku la aa p>oe haia wahine ia: O , koa ama nei no ka laakoa i ike, e hele oe i ka hana. Pane aka !a o Lusara me ka leo ano hoka, mahea aku auanei aa e haan ai ? £ hahai mai oe mahope o makou, nuj ka hana ma ko makoa aina oe! e haua iho ai oe a nele i ka lima ole, wahi ana haia wahine i pane mai ai.

Pane aku la o Lusara, i loihi i fetf kamailio iae-hele aku, a hele aku la lakoO.

Ia lakou i hiki aka ai māwaho o ka hale nani o ka luahine kupaa, 'huli mai la na haia wahine a paoe mai la iaia nei:

E! maanei ae oe e hana ai, a ina e pau keia, alaila, hele ae oe mao ala, a iaa ua pau ia, aJajJa hana aku oe mauka aku, aole paha keia e pau ia oe apo a po keia la? wahi ana haia wahioe i ninau mai ai. Pane aku la o Lusara, aia no paha i ka'u hana ana aku, aole ia olua ia wahi, hana no oukou i ka oukou, eia nae hot ka'u ia oukou, mai hookokoko mai oukou ma ka'u wahi e hana oiai, he moiowa au i ke kamailio ipai ia'uKahihi, ia oe no ia. wahi e kena wahine, aole paha boi ko makou kamailio aku me oe. hana oe i kau, wahi a na wahine kamaama. * Hele aku la iakou ma kekahi aoao 0 ka haie e hana ai, a 0 Lusara hookahi waie no naa kana wahl. Ho kekahi mau snkona nakele wale.ao oia ilana pane ae ia penei: Aoh* anei he kanaka kokoke raai ma ko'a e ael ? 1 Nana ae iaoia B»o anaaoe|, a aofafl kanaka; poana ae la oia aae kela eaaa haaōlelo penei: <*E kuo makuakane Mana £leale 9, e hoouna mai hoi oe i« Makani Sotoaahe" e waele ae i keia nahelehelo i pan koke ae ai ka'u haoa, a haule iho au moe i ka ola 0 ke»a melapua nani." Ika pau aoa no 0 keia mau huaolelo a ua Lusara ala, aia hoi, pa iho U kekahi wahi makani kolonahe maluna pono iho o ka malapua, a iloko o naaekona pokole loa pau loa ao la kahi i kuhikuhi la mai ai 1 ka hanaia, a ke nana aku i kahi i hana ia; me he mea la aohe na ka lima kanaka 1 hana he kupua, ae he kupua no. I ka pau ana no o ko Lusara piiikia, pau ka hnna, hina iho 1& ua kaikamahine la malalo oka malamalu o kekahi wahi kumu laau a no kekahi mau minute hiamoe loa ia aku Ia oia. lua Lusara la e lilo ana iloko-o na kokoia aka moeuhane, aia ho», puiwa ae la oia ike pahu ana iho © kekahi mea ma kona aoao, i kaakaa ae ka hana o kona maka ike iho la oia 1 kekahi kamaa gula e waiho ana ma kona aoao, a pane ae la ua Loaai a 10, kahaha, kupenaha keia, nohea mai nei la keia kamaa ?

Aole i liuliu iho. lohe ae ia ©ia hokio maluna iho, a huli ae la koaa poo a nana aku la a ike aku U oia i ka hapalua o ke kino o kekahi keiki ui e kiei mai ana ma ka puka ai iani.

0 koiia Jmao helebeleoa ua like me ka oili ana ao o ka mahina i kona po piha, he mao maka poniponi kona e like me ko na hoku, uona hoi ka hiehie ena hiehie lua 010 e loaa al a puni ke ao. Ua aahu ia ua keiki nohea la i kek»hi loio huluhlu aeao maikai he papale muouou ma kona poo, kona ike ana mai iko I.uaara nana ana aku ( peahi mai |& oia mc kona lima akau me he raoa ia o hea oiai ana, 'Maanei mai knua.' No ko Rusara hoomaoi>opo ole i ke ano o k»na poahi mni, n #na wale aku la no ua Kusara ala mo ka mino aka ana. Peahi Uu m>i U ua keiki ln eo ka elua o ka mnnawa. aka, aole i pane aku o Rusara me kon* noho nna iho ilalo ine he mea la o pee iho ana oia iloko o ka mala pua. 1 Wa ike ana o ua koiki U i ko Ku»ara pet-«»vi iho m.ilal<> o ka malumulu o na pu;i, īho r.mi I» g.i keiki la ma> luna mai o kon.i inle a puka loa Jie U oi* i waho a hele loa aku la oi« iioko o ka mala pua, a aia kahi a Kusar« i pee iho ai, komo &kQ

ia «a keikīla 4 ik aku ta oia ia Rosara el naho ana, paae al ia oia: E aha ana ogi| maanei ? • Pane mai lajo usai*a, e ana-1 au. ! ■>: Nawai oe i 4ie! aku e hana oe i keial maja pua ? wa)bi t te keiki alii. ». | Na ka haia-Wal ie, ua inainu loa iakou ia'a, 4°° s a m»i nei iakoa ia'u e hana ma wahi a Rus%ra. Naoa ae la l iki alii ina wahi apao o ka mala pqai ah, ho' n t- maemao; paue - jae ia oa keifi fa jh ia .usai-a: Ea» eaai ' kou ikaika I kfc 6»na. ana iho nel i keia wahi; mai lanp hou oe maaoe>, ina e kau* oha hou ia ie p au» « haaa, wsi āe oe; haia£juoe,:na'u i oieio aku nei ta I keia wa a ftusara e papaieo oei me w? keiki alii, ke ūana mai la o Maiamaiama puka aniani, aiua maopopo 110 iaia o Rosara no keia, Ikona makamaka i heie pa mai ai, a me'kana ipo, solai!a, komo iho ia ka B»aio iis iioko oaa; huJt awiwi ae ia. oia a heie aka la e hahai i ka luahme kup«a.

1 mea e en&uj>opo at o ka iaoa o keia laakine, aolaila, e aka koa aaea ka» kaa. Oka lsjahine Leelaelo keia; ai» ma keia mau heln ae, alaila, biki mai i babi i hoike la ai e ka iooa o keia ioahiae.

Hahai aku lja o Malamakma Oiino i ka iaihino Led«eJo penei: £' ka loahioe haqa kau keikl ! i ka mea pono ole, oiei ata oia i waho kahi i kamailio ai me -lela keikamhine kauwa a'o; roe kuu manao he paa la ke aloha o kau keiki no'u, eia kao ka w&hipe kauwa a'o la, oia iho la ka hoi kana e makemakw ai.

Auwel wahl a ka luahine Ledoeio, aole au i ikeaku uei i kona paka aua i waho, & hele abu au e huhu iaia. Puka aku 1% ua Ledueio la a kahea aku la i kana keiki me keia inoa penei: Edi Uliada, auhea oa ? [

Aole i pane mai ua keiki la, oiai, ua nalo aku la laua a elua iloko o ka w»bi a na pua, a ua kuhihewa ka luahme Leduelo ika luiiluli ana lala lāa» he luli k i ke ahe aka makani, eia ka "aia ua ipo ia ua hauuaele ika Moae," Uhu! Auhea wale alrai*«« luahiae aei a Sawa»a3tt N iloko ooamalapoa, me ke k»fees **Edi Oltedai Edi Uliadai nte oe? ! * i L kela wa tobe koliaiiu aKa la o Losara t k6ia l<Je hea, j a pane ae la oia i ka ipo. Ē, einei e, oab knua, fee hea ia oaai la oe, »ou paba ke kahea o hea ia oai la?

Pane iho la ua leeiki la i ka huaolelo o ka apiki. Heaha hoi ka ia leo ika hora o kuo lealea. lna paba i kaua a kuu aku ka luhi i ka hana a ke kiuo.

' Ia wa i ulele hou iho ai ua mau ui ala, a a hala ae la na kuaua koikoi a ka inuwai, a komo aku ia laua iko anapenia alaheha, <( heha na m<tnu inu wai lehua o Olaai ka hao a ka puulena.