Ka Nupepa Elele, Volume IX, Number 50, 30 June 1888 — AHAOLELO. [ARTICLE]

AHAOLELO.

La Hana 18. Halawai ka Hale e like me ka.iua» Na ke Foitoa ,wai ka Hui Lahui moa a oi, o uoi ana e kau ia na kanawai hoohuiki i ke komo nui anamai o na lahui i iloko nei o keia Aupuni. Waihoir. ii kekahi komite wae o 7 tala. I ]Sa ke ' lii Walakahauki, ha i j mai Honolulu mai, 45 inoa e noi ana! i 2 ipukukui uwila no ka apana o Maemae. ' Waihoia i ke komite o n;i aina Aupuni me hant> hou. Na Eimo Pelekan® opio he hooi< i I niai Kapalama mai, e noi ana e hu«<i kea hou ia ke alanui » moe ala a htx.a i ka halemai pupule. Waihoia ik« ke komite o na Aina Aupuni me hana ihoU. ■ I

Na Wili Raiki o ke Komite Hooi»io Bila Kanawai, i waiho mai i ke kaaiawai no na kulena kakan kope- mu k*hi iioau mea i kakauia a hana iu, ua pau i ka hoopouoponoia. Na Kakela o ke komite hookolokelo e hoike ana e hooholo loa ia ke kanawai no ka hoeiaio ana i ka hoekoia anao na palapala kii ma na hihia kivila. Waihoia i»aka papa, a noonoo pu ia me ka bila. Nana no mai ia komite hookahi mai no ke kanawai o na komisina ala liilii me pono wai, e ho&holo loa ia\a hila me kahi mau hoololi. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila. Na Balauwina o ke Komite Waiwai, e hoole ana ike koi a E. B. Thomas no $875.96 ukupanee maluna o 984.77 Koeue aie o ke Aupuni iaia «o malu o Honōhil\fii§V? $ i hookaa ia aku i&ia be mau mahina li'u wale mahope oka paa ana oka hale* Manao ke konaite he koi kupono keia na na Aha Kanawai e hooponopono. Apono ia ka hoike. Nana mai no mai ia komite hoekahi mai e hooie ana i ke noi a Bila Waialee o Hilo no na §50 uku hana alanui, malalo oA. E. Jordan. Aponoia. Nana hou no mai ke komite mai no ke noi i $400 no ke awa pae o Napoo poo, Kona Hema, e haawi hou i ke uoi i ke Kuhina Kalaiaina, no ka nele ina hoakaka knpono no na lilo e ua a%v« pae la. Aponoia, Nana mai uo mai ke komite mai o ko na Aina E. e hooholo loa ia ka bila kanawai hoouna leta puolo, ma kgkahi hoololi. Aponoia ka hoike, waihoia ka bila kanawai no ke kakau poepoe, a heluhelu ekolu ma ka Poaono. Na Hikikoki no ke kanawai kaalele wahi, e haawi ia ka bila kanaw&i i ke komite hooiaio bila kauawai me kek.ihi mau hoololi. Na Kakela he olelo hoololi t kauo ha ana i ka Aha Kiekie e hoike mai imuu o ka Hale iloko o 24 hora maliope iho o ka waiqoia ana aku o ua b;l.i kanawai- i«iua o ka Moi no kena kukauiuoa ana, ma ia lioike hoi e kon:o po ana ke poo o ka bila kanawai a me» ka la i waihoia aku ai imua o ka M<<i. a e heopaa hoi ke kakauolelo o ku j ile ma ka buke moolelo o ka Ahaolel > Aponoia.

Xa Kiai i heluhela%mai uo ka \va mua he bila kanawai e hoololi au.i i ke Kumukanawai ma ka pakui an» lupauku hou a e kapaia ka Pauku 48 A . e pili ana ue uu Pak«. Jsa Makaleka i heluhelu m«i n.> munawa mua i ka heololi o k& l'.mku 1,477 o kfe Kanawai Kivila. Na Tapnas«>na no ka man&wa, i h,> luhelu mai i ka hoololi o ka Pauku 43 o ua kauawai o Ls>'2. no Kuloko. Mwluholu «kolu i ka l>ila no ke L< kopa ana i na }K)tio hookuK ,m i , nv :r.i Miōa i kakauia a hana iima {>.■ ' Hooht'lv>!fi. i t iuh'-h: i'k'-iu i ku liilu kanawa; v U.'l \v;ū\v u o nrj wahnu' i i loohul'MU. Aooiuah-i ka Hm •• a Koi.t 1 p. m. Noho hou k;t 1-alo in>ra 1 a oi. Kv

-*> h iiniwiinm" . Heluhola ekola iiaa i fcQ ka.ttftwid no na hoopii a ke A.upuai © iawe ai, a e haopii ia aka paha. ke • Aapnjji. Haawi iiou ia i ke komitē hookolokole mamuli o na hoakaka a ka Loio Kuhina. Helahela elua i k« bila kanawai hooana leta "paolo. Hooholo ia malalo a na komiie. Helahela elna.ana i ka hila kanawai no na palapala ae komo Kbu mai o na Pake i haalele iho i ke Aapuui jxei, Helnhelu pakahi ia im pauku o ke ie »uuieume o u» Loa u»a ka paoku elua, a o a ke 'hi Wilimana ke aeia no ua pauku elua la.e haawiaua i ka oaana i ke Euhina o na Aina E, ma kahi mau m'ea, hoakea i ka manawa e mana ai na palapala ae komo hou mai o na Pake i haaīele iho ke'a Aupuni a oi aku i ka i6akahiki hookahi, oie ka ae pu inai nae oka Aha Kuhiua. Hoohelo loa ia ka Pauku 3. Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua ua hoololi ia ke poo o ke kanawai. a waihoia§o ke kakau poepoe 8 heluhēlu ekolu ma ka Poaono ae nei. lloihoi hou ia ke kanawai o na Komirtina Ala liilii me poao wai i ke 'komite hookolokolo uo ka hooponopeno hou ana. i Na Nakaleka he olelo hooholo e I olelo ana o na kanawai i kakauinoa ia ie ka Feresidena no ka manawa, 6 a- ; kuli ia ia e ka palapala hooia a ke kakauolelo e hooia ana o ka Peresidena uo ka manawa ua kohoia pel» ke ano. Aponoia. Hoike mai ke Kuhina Aukina he eeno mau bila kanawai i waiho ia aku imua oka Moi no ke Apono ana, ma ka la 16 iho nei. Na Kakela i hoolaha mai no ke 'lii Kamika e lawe ia mai ana he hoololi no ka Hula 85 o ka Hale. He palapala mai_kd 'lii Dole mai, e noi ana e hookuu iaakaoia i kookahi pule i koe. Nonoi ke 'lii Young e hookuu ia aku oia a hiki ika Poakahi. Apono ia. ' Ma ke noi, ua hoopanee ia ka hale a ka hora 10 o ka Poakolu.

La Hana 19. Halawai ka Hale elike me ka mau.! «Heluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponoia mahope o na hooponopono ana. Nā F. Hustace ma, he hoopii mai a Allenme Robinson mai e noi ana e mite i kohoia no ka huli ana i na auhau oapalua. Na Paehaole he hoopii mai Honolulu mai me 54 inoa, e noi ana e ioo— noa loa ia na kai konohiki i na na kanaka Hawaii a koe ta Pake. Na Kamauoha he lioopiL K»ai Makawao e noi ana e kuknlu ia i mau halemai lepera ma na Apana o keia Aupuni. Hoakaka mai oia e waiho ia ka papa a noonoo me ka bila. Na F. Brown, Lunahoomalu o Komita Pai, ua pau i ke pai ia na Bila Kanawai Helu 49. Na Kikila Balaunu mai ke konyte hookolokolo mai, no ke kanawai e hoololi ana i ka Pauku 1253 o ke kanawai Kivila, he bila hou ka lakou. Aponoia ka hoike, a haawiia ka bila kanawai i ke Komiie Pai. Na Paehaole ka Lunahoomalu o ke K«aiite Wae ma ka noouoo oia Komite e pouo no e hoonoho io ia i Laweleta mai Pokoo a Wailau e like me ke noi a kekahi poe, a e noi ana ao hoi e haawi ia ak« i uku no i a hana; a e waiho ia aku i ka Luna Leta Nui.'

I Ku mai ke Kuhina Kakiuu i olelo 1 mui, aole pono keia hale ke komo aku | i kokahikeena a lawemai i ka noono® | anu i na hana oia keena, a noi nae j oia e waiho ma ka papa. | Kue mai ke 'lii Wilimana iko noi a ke Kuliiua Kakiua, a hoakaka mai e | pono no e hooko koke aku k%^ u^na I i ua iiana, a waiho ia aka ; Hale, uo hana o hoohulo i a jaua. Apou&a ka waillo ma ka papa, j Na Kakela i wailio liiai ika hoiko a |ke Komit» Wae no ka hoololi i ka I pauku 856 o ko K ;v ,la. \\ aiheia ma ka papa. Nu Kikila Ualaunu i noi luai e i, ua .. w i ia aku i manawa hou no ke Komite j Waa e noouoo hou ai i ko Kanawai e I pili|ina i na holoholonk aea. J«nau o Kikila Balauuu i ke Kuhina aiwai a Kuhma Nuihoi. U a hoao anei ka Aha Kuhina i kahi wa | maiuua aku a mahoj>e mai j>aha o ka M»buu ia ana o ka Ahaololo KuiUwa iho uei i> hvH»pono{H>uo ī nu ho'ohalaiml» mv uui uo kahi p<m o uoho hu» AiU'iun uoi Uo'.iiiolu uialo P.-ioh loK' ho Kiiii'i w.u o luMiloli ai i ka I\ ti uku ltV>S o ko hm.iwai Ki\il;i, N.« l . H;tl.iUuu : hoohilia uiai n l iwo uAii «» v a vo

ana mai a hoaho iaa waiaa, l;lu, a peia astxk Na Kikila Baiauna he olelo hooholo, © hoike mai ke Kohina Waiwai i ka Bila haawina imua o ka Hale, i hiki ai i ka hale ke iioonoo aku. Na Kakela he hoololi no ka Rala 85 ® ka Hale, e haawi -ana i ka mana i ka Feaesidena knikawa, e like me ko ka Peresidena maa. Aponoia. Paae mai ke Kuhina Waiwai i ka mea hanohano o Koolauloa, no ka niakankau ole # lakon e hoike aku i ka Biia Haawkm imua o ka Hale. Kokoa mai o Paehaole i ka olelo hooholo e ike-koke ka bila haawina. Kue mai o Kini i na wehewehe ana & Kikila Bal&una, aole" oia i -makQmake e ike koke ia kela Bila Haawiaa. Hoakaka mai ke 'lii Wilimana e oaalama kela a me keia i kona mana iho, a kokaa mai oia e waiho koke ia ouai ka Bila haawina, a koe ka ukn o aa Kuhina mahope. Ninau ia. Haale ka olelo hooholo. Noi mai oG. Ealauna, e hoopiaha ka Hale no ehia pole. Noi raai o Walakahauki e hoomaha ka Hale, a hora 1 p. m. Anina La. Na Paehaole i waiho mai he mat ninan i ke Kuhina Kalaiaina no na mea e pili ana iko Kaoliko holo ana i Kohala e ana i kekahi man aiaa Aupuni. Ina ua lawe oia hy mau dala mai ke kanaka mai. Ina na loaa aku he mau bila hookaa. A ina hoi ua hoihoi ia aku ia dala i ke keena Kalaiaina. A ina hoi Cia ae ke Aupnni e tiaawi i keia mau apana aina no na iala i nkn ia akn iaia. Helahelu mai ke Kuhina Austin no ka uiauawa knla e nōi ana 1 ke Aupuni e hana ia i olelo aelike n® ka hoomoe ana i ka uwea telegalapa moe moana. Na Haaa oka La. ■" Helnheln ekolu ana i ka biia kanawai e hoopau loa ana i ka Moknna 53 ona Kanawai Hoopai Laraima. Hoohploi*. Helnheln elua ana ike kanawai ne ka hooiaio ana i na palapala kii ma na hihia Kivila. Waihoia ma ka papa, no ka noonoo hou ia ana aku,

Heluhelu elua aua i ka bila e hooponopono ai i ke kuaiia ana o na waiona* Waihoia ma ka lima mau komite. D. H. Hikikoki, Townsend, 7*aniela, F. Brown, A. S. Wilikok'* «h«ioniiWiKi Sawai kmla e pili sna i na hoppaa koina, m»muli o ka hoike o ka hapa nui a me- ka hapai uuku o ke komite e I pili an« * ke ano o ka huaolelo koina ma. īa kanawai. Mahope iho o na paio ana o kahi mau hoa, ua hooholoiakakilame ka hoololi a ka hapa uuka o ke komite. Waihoia no ke Hakaupoepoe, a heluhelu ekolu ma ka .e'oakahi. Waihoia aku no ke kakauinoa. Hoike mai ke Kuhina Aukina i keia la imua o ka Moi no ke kakauinoa ana. Hora 2 a oi hoopanee ka Hale a noho hou hora 10 a. m. Poaha. LaHana2o. Halawai ka Hale me ka mau. Na Walakahauki maī, he hoopii Honolulu *mai me 54 inoa, e noi i:ua e hoonoa ia na kai kanohiki. Sa Kikila Balaunu mai he hoopii mai &a Pukiki mai o Honolulu nei, e noi ana e kaawi ia i laikini lapaau no Jno. Lopea, Waihoia i ke Konaite Malaiūa Ola. Na Kalaukoa, he hoopii mai Honolulu mai me 53 inoa, e noi ana e hooloihi aku i ke Alanui Ik«retania. Haawiia i ke Komit<> o na Haua Hou. Ka Walakahauki he lioopii mai Honolulu mai me 74 inoa, v kukulu ia i elua kukui uwila ma ke Alanui Liliha a me ke alanui e pili ana i ka Hale Pupule. Haawi īa i k«> Komito o na Hana HouKa Hon. A. Paehaole he hoopii mai Houolula mai e hoo|viu loa i na koa puala. Haawiia i ke Kotnite « ke Oihana Koa. Nana no, he hoopii mui Honolula nie (>59 inoa e hoopukaia i iHikini lap*au piha uo Jno. L\>|hw. Haawiia i ke Komit« Malama Ola. Ma Naone he hoopii mai Waialua mai me 103 inoa, e noi «na e haawūa i laikiui U}*aau ko 'llaawi ia ma ka lieua o ko Malama Ola. Na Paehaole he luwpii ;nai a Liwai oo\m o Molokai. e hoihoi aku i n.i iU la e'līiua i auhau pa)»alu.i nnlnu.-i ona. naawiiaiko koniiio iV\ Ukou n.-i |v»p;tla luv.j»ii huU.ui Kamauolia lu mai Houohilu, w lM4*ra <• k* o

£ftpa Qla nialali» a feefcqM f Tīr | - ttaawiia, i ke Makpm Na B&knjsiaa he hoike aake kjjL te wae no ka rtomio6 aiwJr ka b<>o£t e piii ana i ka panku 2fltokaaa tf Kanawai Kivi!a, a ma ka n<xmoo o % " komiie aole pono ke hoololi i na p a X kti, Hoilioi hou ia ike k<>Bs'ite. V Nana no ka lioopii a J. Kaeo no ko\ aa nku hana alanui m&lalo o D . 7. Nahieu Luna Alanni, m& ka ttocu aaa o ke komite ua waihoia Papa. kupono i keia hale e lawo m&i i « hana i ike io ia he pilikia no ke'.k i kanaka i hoohana ia, & e imi oaai :! i kooa pono imua*o keia hale a nu !& ia hale e imi ika oiaio o ka hoopii t kela kanaka. Na Paris i hoike ae aole i ike i i» kekahi hoike no ka haina dala a j kanaka e koi jiei maloko ona hoi { ka Alanni oka mokupani o i waii av me ke Kuhina Kalaii . Aponoia ka heike ake komite. | Na ke Kuhina Austin i hoike no kona waiho ana aka imoa o ka i kak'ahi maa bila kanawai no kakaninoa ana. Na Poka he hoopii e noi ana e pa l©a ia na poe laikini kalewa wai.

Na Nawahine h© oleW Loolu laweia mai ka moolelo mai o kv Ahaolelo kuikawa aku nei, k i | pala ho»pii a ko Kaopo poe nkukuiu aua i hale kula olelo Be nia no ia apana. Haawiia ike k iehoonaauao. Na ke Kuhina Kalina he mau nona ninau a Kikila Balauna f sina i ka oihane Kiaaina, aole na hiua ō keia wa hoao e h'oopau i Kiaaina. Na F. Bfown i noi mai, e ae 14 oia e heluhelu mai i kekahi liqc kanawai ana i hoolaha mai ai e ana i na auhau Dute ne ua w* Heluhelu ia ma ke poo. V Na Hana « fei?lja. Hapai ia ke kanawai puolo Hili lawo ia ana ma eke leta, a mamul ke noi mua ia ana e heluhelu ma I Poano, nolaila, ua waiho ia no &» heluhelu ekolu ana ma ka Poaona. Na Waterhouse i noi wai e hapai ia ka noonoo ana i ka Uwea telegarapa moana. Na ke Kuhina Austin i noi mai e waiho ia i ke Komite oihana kalepa. Hooholoia.

N& Kiu hehoopii n% kek&bi bhki Ho fc o j aaa Hoihoi uou ia,i aaea b»i>& ka bila, no ka hemaheaaa. Ma ke noi a Kalaukoa, ua hoopauee ka Hale, a hora 10 apopo. La Hana 21. Auina La. Hoike ia ka Hoike Komite Noii Mai Leper« o ka Ahaolelo i Kakaako, a kauohaia o lioolahaia ma ua unpepa Hawaii. Pue ke Kuhina Kalaiaina no na niuau a A. P. Kalaukoa uo u& mea e pili aaa ia Kaoliko uo ua aiua ana i ana ai ma Kohala, e hoike aua aole i [oaa he mana ia Kaoliko mai ke au puni aku no ia hana, a waiho pu mai oia he hoike mai ke Keeua Ana Aiua mai, a ma ia hoike ua hai ia, ma ka | hapa mua o 1886 ua hiki aku o Kaoliko me Okuu ma ke keena Ana Aiua m;ii kekahi palapala mai ka Moi mai a ia C. J. Lyona, e noi mai ana i ke pa nana aua aina, aole n» naei hoike ia mai ka hana. Haawi ia aku ke pauana laia a holo aku i Hawaii. Ca lo;ia mai ia Kaoliko me Okuu he m&u imaa, lio, ilala a me kekahi mau mea j e ao i hiki aku ka huiua waiwai io i j;ku 600 mai na kanaka mai, a me ka I k;i hai ia aua aku ia lakou e I«** aku j aua ia lakou ka aina o Pohakuloa. ! Aole uae i lo«a mai ke keeua aua aiua. ! :noi « ia aun ia aua. uolaila, ua pano | ko Kuhiua aolo e ioaa ka Palapala ! Sila Nui no ua mau aiua la. Hoike mai ka Loio Kuhina, ua hai , in mai iaia mai kekahi mea mui o Ko- ; L«la mai o ka moa i komo maoli iluko keia hana he kakaka ma'i lepera. a , « !awe ia aku ana oia e ka Pa{>a 01.-», ; Ho īuea e ae kekahi, aka. aole i Uwa i loa ka olelo hoike « ahewa ia ai oia. ■ 01010 mai o Hikikoki-eia hou uo : jvilta auanoi ua hihiaelike me ka Aki, a uolaila he m«a |h»uo ke noii ia aku kAhi i iu»lo aī koia man \\ala. Noi oia * k» HaU» o kaoha ia ka Loio Kuhiua laih aku mea. ahi a Luhiau. aoho ona m&uao pi.:ti wahi leo i keia kau, aka. uo nx> .» nae, o olol;» ;n» oi:t. kaln i jv->-ino pu n»« koia liaua a KuoUko. l*a loli.' oia ho niau kan*V ī o knkahi i uU '»0 iuo v}j*la a i mai ua oi.i ua kuilil* i:; , i ;uua !.» \>aiho lā ua u \e Kuiuiia me % ka hoike a ko kn u » uia aina- i ka

«Wiiho mai o Kini he mau ninau i m Kuhina Kalaiaina, ina paha ua &ad ka Aha Kuhina 9 lawelawe i na Khiua no ka hiki e hoihoi ia mai mi a mau (lala mai a Liinaikaika raai, īiaa pnhn ua lioao ka Aha Kuhina e loi iku ia mau dala, a o kapaeia ae o • -.'l-«iWa mai ke Kanikela Kenera- , .na Lailana a heaha hoi na X /waiho mai i ka hoike j_juku okekomito ia lakou katiawai e ]iili ana i ke kau ka Aha Kaapuui o Maui e kue ka hoihoi ia-o ka noho ana o ke kinro inai Lahaina a Wailuku, ilai he heomahnahua hou ana ia i na p ii .i ko kukulu hou ana i maa hale Waiinku, a oiai iioi o Lahaina keo ko aupuni, a ua loaa |ai joi lie palapala hoopii e kue ana k.ia mea. Va Makee lioi i wailio mai i ka hauui o ke komito e apono ana i ka d ana aku i ko kau o Lahaina a i tiluku, Noi mai o Kini o waiho i na hoike 'elua ma ka papa a loaa mai ka ho]e a ke Komisina Oihana Hoookoloolo. Apon^ia. Na 13alauwina mai he olelo hoohol® i) ka uku o na Lunamakaainana, e kaolia ana i ke komite o na Buke Helu |f hoopaa i ka uku o na Lunamakaaitana i $250 pakaki no keia kau. Olelo o Kini o kana i hooinaopoj)o i ma ke kumu kanawai, ua manao ia !*250 110 ka manawa ia i kolio la ua Hoiko mai o Kamika ua liooW ke om)te o na Buko Helu, aole e uku i 0 kikoo uku lunamakaainana mua i aiho ia mai uo keia kan. Ca inanao 1 ua kuo ia kikoo ī ka Pauku 55 o ke . ■