Ka Nupepa Elele, Volume IX, Number 51, 7 July 1888 — HE MOOLELO HOONANEA NO HAMEBIRE [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO HAMEBIRE

AWAI KUPUA O 13ILEMONA mb ka ouli pahaohao |H ONA HUAHELU EKOLU

H 3, s, r.

IKkeia na pukaua ikaika loa e hiki Bi i kekahi poe kupua ke komon ilona o ka aiou o Tiseti», a uo ia K ona kopua a p*u e maalo aūa fc!tnn man aka malona o ua aipa ■e pau loa uo inkou a pau t ka Ke aohe e kiki i ka, maua o kahi Eke hoopakele ae i ko lakoo mau B aole hoi i ki mana o ka moi m«o ka nohoalii o ua ama la ao ka ia, ua pau kona mana iloko o ka holima o keia poe. ua lilo ko lakou mau ano a i i mea weliweli ia, no ka me», ie ke aloha iloko o ko lakou m^u fn u» i-a, ke kolu ona mahele, ta e lca[iapa na wahi a pau, a o ko ou ulu aua, aohe palena e hiki ai i mukapeni a ka mea kakau e hooike ae, a o ka oikelakela loa aku o ka uahoa mamua o na mahele

mua aku la elua. Bb keia wahi, e aui bou ae kakou oba aku i ka hana a na kiai o ke ■ii o Lieela, oiai hoi ua poe holo®ekolu i pa iho ai ko lakou mau Bpu iluna o ke Pma, ka niea nana ie hooliihia aua I anapnni ooa holobolona la o »va kokt no, e like roe ka aoapu ■oka uwila, pela i holo koke ae ai #lihi mauamana o ua k&ula mala ma ua wahi a pau o la, aia hoi, ua poholopu aku be e.ia mau hololio iloko o keia r JB»ula liiaUua kupanahā, a i ka imo ■:-9M a kimaka, aole i ike hou ia aku Ba mau la eluai aia ka ilina o t t ka halepahao o Ki Uraii, a ua pau ! boi ko kamailio ana n<> laua ma £ keia wehi/ e Daim ae hoī kakou i ka hipa keokeo^ ud v uo jj ;ua p au i p aa Uo ka halepH8 <l0 oua auia kamahao | la. • I ka wa i na. WJ| | 0 hl<u koiiā baku opio a koua hoaloLa iv.ai ; kouu maka uku, U VJI j an j a j c j u j ke kumu o kana fe pa ho ] o]u . ? - iaa ana ma kona hma, V t wa no hoi j holn maam aku ai 4 niMlamulama kKmahao o ■. me |. eu 0 na s hoiolio e!ua e ahiuj ft la lu kiai ua~i L hoao haiepaahuo oki V. n< no k ., | hopena maua»»nuo o ko laUi,. ii( . ; la wa i wiliw ili ue ui c.. ko )a wiilu huipa kupanahu, u poh» ]; J ke k»Li wuwulo o ku lo ■ o ma ua walii a pau o uu uīiīu la nioi puuwiū mukoiiu o uu a;nu la. I.kelu wa uo i hoou;nuu.>' i.» ; ke [nuii puu o uu «'iiii !.i. •' ■■ - l 1,4 8 la ua ieo uwa luu« o uu K .1 e wuwui : nu inu im kihl « i.u o 11.1 u.- •» Me k,- '>• u ; • " k«ia knpuu. kc li«. -*-■ 1' 0 e-'kuh i ku auia o kt> wuk.-u h;.*n, u *. •••'«• ia kak'Hī a ] i.u i p'»<> k.*uv\u u.i > •V ••;! ui.iu kapuai v\ ;<«••>■ av.i. btrilh« iw>.»»

komohewa « koino mai k iloko oko kakou aina, ka mea hoi a kakou i pakn ai, a alai no ka maoawa loihi, a aole loa hookahi mea e ola ana ma kona ano ihoiike i ko kakou aioa aioha, a ina na ike lihi oia o ke kanawai paa maluna ona, ma ka 'make, a pela i hiki ole ai i kekahi mea mana ma kona %po iho ke ku mai a paio maluna o Kakoa. Nolaila. ke kauoha ako nei aa ia onkou a pau e ra manu o ka lewa, ka poe e lele aoa me ko lakoo mau eheo, ka poe e hele aoa malalo raa ko lokou ano iho, ka poe eku a e moe ana puha ma ko lakoa ano iho. Eia ka wa, e ale aku ika aina © Tt>wla iloko o ko ©ukou mau opu, a mai kuli hou aku no kekahi manawa. 0 ka leo keia o ka iuna kiai maluoa o na manu nona ka inoa o Poui Ula-

ula, a o koua leo ma ka hoouee ana a kukuiu paha i ka aiua maluna o kekahi wahi ana i makemake ai aole l'm he mea hoekahi aa eka aku a hoopuka i hookslii huaoielo 1 koua \va e hoopuka ai i kekahi huaolelo kauoha. A nolaila, ua liio oia i mea weliweli uui ia e na kupua a pau o ka honua a me ko la lewa lani 2. tte lohe iakou i kona leo, uu holo koke lakou a pee mai kona mau maka noi aku, i pukele ai i kona inaina e kau mai aua maluna o lakou. Ame keia mau olelo kauoha a ua Poni Ulaula la, i onou mai ai ua makani ahiu o ka houna, i hui pu ia mai me ko ka lewa lani, a hookui ae la ko iakou ikaika i kahi hookahi, e hapaku ana i na mea a pau e loaa ana ia lakoa ma ko lukoo alahele. Pii mai la na ale ahm o ka moanaa pahola mai ia iluoa o ua aina la, aohe mea hookahi e ku aua maiuna o ua uina la, oiai, o ka Hao a ka wai nui, Aole opala koe, Ilamam» like aku la ka waha o na kiai manu, a ia wa no i poholo halookoa aku ai ka aina hauui holoholona o Tisela iloko e ka opu o na manu kiai, ke koo ikaika a rue kt.,paku alai o ua uina la. A ia wa no hoi i pau ae ai ke ahiu ana o ka makani, ka pipii ana o ke kai i kumupali, a hoi iho la ko lakou kulana a lona malie e like me ko lakou ano mau, oiai

' Ua haia aku la ka Puoiena aia i Hilo. Ua itni aku la ia Fajlalauahi, I kela wa e hamami like ana ka waha o na manu no ke ale ana aku i ko"aui>uni o,Jfi'setsJ0 ,J fi'set5J ia ~wa i loh ae ai ke kuiuna o uu wahi hipa la mai koua ano hololio a i ke ano holohoiona, a houkuhi ka hi.ikuu like aua me na manu, ua holoholona na īa, e haluku la iloko o ka opu o na kiai, me ko lakou ike oie iho, eia no len hookolohe nui o ka aina Maritikua iloko oko lakou mau opu kahi i hoopu ai. Nani kahi holoholona a ka hoohoa nui wale iloko o ka ino, ka make, a me ka mana oiKelukela mamua o na mea a pau, aka, he mea ole wale uo lukou a pau imua o koua alo, me he muu wuhi mea pj.aui lo na kamalii. Mohalu ae la uu aina hanai holoholol a la iloko o ka opu o na manu, e ltke me ka mohala ana ae oka pua mai kouu opuu uo. h e nee ana oia i ka loa a me ku luula me ka hiehie nui, a e lana aua ka wai kmohinohi o ke gula a nie ke dala ma na aiuliwai, ua lokowai, ua aina lanla. a e ulu ana !)■'" ua pua mukainae o kela a me keia nno inūluna o kona hokua me he mau hunaiuhnhu lu uo luua o ua aiaa ia. Ao ho'oholoauu na hploholona na nii'.iiu u ine I»;» ia uuilona o ka aiua me ko lakou lunioli uui. I ki ia wu i hooinuikui ae ai nnwahi l',ip.u lu'okoloho la ī koua konio pu unu i oko o koī;t iiuikuu. i wulii e hoopakoU' la U! konu niiill hou!"Vi;i e f>aa lu I'ko oku ha'epanhao oki uroii. k.ilii h<'i i tn;iiv..o .i ;ii. īnnhnla e pru-j a.U> 11 a' ka m o i pio komoliewa | |!v1 o Uu aiiiu ii.ii.a !,olohoioua. j ! a hia i'U muu ;<u w;»hi hipu nei >a n& ... . , i īi.'.o! 0.. ; a ,!..i koua uno uio. : ' , l.oi tna ko iukou ano tho, a 1 ' l ; o lioi tue ua tn«nu, a aole; \ulii o lakoii i ike mai he ku-; \

oei me hkoa,hotoholft laola ~n&{ malaoa oua aina U me wiy laoakila nui. • . • :rf : Aole i kemo iloko o ko fekou olaa pouwai ka hoohaoi, a aao niaaa oiai noaa, he oki loa no. Hala ae la he maa lak> jko lakon □oho pa atia, haikaa aoa hWĀA» iaaei me kooa hoomakakia aaa aoa i kahi e hiki ai iaia ke ike Vka i kahi i ka ai o ka halepaahao o aa aalo ia mai kona mau ma%a^ko. Aka, aole nae oia i a maoao e hooki i kona huh ati», tta kali oia me ka hooraanawaii«i, a oa halalo ma na wahi a paa o ua la. I ka pa/»i ana o na mahina eojjo o koua kali hoomanawanai ana, a ioiai hoi, e opao ae ana na pua maiaia o oa lala o na laan, ia wa i mohala sq ai na kaala uwea lanalana la 6 ua t|oa pahaohao ia, a loai mai la oa mipo kiai o aa aina la i ka halepaahao oki aoūi, kahi hoi a-aa wahi hipa hoouanawanni Ja e noke ana ike kaii e ake o ka ike lihi ako, a o kona wa >& e hoopakele ai i kona man hoaloha e noho la iloko o ka halepaahao i mik» ala ia iloko o ka ehaeha. Ma keia w&hi, e hoike hoo aka k: mea kak&n i kekahi wahi mea-aukoi nee akn ai ko kakon hele ana no mna I kawa i iaai mai ai na kiai i halepaahao, na kaekaa ia ka paa ilan* i a me ka paa ilalo, ka hookm a ma kA haiawai, aoie ioaiike ia, hookah( mea nana e hoopaiwa 1 ko lakoa ma4 nao no ka mea, na maopopo no ia bikou ma ko lakoa ano mana a knpoa hoi, aohe hookahi mea i ike i ka iakoa laa huna peepoli i hona ai. Nolaila, na lanu liaakei mau ko khkon man manao ailani, aohe mea nana i ike, ako, pela iki iho hoi kana e ka makamaka heluhelu, a e halawai hou auanei ko kaaa maa me hana hoopahaohao a ka ekiele. I ka wa i hamama mai ai' ka waka 0 na manu kiai, a luai mai i ka hale» p&ahao,-ka.hi a Hame Bire a me kona kahn hahui enoho pio la. Ia wa i loli ae ai ke kino o ua wahi hipu nei, a i hua kuliua a rae ia ano 1 kakaa aku ai a hiki 1 kona kiko ia ana īhe a poholo iloko o ka opu o na maoa nana e kiai aaa ka halephahao a me ia ano oia i komo aku ai me ka maalahi nui iloko o ka opu o na manu Hala ne la he mau la, ulu ae la ke kuliua iloko o ka opu o namana nana e puliki ana ika halepaahao, ame ia ano i hoohoa ae ai oia i kona kino, -ka iau a me ka hua a puka aka Ta kona laa a apomai la i kaaina hol>okba o Tisela e hiki o(e ai aka mawaho o ka upena.