Ka Nupepa Elele, Volume IX, Number 51, 7 July 1888 — Ka Haiolelo a Konela Spalding [ARTICLE]

Ka Haiolelo a Konela Spalding

Ma ka halawai ana ake Konvite Ahaolelo ike ahiahi oka la 30 i! o nei 6 īnne, ua hoike ae kekahi 1; u keonimana i ko l&kou mau manao 110 ka Uinau Pake ma ke kahea ia ;na aku © Konela Spalding, a ma ke ku ana. ua elelo mai la oia:

E Mr. Lunahoomaln a Keoniiuana: Oiai, ua loaa ia'u ka inoa ma ke auo he kue an mai na lehulehu e ae, nt> ia mea hoi, ke hoike akn nei au i ku'u

koe i na maaao o Mr. Jones a mē !v iI aka. Ke manao uei au, oke kulan i■> na Pake iloko nei o ka aina i keia n'.inawa, he mea ino loa no kakou, a {ela no hoi tna na wahi a pau o i knu laula ia ai. He mea oiaio no U•< i, aole he waiwai e loaa mai i namahiko ma o na Pake la e noho nei ma Honolulu nei. Aohe he hilinai o ko'u uanao ma ka mana hookuu kula o ka mea hookahi (Despofcism), aka, aia kofa hilinai una ma ke aupuni e hoolohe ana i ka leo uw«do a ka lehulehu, a ke manao nei no hoi an, he kuleana no na kauaka ili , »X l:o ..j|» oiia no ka huina waiwai malaio o kona waiwai io, he mamao loa kona knlana mai ka mea mahike mai a Inna nui pah». Ma na ano a pau he mama loa ka hana aka mea baneko O ka mea mahiko hoi e anamo ana oia i ka&sfmaa haawe malalo o na keakea he nui, he mea oahoa hoi no ke kanaka i pau kana man dala a paq loa iloko o ka mahiko e lawe hou mai i na haawe konmaha hou iho, aka, ina • hiki mai ana i keia mea e molia ia ka lehulehu o na kanaka ili keokeo no ka hoopakele ana i na poe mahi wale no, alaila, ke olelo ae nei au, e paniia na mahiko, a e hookuu aku e ola ka iehulehu na haole ame na kanaka maoli. Ke ae nei aa e molia aku i ko' u mau kuleana a pau no ka pono o n& iuoa a pau, (Pa' ipa'iia.) Aka, he waiwai anei na poe hana lima akamai e kue aku ina poe mahiko ? Aole anei he hookahi o lakou kuleana? Ua aie maoli no na poe hana lima akamai ma ona poe mahiko la. Ke haawi pei au i keia ?nau la i na limnlmn i he taasani. Ake uku oei au iua kn mana haole ma ka $4.60 o ka la, »ka, hoi ke hoolimalima pu nei au i n» k;imana Pake no ka loaa 010 ia u o nn kamana haole e lawa ai o ka hanu.;»ka o ke kauaka emi loa ka'u e uku ihm i ka $A.oo oka la. A ua uku an ika mea hahau uinihepa he $8 o ka 1», a ua " aku e uku ia uiamua ok« uku ī ika Pake no ka $2, oī > , « .na ia'u ka pomaikai no ka i loihi, Aka hot. aolo e hiki ia'u t * ke kanuka i uku ia i ka $4.50 u,, ko una i na keo a me na kaoli .. oiai e hiki no i na Pakt a Pukiki ke hana a ><Ve Wai. He hoolimalima uo nu > hmia e like me ka k'ki aaua no'u. Aka, aoU • u ma iaia e kukulu i haU ao' u «' u niauao ana ma 4ai ia aua he $4.50 o ka l#. 4* ~ o kukulu i ko u hale, . eiui o k.t liaua i haua * * meā mamiiA <» ka hana i hana ia « ka Pake. au e uku ai he $1.50 a $2 pāi a, oiai. e hala aua he wa loihi e ku ai a ka bsn;i i C k« j&&mā{ia o

mau dala ia i hoollW poao ia. Be lehaleha wale no na , poe haoa hm» tke hawawa. ahe m«fcefaeira ka hoo- j limulima ana ia ano *poo a ua hke tto a like me ka hooHmahma aoa akn i na i'ake. A asa ai mea a pau, he hilīoui au ma ka uea aaa ina uku maikai, e like ka olelo a kela buke kahiko m&kia, ife waiwai ka paahana no koflk-J©olimalima ia mai. A ha pono kakoa e aka a e hooko i k» kakou mao m/» i hooia ai. He ala 00 e h<joponopono ai i keia nlnau Pake iua nb e hoololi ia ke Ku* mnkaiiāwai e hiki ai ke hoop»ia keia* mea. O UtH kakou 1 raa kemake,V ike aku 1 aa Pake 1 e aua ma »hi kupouo ia lakoa, 1 nole o kakou makemake e ike aka ia i Ukou e qoho mai aoa ina ke ano he uien hnlekaai hoopokapaka ma Honolulu a meltaAana ana i na haaa i hiki kopono oie ia lakon ke hana, aku, ua laWa nae ia ike e kaili ae i ka niiki poi aūpaaa palaoa mai na lehuleho aieo kakon poe ponoi. Mh ka haliqTki ana ae i ke au 1 kaahoj>e, u» hiW ia'a ke koai i ke kopaa m« Hoiiolum nei do ka Hoomaemae k -paa o S.sfeponi m» ke $70 0 k t na o ke i»paa 1 hiki aku ka ikaika ! > ! e kulaoai ke96° mamua aka o i ke kuikahi ame na pomaikai hoi ma 0 ke kuikni Panailike he $85 walei tio ka waiwui io o ke tona i keia ma- ' uwa, mmnaa nae o ke kuikahi, ua ioaa ia iakoa na pauhaua i ka $8 w»l>? no 90 ka mahina, a i keia wa hoi, ke Kii oei kakou he $18 a hiki il ku $25 ao ka mahiua, a eia nae oa emi ihil ke kumukuai o ke kopaa, ui.laila ioi, he mea kaamaha loa keia maluua/iha oka poe mahi; ahe mea hoi i (f uku oke kaumaha no ke kaoiīkā (I uku he keneta ka oi »ku u| ka hooolu ana i ke ko mamaa o k«i nen e Joaa mai ana. ani hou ana ma ke kahua o k« kim .ilio ana, ua maopopo ia'u ke kuaiawai, e haawi aku ke Kuhina KaUiaiua i na Laikini uo na mea lewale, ina e oleio mai ana ka Afe4aitio hanohano naaoao penei. "E iaiHihi ia na eaea a pao." [Ke ae aei uopoi an e kau ia ka Laikini no kt» ha|a ia ana oke kopaa,] oia» ina he< hookahi wale no dala ma kahi hoi o k&naliina* v V. ? !r;p. i■-■• . *<.. Pake ko*i .'ll'' a-">he o'u ' i. '.'le. uU> . s.:. : * ■- - ■ ■-■-.:, r » . ... >e b;sri ■ iiiua e a he <nea pouo e kiiOia i Laikini mai ke Kuhiua Kalai&ioa me ka haawi ana aku i na hoo* ia pu ma ka pa 90 pake«eta ona Poe Koho o kona apana, a ina oe e koho ana iaia no ia mea, nau no ia e naua iho i kou j»ouo. Aohe 0 oakoa kuleana e ka poe o Hono'ulu nei, ina makou e hooia mai ana i kekahi Palee o makou o K&aai \ laikini, m« ko makou hokae ole mai ika ookon mao mea.

O ko ookou makemake wale no o ka keakeakea aku i keia poe mai ka loaa ana o ka iaikim ia lakou i kekaln hana a oukou i makemake ole ai e ike aku ajia ia lakou e haua mai ana; he mea mukehewa ka aio aua ae i keio ninau, oiai ua hiki ika P&ke ke ol» me ka uuku o ka liio mamua o k& huole, a ua hiki no hoi ia lakou ke kipaku ina haole mai keia wahi ako. 0 ka oukou bsua pono e hana ai, oia no ke kipaku aku i keia laliui mai kei« wahi aku, a e kipaku ia lakou ma ua mahiko, a ina oukou e haua ole pela, e hiki aku no lakou ma ke kulana * kipaku mai ai ia oukou. Ke mauao nei au aoie i like ke kulaua o na Pttke i ko na Haole, aka n&e, he lehuie* hu ona haole i like ole aku me ke kulaoa o ua Pake.

; Nolaila, eia ka oinau, e hw t »akele «nei oukoa ia oukou iho? lo» nole i ! īoaa ia oukou k* pouo e iiaua aku ai ! peia, alaila o imi aku i ka {h)uo. I OM aoie i ioaaia ookou ka pono uo ka hoololi ana i ke Aupuni i ka »nak#hiki i hala aku n«i i ioaa mai ai uo hoi ia oukou, alaiia, o ka oukou e baua aku ai, e hcK,pakele ia oekou mai iia Pake ai«i, a pela hoi me ka oukou mau waj kin* a me ko oukou aiau ohaua. U«< jhai& ia ua kela a me keia mea e hana |ai. f Aole oka noho wale iho oo me aaiima i opaa ia ma ke alo a nipa waīe aku i \«ia mau mea e haaaia mainei, iua nae ia ha'aiiakewahiue ela. a aohe hoi aoa me* • melaiaa ai, •ola om pooo e aaaa taaka i oe heephk'eeaa Paka me %* koopih kooa hoa kaneH e a% j ka paia. £ia no ke noho mai oei kuu koaloha Mr. Wiiikoki mai Kauai mai. aaU aaa a he oie Jo« uo,

— ■ '. r V" n-7" — ' ke paōaioui a eia hoi aa me pa wal« kwpaiki iiilii eiiaaa, aaei e hiki ia'n ke hana ma eia mea e pakeleai au ma ka hooiimahmaanai oa Pake me ke emi iho malalo 0 kaaa e aka nei, a aa hiki oo ia'u. Ke uko nei oia he $ltfāala 0 ka mahina, aka, na nae ia'u i ka $16 dala o ka mehina, oia| hoi he maa wahi kekahi a'u e ma!*ma ai, a na oki au 1 ka nka a ka mea haahaa loa. O keia laikini kekahi mea e pono ai, aka ma* lia nae paha he kue Kumukanawai, laka e hana ihō hoi a ko i ke kanawai.

ne mea īa e kipaka ai la lakon mai ke kaona aku nei a i na kuaaina, a na makoa ia e haawi mai i hana na lakou 1 na w« a pau—a he oaea pouo e haaa koke ia, oiai he mea |»likia ka hoopaneeoee ana. .E haawi aku ia lakoa a hiki. i ka la 1 6 lanuari ao ka«boopo* nopono aaa i ke lakou aaaa la a me ka hoolilo ana aka i o lakou, % pela aka. A naa uo e pa a i hola akn ma ka !oa a me ka laola 0 na moka})noi, ma kahi e l(»a akn ai 0 ka Haole, e hookomo aku ana i keia mea no ka hoohana aua. Ua ninaa oiai kekahi mea ia'u» ko'u manao no ka pono ina Pake e paa iua aina Ke manao nei aa e like me na poe Pelekane k&iii aina. Nolaiia, ke maoao nei aa e hiki ne ia lakou ke paa i wahi apana aina uuko aoie hoi o ka nui loa, ioa he hapa eka ua lawa 00.