Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 1, 21 July 1888 — KA EKALESIA OIAIO AUHEA LA IA. [ARTICLE]

KA EKALESIA OIAIO AUHEA LA IA.

Eka Elele Pukuniahi, Aloha. E ae mai oe ia'u e ku aku au nv,\!una 0 kou kahua, oiai iloko e kei.i inau la, 1 hala aku la ua hoea hou ae īaa ke līuokoa na manao lili oMi. Kalaiwaa o Hamakua i Hawaii, a me ke mele Kuinumanao a B. K. Kapahau o Ewa i ka ia hamau leo, no ka hoo mana Katolika Eoma. A mamuli o ka hoea -1 hou ana mai noi o ka kahiko, ma o na haumaua *la a na misionari Puritano, nolaila, ke kukulu aku nei au i keia ninau no ka manawa mua. Oio hoi keia, Ka Ekalesia Oiaio, Auhea la ia? Aole no paha, he mea poliihihi'ia kakou a pau'ke koho iho i ka haina. Oia no ka Ekalesia a īesu Kristo i kukulu ai. E naha ma Maiaio Mok. XVI p. 18,10.

Ea, e na makamāka, mai ka la hiki. aka la kau. Ina ua kukulu o lesu i koha Ekalesia i mea e loaa' i ke oia uhauo no na lahui k«wiaka a pau, nokeaha la o Mr. Kalaiwaa, a me Kapa,h&ji e ku mai nei, a hoike i ko laua mau"nianao lili i ka i loaa kona kahua iloke o ka Baibala. Aolo au e kamailio ana i keia, i na ua_fi»lelo o īesu Kristo E kukulu ana au i ko'u mau Ekalesia alaila la hoi, ua maopopo, elua, a ekolu, a eha paha Ekalesia ai\a i kukulu ai. Aka, oiai o Mr. Kalaiwaa a :he B. K. Kapahau, aia mawalio loa o ka Ekalesia oiaio, oia ka Ekalesia a lesu i knkulu ai, noin.il a. o na manao hakukole aB. K. Kapahan ma, e h<ū no i.a inaluna*o ko laua niau poo iho e nana Makaio, Mok. XVIII, p. 17.

Ua kuhikiihi iho nei an, e nana ma Mataio, Mok. IH, pp. 18-19 aia malaila, e iki ia'i ka Ebalesia a ka halui i knkuln ai. a o ke kanaka i olelo ia nia ka pauku 18, o Makaio, oia o Petero, oia ka makua mua hana i malama i ka Ekalesia o ka Haku, a maia ia mai ka moe pololei ana a hiki mai ia Leoao XIII. e noho mai nei'i keia wa, oia no ka Ekalesia Katolika Roma a Mr. Kalaiwaa a me B. K. Kapahau i hakukele iho nei/ O keīa Ēkalesia a Kapahau ma o hakakole nei, ©ia no ka' Ekalesia a ka moolelo ekalesia Kalaviua a lakou e kaena nui nei no ka l'aha' ana o ka Ekalesia Eoma a puni ka honua. E nana ma ka aoao 175 o ka moolelo Ekalesi;i Kavalina'i pai mua ia. A mamuli oka hooiaio ana uiai o ka moolelo a Mr. Kalaiwaa ma, e olelo ana, " O ka £kalesia Eoma, i kapaia i kekahi manawa, ka Ekalesia Latina he ekalesia nui ia i ua hoolahaia a puni ka honua." Pehea ihola ia ? E nana Makaio, Mok. 28, pauku 19^20. Nolaila, ano la, ke hoike aku nei au, i mua o ka lehulehu maio-ao, a i mua hoi o Mr. Kalaiwaa ma. Oka ekalesia Katolika Boma oia ka ekalesia a lesu i kukulu ai, a oia no ka Ekalesia oiaio e like me ka ninau, oiai hoi, oia no ka Ekalesia i ikeia no na manawa a pau, ka ekalesia i pio ole i na ipuka o ka po, ka Ekalesia hoi a Pauio Apotolo i kaena nui ai, " Ka Ekalesia o ke Akua ola, o ke kia ia a me ka lionna o ka olelo oiaio," Timoteo, Mok. B, p. 15. |

Aka, mamuli o ko Mr. Kalaiwaa a me B. K. Kapahau manao aua aia laua ma ka ekalesia oiaio e noho nei, oia hoi ka ekalesia a īoane i kukulu ai nolaila, ke ku aku nei au, a olelo aku, aia olua mawaho o ka oiaio. Ua haule pw olua, a me na kumu a olua iloko o ke knhihewa peuei e maopopo ai. O ka ekalesia a Mr. Kalaiwaa ma, © malama aei, a e poiheke nei, a e hapaiiuenioue nei hoi hoi iloko o neia ma la, he ekalesin ia na kekahi kanal-a o F;ivani i kuknlu, nolaila ano la, e hoike'aku ana au i mua o olua, a i mua o oukou a pau i ike mai ai mai Hawaii. a Niihau ika makua o ka ekalesia a Mr. Kalaiwaa a me B. K. Kapahau e liapainiemeue mai nei.

' No loauo Kalavina." E nana iua ka aoao 162-163 o ka lsnke maolelo EkalenĪA a llow Oalina i kakau ai he mikanolo Kalavina oia i nolio kalm ma k» apanu o Makawao. A ponei knna hoiko ana. '* Ua hauauia o īoane Kalavina ma Noiona i Pika<le i Favani i ka A. D. 1509 a mo ka makahiki 1534 haalele <»iu i ka ekalesia Roma. : Ea, ua ma©popo iliok ananei ia olua ka manawa o lomr Kavalina i hauan ai, a uio kona manawa i haalele ai i ka Ekalesia Koma a kukwluakula oi i i Ekalesin hoa. Nolaila, ke iko uoi a .i. a o makou a j> u o ka okalesia a olua o painun niai noi. aolo ia o ka Ekalo;<ia mai a lesu mai penei o maopop'o ai. x IHi' o* i kaua i k A P & i? pu!jVh>v fh<)

oia manawa, ua hoioia ika lani. Ke ninau nei au ia olua. i ka manawa hea la o lesu Kiristo i kauolīa mai ai ia loane Kalawna e kukulu i Ekalesia hou ? I ka manawa hea la oia i kauoha mai ai ia Joane Kalavina, e hanai i na hipa, a me na keiki hipa e like me kona kauoha pakolu ana ia Petero; loane, Mok. 21, pa\>kn 15, !C, 17. Oiai au e makaikai [>ono ana i ko olua kahua i ku ai a hoino i ka Eka - lesia liouia, ua loaa pouo olua ia u he mau Alopeka e hokae aku ana i ka malawaina o ka Haku, Ma ke Kuokoa o ka la 19 o Moi, malaila o B. K. Kapanau o Ewa i pane mai nei ia O. B. o Kohala, ua hahai aku no ka pane. a. Kapahau, mahope o kona mua oia o Mr. Kalaiwaa, ma ke ano he hoino kiekie i ka Ekalesia Kaioiika Homa, aole nae he kahua oia hoino ana. O kou hakukole ana e B. K. Kapah&u, o kou Apoiaka ana, o kou hoino maoli ana i ka Ekalesia aolp no nae ia he mea e haule ai ka Ekalesia, oiai, ua hoohiki ka Haku e noho pu oia me kona Ekalesia, a hiki i ka hope o keia ao. I—No ka mahele 1o ka pane.

" Ua oe Kalaiwaa Haumana hoi a Kauka Hai Ua ao ia i ka Baibala, <tc. liau i ka waina o ke aloha ole A omo i ke k©ko o iia haipule !Na haua niauaoiiHO a Pope Roma Ka mea huna Babulona 2S r ui Oia np o Katolika. ' Ea, e B. K. Kapahau, ua ao īa 110 anei o Mi> Kalaiwaa, e Kauka Hai ma ka Baibala, e lioino, a e haihili i ka Ekalesia Katolika lloma, oia hoi ka ekalesia e hooponopono ia nei e ka Pope ? U$ ike no anei oe eB. K. K. o ka Ekarlesia a Paulo Apotolo i kaena ai, ■' Oia ka makuahme o na wahine hookamakamal" No ka mahele elua © ko pane. li Elua Sawena-Banea oka B. C. Iwaena hoi o na kaiala O loaepa ko Aikupita O Daniela (lleis) ko Kaleelea Pau na kn ula īke o ka Papa Kahuna Eia ke kolu i Hawau nei O Kalaiwaa kona moa, &c, Owau kou kokua e Kalaiwaa Ka mea i noho Pope mamua &c."

E Mr. B. K. Kapahau. Ua kuhihewa loa oe i ko hoohahke ana ia Mr. Kalaiwaa opu punalua i ka Pope me Daniela, a me'losepa, oiai, o ka Mr. Kalaiwaa, e hoike nei. ke nei oia, a nie oe i ka moolelo Ekalesia lauwili a na kumu Puritano a olua, oia no hoi kela Buke moolelo a Rev. Gelina i kakau ai ma Wailuku, Maui, ma ka la 10 o Augate o ka M. H. 1841 hoike ana mai no ia i na mea i ike mua ia, a i kakou mua ia e na kumu a lua. Ao ka Daniela ma hoi, he hoike ana mai ia i na mea i ike mua oleia nolaila lalau loa oe \ ke-e la, e ka makamaka. I Eia iho keia, ke olelo nei oe "o oe ke Kokua o Kalaiwaa, ka mea i npho Pope mamua," wahi au. Ea, e ka makamaka, ua hilahila au i keia mau olelo au. Ua nana au ma ka Papa inoa o na Pope. Aole au i ike iki o kou inoa kekahi ma ka Papa Helu o ka poe i noho i Pope, (oia hoi i noho makua ai no ka Ekales,ia.) I ke keneturia hea la i koho ia'i oe i Pope? A nawai oe i koho! ehia ou makahiki i noho Pope ai? Ua lana kuu manao e pane ana o« me ka pololeii keia mau walii ninau iho la. Ke hoomaha nei au. A e pano mai maluna o ke kumuhana. A i na e paue uiai ana oe.ao elua paha aiawako ae o ke kumuhana, no e kaomi heu ko'u mau manamanalima maluna o ka'u kalana. Aloha olua. Ke haawi aku nei au i ko'u aloha lupe ia Mr. Luna Hooponopono, a me na keiki lima kiani o ka Papa Pai. Owau no. Mo ka oiaio, P. Iv. Kalanileiu A. Makannlua, Kalawap, .lune, 1888.

Eia uo me a'u, Ka liauu aalu o Vabiue, Pela pahu ke ketki o ua pnli i kaena ai i koua kuPnu Ae, pela no, oia ka Elklk o kapio noi i kaua pule i na makamaka e kakoo inai a paa i ka N«pej»a ē kupaa nei nU koua kahiw kahiko, mahope o ua Kanaka Ilawaīi, a oiai, ke mau nei oia tua ke alahele e hikiole ai kehopoliopp la, e huai ak\i aoa ill a meu apau me |ie kanalua ole.

Ma kakahiaka Poatya uei i hou mai ai ke keiki t\m: wa!e oka Heleuniii, P o'SuUivau he; 010 hia itui hou ia makbu. Oka Pe,; !euma kekahi o na haU nani a maikai' o »a war a will hooinahie; a he mau : r«mi eae kona e kiaim s)i. E kis>a u P 1