Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 1, 21 July 1888 — HE MOOLELO NO NO KE Keikialii Vabinia Sekotia no ka Wa Mau Loa! Ke Komo Lima Kupanaha. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NO KE Keikialii Vabinia

Sekotia no ka Wa Mau Loa!

Ke Komo Lima Kupanaha.

K« Keiki Makna ole o Sekotia, a i loaa hoi kona Pouo mumuli« ke Komo Kupanaha Ka Mea i kapaia, "Ka NBui vabinia, i Haule ai ka Nani o ka Ui kaulana o Sibelina, o Aupuni Hoopahaohao."

iilahope o ka huki ia ana ae o ua m toKoino la mai loko ae oke kai a ke ka oneki oka moku, he mana. #a oka pihoihoi nui ona moi la a mThi no kona pakele ana mai e m»i. iianiiwa : T7ioomakaukau ia ai ,o Vabinia e lioolei iloko o ke kai, ao!e paia i hoopoina i kanu wahi piia, kona wahi hoahele e lawe pu ia nei no kahi O ka īnaka. - Mamua-o kona wa i liele aku ai a ku iiuna o ke Ke o ka moku, ua hookomo ae la oin i kan;t wahi pila maloko o koua poli, aaahuihola i kona kuka loihi, [overcoat] niawaho ?bo. " Xko Vabiuia wa i nalo aku ai, ua /himeni nui iho la ua poe Farani la i kekahi mele hooheuehene. E like me ! ko lakou ano mau i ka'wa e lawe ai i Jka lakou mau pio no ka hoopaahao •na ma kahi paa. A oia iho hoi keia mau lalani malaio iho i lawe ia mai ma ke ano nui, a e hooleno ia auanei e ka mea helu* telu peuei: Haule i ka hale mauo ke kino I ka hale piha welu piha opala! Maule uawaliwali ka manao Ua lele ke ea ia Olepau, alaila ku ku nui ae la ua poe Paiaui la ma ka paleKai u ka mok»>, me na kiaha i hoojMha ia me ka Ramu Bourbon ma ko lakou mau lima, a pane ae la na moi lokoiuo Itf penei: E ke keiki oj>io haakei, me knu huaolelo e hoonaukiuki mau mai ai—

Sekotia no kn \va ui;tu loa—a !;t ia mnu ahkoukou iwaeun o ka moatii> a F»rttni e makau uku ai? Ano, o ka vrelau makani o pakoloiio uei. E lawe ak« oe i ke\a mau huaoklo a loaa ka uhane o kabi keiki Sekotia e poniuuiu !a ilua o ka ilikai, e haawi aku i ko makou aloha iaia—Ailioe Aaieu. Ia wa i owa la nke ae ai lukou i ua kiaha o lakou, a koaliali »o la i nn paa me na hainaka, nui ke imo lienehene. Ae, uu hiki lun, na ua poe la ie e hauoli, he au ko ka manawa, K houmaopopo iho oe, uole tio hoi o VHbītiī« \v u j e no ka i ka?na wale, aka ua k«eia pu ue hoi aa nioi !a i keia huaoielo—owai ia niau wahi nkoakoa a Farau e Dtakau akn ai, a o kt» ano KiaoU | thu, -owai la 0 Sekot:a a h'awni e mj . , a K u i(l . o ka poo i'iiiaiu i ano hooke ke uniu,u i oa mokupaui hui o Ene H Ulll l y\,'e fa

i ka ai ia e ku poe Pelekune mahope imai ma ke kahua kaua ma Watala, he hapa kenturia mahnpe mai oke kaao īa ana o keia moolelo. M<il»ope iho o keia wa a ua poe Palani Ja mau huna hooheuehene, na hoomakaukau iho la ua moku la no kona , alanui huli hoi i ka home, a ae U na pea a pau o ua 13aune seta ia, mai na īa iiiiii i kn humi i ka welau oluna o.ka huini ona kia a i na kaula kowelo ka 'mawaho o ke kino o ka moku. I keia wa 1 loaa iho ai na Oanneaete la i ka weiau mākani mahope, a lult malie iho ]a ua moku Farani la me he mahu kaupu la e kikaha aha i ku hokua o.'ka'aU-. A oia ka ke keiki aukai o Aukaki i iioiu iho ai i keia mau lalani oiulalo iho l kona alo o ka moaua, oiai ka moka e hooiho ana i ka pe-uwini. Oni ae ōe nele kaua la, Eia i ka'moana lipoiipo, E waiho oe a huh hoi A kuea pono ua ia Oni ka huila he pe-uwini, Kauhki ka ihu e kau ai, Ikeia o Maleka Ailana Me be han ala no Alika, Ka pakika 1 ku ihu o ka meka,

Ua iiooiho aku la ua ])aunaset© la tna kahi a ka makuni moaua e booutau ttu« ika pa aua. Ua hala ae la iaia he hookahi ia a oi o ka holo ana o ua moku Ia pela, alaila, ua hoopiipii k© la oia, A i ke kakahiaka ana ac o ka lima o ka la, ua kahea ia mai la e ke kiai,Aia ka aina malalo, a ma ke owakea o ua la nei ua kalewa ae la aa moku la naa na kakai pali'roa k« k«a o Sekutia, he wahi kti» i noho kakaikahi ia ena kanaka. No ka mea he wahi pah, a ua aoo like paba me ke Koolau o Molokai ke owaawaa. Hoomau aku la ua moku la i ka Uplo i-ua peh;, a o Ka h»pa imi o kooa mau pea ua pu-a ia, a e welo iho ana maluna ne o ke kia waena ka hae aln oki peo oua moi. He hae ulaula keIa uie ke kii o ke poo kanaka e kau aua maluna o na iwi i opēa ia.

A ko uana aku na mea a pau i oa h«e lu, ua lilo i mea e kau ai ka weli a H ka io, ke hoomanao se i ka moolelo o ka mea e hanaia ana malaio pouo iho o kahi aua kahukahana la e pulelo ana. E waiho ae kakou maanei i ke kamailio aua no na aumoku Fufah'i, a e haliu ae hoi kakou a naua aku i ka aina o Sekotia. Mamuli o keia haule ana aku la o ke Keikialii Vabinia i ka make, ua owili ia iho la ke aupuni o Sekotia e ke koloki o ke kumakena no na la he uui, me he mea la oia be keikialii ha> uau Ia no ua aina la o ka ikaika. E hoike aku au, uo eha paha minote o ko Vabiuia moe ana ilalo o ft;a hohouu, ua hemo mai ia na kaulahaoi hoopaa ia ai kona mau wawne, a o kona wa ia i pii ae ai mai ka pnpaku ue o ka hohonu.

Ma keīa j)ii ana ae omi, nolo oia i hoea loa iluna o ksi ilikai, aKa ua pii 'iie oia a ka hiipa.lua o ka hohonn o ka I ino.uiH, a nmlaila oia i k*u aheahe a». ! O ke kumu o ka pnka o!e ana o Yabia lunu o ka ihkai, ua kue na wiliau ieluu o ku holionu i na kino kaumah», oia hoi, o ka wiliau nlalo loa o ka papa 1 ku, e hapai ae ana oin i na mea olulo ■ j iluua. j A.ka hoi. oka wiliau e milo ann iiu- ! ua o ka ili m ann e niimīlo au« ilalo, inamuh oka upoho ana ona nle. A • oitt ka Kapena Nimo o k» Kantiloi hoike ae a«, ua kue na wilinu elua o jka hohonu i na moa kiuo oln, koe na 1 j mea i pehu a piht; me ka makani. | Lana malie iho la o Vahīnia iwaeua ,!o ka hapalna o ka hohonu, ia wa om i ' kupaka ino ae ai n lana ioa ae iluna o J ka ilikai me ka panpaoalio nui. j Oiai oia i !ana se ai i'una s> ku ilika* :ua j\!awa h oia ma o a ike i!io !a oia eia uo kn i k» mo«na ■ hohonu kahi i lana'ai, Mē hi'no !a na ka moe kana e ike la ia w«. mo ■ he la hoi !.e aina maioo ia ia aua 9 ]«- I Woua' i V*

1 keia huaoleio; nani ka palekana ana 0 ke keiki a ka wahine i hanau ai— mamuli o k.a hōopakele aha a ka Mea 1 make mai no ka hala ona ke.ki a kanaka. ' A kalokalo hou ae la oia i kekahi mau pnle i ka Mea Mana Loa no kon? hoopakele hou ia ana mai ka luakupapaa mai o ka make mau loa, a hene iho la kana aka me ka i ana ae, aoie no ka i' waa ua hana a kela moi | hupo—aohe i hopo iho kapeua Kini, a haatoulon loa aku Ia kana aka ana a lioliu. He ka hoaka hiki mua, wahi hou. ana i paue ae ai, ame he U na I na Lani keia hoopwkele ana; i kamailio hope ae.ai, a hookuu iho la iaia na i ke au a me ka makani'e lawe hele.

L»na hele aku j« oia a lialiu, leha ae la kona m»u maka i ka laoi, a puaua ae i» i keia niau hnaoielo: E na Lani, e-hoouua mai i ka Hoopakele, E ka hoLouu, auhea kou lanakila ana? E ka make, auhea koa hueloawa? • £ ke kiai,-E hai mai, Heaha ko ka po? Ae, ua ale ia ka make e ka lanakila. A lana malie hou iho la oia, me he keiki la e paahi ana iluna oka wai o ka muliwai o Wailuku ma Hilo, a o Waift»ea paha ma Kauai. Oi&i oie e koieie hele ia ana e ke kat, ua puana e ke kai, ua pūaoa hou ae la oia-

E ka moanfi nui kai hohōnu, E lawe aku kou mau ale ahiu ia'u, A e ke kai ko ieie; e i-ka koke ia'u i ka aina maloo, E lawe palanehe aku ia Vabine, He ikaika no ka manao, Aka, o ke kiuo, he nawaliwali, O ka'ti me(i poma o!e uae, Ke puana ae i ua wa a pau, 0 Sekotia i keia wa, a o Sekotia no kn wa mau loa. 1 ka hooki ana iho o Vabima i kana kanaenae aloha, ua lana hele akn la Le olēpelepe aua a 6a ale tofa) ino aloha ole o ka moana, no ekoln po a ekolu la.

A.no ka ikaika o ke ko aoa a ke au ika hikina, na ia mea 1 oalihali aku i lea lae knhnkai o kekah! aina maloo aoa i moeuhane mua ai e pae ana. Aueaae paha i ka hora 2 o ka auiū» 1a oka ha oka la, na maiohilohi a nawaJi\yati loa ia o Vtibi't;ia, a ano h!k! ole iaia ke hooikaika hou aku uo kona o?a, aua hu!i ae la koea 'āloihiSapa nana ae kona man maka i ke aouli e um«lu iho ana me kotia haupu mua oie e palekana hou anaia oia.

Aka, o kai a 'nea haohao oae, oia koua kifoi ino t)ou 6!e ia e na ale aka, e lana mplie ana oia me he pauku laau la i ke kai malino a Ēhu. Ano ka puupuai mau mai o ka nui © kona haohao, ua haawi heu ae la oia ina hooikwika ana e huli, a i kona huli ana ae, akahi no oia aike iho, uh kokoke v s ia ika lae kahakai o kekalii aina. a oia kana i puana ae ai. M» ka moana kai uhuli, Malaila o Vabiuia t ' Ma na lae kahakai Malaila au e hauau houia ai A o tia lau limu ko'u punaua A lana hele m»lie aku la oia a koko ke Ika lae kahakai, a oia no kona manawa i hooikaika ae ai e au iuku o ka aina, aka aohe nae e hiki, oiai ua oolea ia oia, a hiti ole ioa ami o kona mau lima a me kouu niau wawhe ke hoohan» aku i ka lajkou apana han» Aka, iaia no uae e hooikaika ana i ke kupaka me ka lele liilii o ua huua na kai i o a ianei a o ka lewa, a »a ia mea i hoohiki iea »ku i kekahi kaikamahine ui opiopip Ilaha Paiea o maalo ae aua uia ka k»h«kai m« na lima i kau ae ma kona lae»a oia ka ka Olomana ae uei i puuku ai i ka pua hala o l'auaewa, (kahj luahine a makou i hala, Mete Kape.) u oia kela. Paieu malule kn i ie kahukui, Ekolu iniha ku iho i'alo, A Waioli au ike i kja halakika,

j Fka t?kn'ua mai a lju ihn oka bo»ki |H mt> ku nuuiuo pihoUioi r.i ouio i :ho>puka >e at i kei.i Kn' I Ileaha k hoi koīa me'a »*u e ikt\. iOl jlqa ot he kanp, ala;Ui: i nhia oe ItaVi W |^d