Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 2, 28 July 1888 — HE MOOLELO NANEA NO Uwepa Ka Mua o na Ui o ka Honua. Helu Ekahi o ka Wiwo Oie. Hale Aniani Pakui Damisa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NANEA NO Uwepa

Ka Mua o na Ui o ka Honua.

Helu Ekahi o ka Wiwo Oie.

Hale Aniani Pakui Damisa.

tfa maopopo no oukon a pau ia'u a me. ko oukuu mau ;>no, a ine kn oukou * maa haoa, o oUkoii no 'na makumaka |>Onōl a ko r u nmkuukane i halu e aku a me he mea la, oia tio paha kekahi Iwaena o oukoa. ■ Aoie oukou i ola niui kekalii me» c mai, rn«i a,u uei uo, o oukou uo na lano akuku i ka lewa, ma ku'u one banan i Manoa L r wily, i keia sekona, ua maopopo ookou a pnii loa ia'u, uolaila, e hele oukon mai o'u aku uei, aole au - e ike hou ia oukou. a na ka hna o ko'u opu e iawe i ku oukou mau ola a p&U, aloha ino o'ukoa. AJe keia mau huaolel'o o Owepa i pane aku ai a nalo akn la oia iloko c kona romi me ka ike hou ole inai is Wereneta ma. I ka 'lohe ana o Wereneta i keif mau huaolelo a Uwepn, ua nihi hot iho la 015.1 iaia iho rae ka j>ane ans aku i kooa mau ho», aohe a kakoe hana i koe muane'u e liele kukoa. la wa kn like ae la lnkou a le\e uka la no ke aupuni Doratu, kahi hoi a Binteona e waiho a make ana, aohe ona ike iki i kekahi mea, ua pnvi ka ike pau ka lohe. A hala aka la ua poe !«, a ia hikou e lele ana ma ka levya j}ane aku k 0 Wereneta ia Biure Irukia, ua hewa anei ka kakou mea i hoike aku nei ia Uwepa, a i ole ua paha? Faue aku la o Biure Irodia, ua $£$9 ma kekahi, a ua hewa tna keV ? wahi a Wereneta. m» -ko'u muuuo. o?a >.m o, ••> k& polole». wahi a Biure .'n^ia. Ae, pehi io uo, nl*n. ro Li i, r'< ōk lii.i < iuuHi! 1 i' >0 piik.i .« jo i im uiolo e hoohlo i"' - , <•!' ; p. r iu mah .pe o koua kaikunane, Ae,. he mea oiaio. la, aka, aohe ou hoomanao i k«'kēiki ana e hapai la, me he paea "ia/ o c kaua keiki ka mea oana oiiTopa riiai ana ia kakou.

i na e tt^utf' 7 sW£ ko Uwepia huha ia i onion! o!e niai pa hoi oid, va akako s?a m& ko kakou aoao ka knakila mau i na w& a pftn. keia mau huaoleio lakou i hoopoka ae ai « hoomau ako la no lakoa i k& lele aoa. Maanei iho la ka mea heluhelu Ike iho la kana, ua weh. ka pili a ! keia poe kakamahiue i keia wa. Ua loihi no oa la 0 ko Uwepa hele /"like ana me ke u poe kaikuoiahine a - oa ka maaioa no hoi kaua i ka Uwepa haoa maikai ia lakou, aka, i heia hora akahi ftla mai na manao ku-ee iwaeaa o lalum* a hoopale «ka kekahi i kekahi, a pau ka ike ana. ffo, no nae ia kaua e k& l4eß %etahe]u, ala no kr. hewa nui ma aoao, ua wikiwiki hoi o Wereo6ta i ka hoopuka aua i ua olelokoikoi, e hooulu aka ai iu U\s'cpa, no ;a mea, ua ano pii koke uo ko Uwepahuha. Maaoei e j»u ana ko kaua ike- aua « ka niea helahelu no Wereneta ma me Uwēpa, aka, aia 01 a me Biuteooa ] tnai hopohopo Jkou mauao e kaj tī>ea heluhelu nu ko lakou haulelo ana mai 1 ka kakoo Uwepa, no ka me > t aole no i hopo ua Uwepa la, aoie uo - boi ia he mea e hoohaaha ia at ka Imkoo Uwepa, no ka mea, ua lawa uo ©ī» i ka ikaika e ar.ai aku ai ia lakou lilo i mea ole. Miuanei, e waiho kunn e ka mea he!ah?la no TVereneta ma, a e huli ae ŌO kaaa a nana 1 ka mea nona keia '«§•*. Oiai ua Uwepa !a e uoho aua me lea&a kane me ka aiaīohiu 0 kekahī! 5»« kekahl' a i ki» puni »na o ka opu ! 0 tfwepa ; hanan maila i kana ke ! «a he keiki kare a kaj>a aku la ij |Loka inoa 0 u ßeina Tnwn 1.i." j ** 8 u» 3obaj

ka'» keikl īloko ona hakoko ikalka ana, a niailoko mai o ka paio ror i loau ai ka'u Haoai iho k o-Ūwepa i kana keiki a hala na maLliia'6,"a!a lioi, hoowalnwaha mai la Eāna kane iaia xne k?a ok lo hooinoino pn ana 'mai. O o«» aole i makem&ke oiaio ia e ka'o paau, e makemake manawa waje no, nolail», aoie au i manao paa e noho pn hou me oe mu, keia hope akn. . Pa.ie aku lu o Uwepa, aole no au e hoj)ohopo no kou hoowahawaha mai ai'Ui no ka mea, ua aianao no an na hiki no ia'u ke malaina iu'u iho mai «fl poinō mai a pan. He mj<nao no kalioi kou e haaīele ia'a la, ihea oo la oe i klnohi, waiho mai nei oe a loaa an t ka poino mahope Oū, hoopnka mai nei oe i keia mea. Paue m»! la aa keiki lu#. aole, aoia po au i makemake m oe,, noa no paha ka makeiiiake vfaTē {»ai 110 iu'u me u»kem»akd ale a «o. Ae, ua hiki, pau ae la- keia, a eia ka'a ia oe, e hauwi mai oe i iio lele up'ū a me Ke keiki a kaaa, alaila, hoi no maua ko maua no maua aupuni. Pune mai ua keiki I», ua niakankau WiiU inu wa a pau no ka haawi akn i ho r.ou u me kuu keiki, a mai ,k»pa oe nu'u kena keiki, naa no kena. Pnne akn Ih o Uwepa, ua pono, ua maopopo aku la kena mau mea u pan ia'o. . ika paa ana no o kela mau hauolet« a na mau ipo h», huli ae ia o Uwe|iu & komo uku ffoko o kona rumi a komo iho la i koua mau aahu a i ka paa ann, huli ae la oia a pane Ikku la i kana ka-ne penei; no pe e ku'u kane, mai manao oe e hele keia o'u a manao hou mai ia oe, aole lua, u mui manao no hoi oe a imi hou ae iu'u, mtt.| hana oe pela o make auauei oe. ■ ■ ; ■ ; P*ue mui k ua Wapu Carobine Ba la, aole aa e kii. aj|ā ia oe, heaha aua' □ei ko'u kuleuna e hunu aku «i pelu. I ka mukuuk&u anu o ka haakni a ua U wepii ia, kau ae la o.ia maJ.uaa o kouu iio a hii ae ia i kana keiki,, a nalo aku Ja iioko o ao oka iewa, aawel aioha wale oi«; Muauei e īke kaua e ku mea heiuhelu i na hana »loba ole e Wwna Oarobine Bu iu Uwepa, aoie qo ia ma ko IP- keik» ift mauao miioli me he naea ]u he naanao 1 hookom.o ia mai e kekahi meti oko)i iloko • kona k>r!r»u i ' :.,!»!;! o like me kel;). O- - wwhine oia, he ,• i i, tu uau, n(>Lie lu ona han'e3t; i k-iiu aku, :• keia m v, «•© >io ,h.:t't: uiii . i.oiku* aiu . ';"• ■■ kana wuhine, a me kona hoowahawah» »»», ;Jsaiaiia, maanei e waiho kaua no ke kaaifti)io aua no keia keiki a uie koua aupuni, a e uaua aku kuua uo Uwep» e ieie la i ka iewu uo ke aia ehiki ai i ke aupuui Honuu me k«pa kamulei uuku « hii 'ia mamua o kykj*.sio f o.uīo e nu hdiohelu, aoie huakai e.ae e Hke me keia & Uwepa e qeTe nei, oiai 4 *ia kooa lio ke lele me ka puahiohio liwiole, uia pu hoi na pakaua koi koi o ka e iho makawalu ana ma-o a maaneī ouu me kuna wuhi keiki uuku' a ua hele bai iaua a opili i ka au. . I kulu aekona no hoi a me keia seioua u aa keiki lu e uwe ae ai no. ka poioh paha, pune iho la o Uwepa penei. E *ku'u keiki, e hoom&nawauui ka poloH, mai uwe oe, a hiki kaua i ka |ttina uluila, hanai uu ia oe, mai oe he aina paa keiu. o ku ka'u hanai !a oe, e ku'u lei aloha, a Ihelelei īho la na waiuiaka a ua Ijwepa |la, a iiamuiiamu ae la oia i keia mau I huaolelo penei. 0 ka hopeua iho la paha keia e ioaa i ka inea makua ole, a nhaua o|e Loi r he ioaa muu ina poiuo, heaha Ia |\oi ua hiki # i»o kekaiii mauawa aku hoi e hana no au i kekahi huua oi aku o kft ehaeha. a ;;.o ku mainoiuo maniua aku 0 ko'u muke ana. £ huomanao kaua e ka , nmkamaka heluheiu, o keiu mna olelo ae lu a Uwepa he rihu olelo wananu e ia naua ik» kana ineu e haim aku &i muluua o Iku p»>e uua i iimiua ui mu keia mua i vku, a muiia mha o hooko ia keia | *&au olelo a ua Uwepa la. | No kekahi mau horaloihi waie keia | iele anu aku a Uua hiki aku la laua uo ke aupuni o Reiua Tarala. O ke aupuni o Makilone aole ia he aupuni hui he 52, aka he ūupuni ku kaawale lou ia, niuwiho loa aku hai o keia ruuu uuputii. Muluna o keui aupa:ii i haule iho ai jō Uwe|»u me kaua keiki, a iuia niu ua laopum la. ike iho k ola, he uupuni [t>fe |oi >4*o

1 noloua tna tia mea kofo e ae, aote nn no hoi he inau maoo e lele an». Mo ia mea i ha'oha'6 ih6 ai o Uwe* pa i keia aina, aka, man&o iho la ffoT oia he aina no keia i ike ole i"ā e na mauu lele a mē na kanaka, nohūln, mai ka mea i laha ele ai o na .-holo-H holona a me »ia mea lele o na ano a] pan. Hele ae !a na Uwepa la me kiinal keiki īioko ona nln laan Jo!oa, -ilokoi 'hoi o ke anu a nie ka ino, hoomani -! wauui ana hoi i wahi e loaa ui ona wahi no kana keiki e hoomoe akii ai.| No kekahi wa loihi keia hele^huunaku ana. hoea aku oia ma kekuhi owawa nai hohouo me he laa la„ ;i o kona ana puni me he mea la he r>4 mile a o kona hohonu he 5 mi]e, u l<<nihinihi lob hoi ke alanui e iho »k-i »i ilalo. T O laio o ua lualla, he maiKai iua n he palahalaha hoi f uona paha m !«- a;ia pun» he gO, aohe laau uJia. he mauu neoee maikui wale n; , ~i. hoi i waena koiiu o ua lu» lu he p:;nawai. ..... Ma keia wahi i ku iho ai o Uwi 1 ; a nanaiho 1» ua luahohonu lfi, a -m-! iho Ia oia i keia man mau.ho; o'elo penei. E aho au e hoolele aku i "ki-'ul lio ilalo o kela lna* a malaila «u e nui ai \ ka'n >jeiici n hiki ofen i ku a j wa o imi ai i kana loua. i Me keia mau hnaolelo oia i pane ;;ej ai u kaa ae la oia maluna o koliu !iui me kana keiki a lele akn Ia la«a il t !i> o ua Ina 1«. I He man sekona wale no, hduli «iia laua nei ilalo. Lele iho la lana nei mai lana 'iho ko laua nei ]io/ā nana ae 'la'V"t!fwepa ma-o a maanei o ua !ua la, aia h<>i, i,e (Lmmiinia pn wale no, i"ke ia ihv>, uo'e hoi he hiki ke ke pii ia iluna, hu make wale no ka hopenai ua e īio»u «na e hana peia. | Nana ae ia o Uwepa ma-o a rnjianei a ike ae !a oia i kekahi aiw» nui e h.r mama una, nolaila, manao'ae !a oia wahi kupono ia. Hele ae lu o Uwepa me kana kerki a hiki rua ke kae o ua ann la, ike iho la oia he like maoli no me ka hale maoli o loko ka nani a me ka maikāi e laa r?a noho i uhi ia me na nani ioa o na ano a p»n, na ooho' |)Aipai o na ano waihoolu'u like olel na moena halii o lalo i hohola ia nje ke' g«la maemae," na pakatik»n »• ' 1 ; lir. ; ;u., . i t ie!.,) £ju.u mapniApk'i, </, * a in<. ;t i' ii<» u ]'<.:(,! »i. 3*na Cw«v;;j.|«.i ik« m inaloke o !#■!. T w..e r - Ike ana i keia mea, emi hope iki mai la oia aka nana aku la me k» pane ana ae, he kanaka no ka hoi ko keia wahi. Hoamuka koke aku la oia e kahea me ka leo malie penei, "Auhea ke kanaka nona keia wahi!" Aohe leo i pane'mai. Kahea haa «kn U oia mo ka elua o ka mauawa, aohe oae i pane ia mai.