Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 5, 18 August 1888 — HE MOOLELO HOONANEA NO HAMEBIRE [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO HAMEBIRE

KAPU.\AWAI KUPUA O BILE>[ONA A M'E' K4 OULI PAHAOHAO O NA HUAiiELU EKOLU 3, £», 7-. Kc ike pu ae la no kakou na ole!" m«ka k«kou H'K» EleeJe a--fii:pu o krr w ha 0 ka eke t' len , aka, mai nnria a.ku [ i ko laoa nmu kuko h'ewa iin >, no k 1 meu,-; aolo i lawa ko iiua ik.iika v hoonahoa mai, ahe me» paakiki hoi ba hiki nna e kue mai L na ry.e k a peu a u-i la e makemake ai. Ua-Wo-holookoa. ia ka ama a pan 0 Tiselā īloko 0 ka pohohma 0 ki kakou Hipa aiionui, a eia ho> koina inau wahi hoaioha ahonui ke lelele nei me ki hauoii nui, no ka loaa ana ia iakou 0 kiv lnnakila k/imahao, a oia ka kau wnhi koa i pane mai ai, i ka i ana mai. Nani la ua loaa ae Ia ia oe ka innakila, ke noi aku nei maua ia oe', e oluolu 00 e kn aku e hookuu msii i ko ni'aii.i hoaioha iloko o ka ehaeha, e noho inai lu aie k ) pilikia iloko o ka opu o n» manu kiai. a, ke palekona oia mai laila mai,'ālaila ; e haiia aku oe e iike me kou makeinnl^'

Ē ku'n mau hooloha o keia pi»h£o« hao, a o kuu mau hoaliana pa noi iloko o ke ehaeha, ke haau i aku nei r.u i kuu i o

ko'u naau a pau; a i-010 loa. hoi e mea nana e hoopaloke ae ī ka oiain » ka'u mau huaoielo e hoopuka ai Nolāi a, ke hai aku nei au i i olua, iib makaukau ou e kii aku e hoopakele inai i ko olua hoaloba iloko oia walii o ka pilikia a peia pu hoi me ko'u hoaloha lioko oia haawna hookahi, a roe kuu haku opio i ko nio iloko oia haawina hookah;. j» i hookahi hoi o lakou wa e puka 'like m-u ai mailoko mai o keīa ha|epaahao ehi ?h?i i noho ai.

Ua lilo keii mau olelo mawneni o lakou i mea maikai, a pela hkou i kakaii a> no ka wa kupono a ka Hlpa Eleele e makemake āi e kii ai e hoopakele. '

Ika hala ana ae o ke anahulu mahope jho o ka lukou kuaakuKa aiia, a oiai hoi -e noho ana lakou a ekolu iloko o..ka hanoh paiena o'e, ia wa no ī pane aku ai kekahi o koha mau hoaloha iaia, i ka i ana aku.

E kp maua maikāi, ano, ua biki mai ka wa kupono a. kakou e kii aku ai c hoopikele ko kakou mou lioaloha, oiai ona wahi kiai nana e ma{ama ia ka nalbpaahao, ua iuiiki a papauaho laua i ko laua ola loihi, a ke hoao mau la laua.ia laua iho e lawe Iko laua.ipau ola m.amua o ka toaa ana aku U oe. Aka, na *u ik»ikß o ka raana o ka h_aic- : paahao i hoopua ia ai laua., i paie i ka laua mau hana ino mai kou m u lima aku. Nola la, e xviki e ko mau.* makamaka maikai, a e akihele hoi rt>ai punihei aku 1 na olelo hoomalimali e puai mai ena mai i<o laua mau waha niai, a hikiika ioaa aua mai o ke'a mau maa enolu a m-ua 1 kauoha ai v oe, ame ko laua hoohiki ana mai e 'lilo luua i niau kauwa n;>u a hiki i ko laua hopena, «linla, e hooko aku oe e.like me ka laualioohiki, a o laua aea- ; nei kou kuhikuhi pololei uo ka \va pokoie mu kau huakai hele inn i ka mea a koO haku opio i aloha ai, a i kaili ia mai a» hoi maiioko mai o kau malama maluhia. ana, Nolaila, o ka hoolohe ke alahele o ka maalahi, a o ka hookuli ke «Uhele oka make, wahi a kahiko.

I ka potta ana nku o keia msu !iu»olelo i ka pepeiao o ua kaenea la, ua pano ?ku la oia me j|a huaoleio o k i mahalo, 0 hooko no au i ka olua kauoha. A īloko o ka imo ana o ka' nu-,k i, aole ua Hipa Eleele imu< oko laua ni„ka. ua ndo aku la oia me h e aka k:no wailua la mai ke laua mau maka aku. E like me ka ne-i ana o. kekuiu hekili pamaluO t!oko o ke kau, pela oia i hehi aku ai me kona mau wahi wawue Inhi t ka puka o ka halapaahao, kalii hoi e haluku aua ona pio iloko o ko laliou elneim, me kolakou ha!jho hke ana ae me ka 100 o ka weliweli, eia ko kokuu mai e liiki mni.

A holo wawalo ae la ka (e 0 wmwalo o ka ehneha maloko o na pak o u * H:\iepaahao la, a o ka \\*a nti hoi iu j \ve i.i niai ai oa panl paa o uu hale la, a k.»«n.> aku lu om a ma kahi a na waln manu i iai e hoopu la i ka o ke Ki L'mū, hap\iaelā oia i kana pjihikaua iluua a p»ne aku la iinuu o luua. Ano. e o'u uiau ho Woha o ka uv. e liu mai i ka*u kauoha, a e hooii>he nvti hoi i ko'u leo. O ke kumu wule no e <'? ia ai e ko oiua «i'U; oia. ot*j ko olna h«vh«k»| a a nu. oiua e hanai i !uo j; v „ \ !v0 k,.1 i.» i>.u,« ino ai.u ke»a wa a ;u=le ' fu). r■.««eiw i ai a&aia'U j |

I Oua xv.:,.i:uaa ioa ekolu e paa nei maI lalo oka oiua maiama ana, e haawi kuke ia mai ia iloko o ka wa e pau ai o keia. mau huaofelo a'u e hoopuka abu nei imua o r S:i:x, n ke hooko ole ola ] keia tnan knnoha a'.u e hoikc*a.ku nei īmun'o olua, niaila, o hooli[o no au i ko olua mau kino lioololiloli i npa makaui pahaohao uo «e aupuni o Maritikua, u ke hoao hou olua e e kue ik'u no ka lua o kn manaw«, e hoolilo no an ia olnai mau puu naiialiu koabt mea ai nu kuu hnlai, a o Ua olua hnna pono wale, o ko olua hooko i ka'u kiiu-i oha . ,i

!■ CJ keia nvau olelo ana e kamailio nei, hoike oia i kona ano kuoo, me he nvca la, aia oia iloko o ka inaina puni kahi j ha--koke—i\i-jr—ir>ē _ iā £ūkTi hooki iho ai oia 1 keia nmu huaolelo. g ; :Hu 11 a e la■ke n a ma u m a len h i e. ~mu knn:Flnanao, e ān'ehe aku kona m kapuai e hele hon akn he \*ihi ok* a, aka, • maniuao ke ka-i nna fle 0 konamnu kapiiai iro ka liele ana aku, ia wa 110 i puie mai Ai ua wuhi mau oianu uei me ka leo o ka mea i hoopihu'ia ilako o ka ehaeha nuii 1 ka i ana mai. — — Ēka makamaka e kii mai e lioopakele ae ia maua, otai, eia maua iloko o ka ehaeha nui, e wiki, e hele mai e hoopakele ia maua, a e loaa no eau inan mea a pau i makemane ai iloko o ka mauaii'a pokole loa, oiai ke kokoke iho nel maua e inake. A hoomaka ae la laua e uw.e a nui, me he mea. ia, e pa-tausani ia ana ka hoop.ai maluna o laua ia mau minute, a o ko laua mauleo hoi, ua nawaliwali ia a hiki o!e ke "hoomaopopo ia aku.

O keia na hana akaniai mua a na wahi manu i wahi e puni ai o*ka Hipa hookalakupua o Mi.ritinua, alaila, o ko laua puhalahiu no ia, Nani no ke akamai ame jja maalea o Ua imi ana \ kahi o ka lanakila. aka, ua pahua.nae ia mau hana a laua imua o ka maka noii oua hipa la, a n>e ka leo nui i hooi loa ia aku i ko ka wa mua, pane hou aku la oia me na maUa e hulili ana i ka inaina, i ka i ana aku. E na wahi manu lapuwale, na mea hoi ■nana i hoao mai nei ia'u o apuhi malalo o ke koloka hookamani o ka ho.opunipuni, i keia manawa, o 10-le ak'u ana au i ko oluu mau io, a e kau aku iluua o ka papāa hao i puhiku ia kona enaena mamua o na mea a pau u ka o!ua maka i ike ai i kinoh i, a nole loa hookaht mea nana e hooake » lo ae ike o|ua mau oh\ ma* ko r u pnholima aku.

' Nolaila, i keia wa, e hooko koke e.luii i k-.i'u olelo, a i na ro'.e olua e haua pela, alaila. o ko oia k.a mohai no ka'u leauoha.

Uauhi ae la oia i kana pahikaua mai kona poli ae, a kaulona pono aku la imua oua aiakn-o.uA mau wahi manu la; a e oni ana hoi ke kino o ua hipa la ; me he mea la, e ai aku ana i uu mau wehi manu la. ...

I ka ike ana o ua inau \vahj manu ne : , aole laua e ola ana, ia wa, kf n k u l iho la„ ko laua mau pekekeu ika honua a hoopuka raai la i ka huaolelo aloha a ke kanaka, i ka i ana mai. E ke koa nona ka lanakila eia rr : aua ko haawi pio aku nei ia maua malalo īho o kou mau kapuai, a ke noi aku nei i kuu ahonui i hoohui ia me ke «loha, o hoopakele ae ia maua mai.oko mai o keia ha•i\ve kaumah» e )ii iho nei malnna o aiaua a mai hopai ! kou' lima-ilupa e kue mai i kou mau hoaloha iloko o ka nawaliwali. E hai aku maua la oe me ka hookamani ole, aia ina ka hookui ana o na pekekeu o koinaua mau eheu i hui ia, ka huhui o ka halepaahao o Ki Umii, -kuhi hoi i hoo~ pahao la ai o ko liaku opio, a me ko hoaloha. Ma ka run>i mua loa au e wehe aku ai o ka halepaahao na holoholona, na ror .u a me na i-a i kue i ka |eo kauoha e ko lakou Woi, a e u*e mau ana lakou i ka po a me ke ao, aohe mea <i hoopakele ia lakou, o oe wa(e no. Ma ka lua o ka rumi ka pauku kaula lanalana, a da hoao oia e pule i ke kauoha a ka Moi, aia kona hew^. Aia i kā umi o na rum!i, aia ilaiia ka hakn opio a me kona kahu hanai kahi i uwe ai i ka po a ine ke aq, a ke aneane aku la laua no a« ho[>ena l, u o ko laua la, nolaila, oe, aiai ilaik ko laua pakele. j