Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 14, 20 October 1888 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA'LII O SEKOTIA I KE AU O KA MOI EDEWAKA O BERITANIA I KA M. H. 1296. NA LA O KA ELEELE-NA AO OMAMALU O KA HOOKAHE KOKO. HE NANEA EEHIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA'LII O SEKOTIA I KE AU O KA MOI EDEWAKA O BERITANIA I KA M. H. 1296.

NA LA O KA ELEELE-NA AO OMAMALU O KA HOOKAHE KOKO.

HE NANEA EEHIA.

[UiiuMia iio l'c Eiele, K(t Leo ir<t<:o ole o Haxmii.~\ MOĒUNAI SEKOtrA. Iloko o ke kau o ka makahiki 1216, Ua pau ae ke kaua iiana i hooneoneo ka aina wiwo ole o Sekotia. tla pati hoi na manaolana, mahope iho hoi o ka auamo ana i na kna kaumaha o ko lakou mau enemi, a ua hooliolo liko lioi na puuwāi o lakou pakahi no na omaka kuknnā b ka maluhia. I Pela ihu la na manaolaua o '.ela poe I Alii koikoi o Sekotia, oiai raa na la raua o ua kaua nei, ua kakauinoa aku la lakou malalo o kekahi palapala hoomana no kekahi kanaka iiaau awaima ka mea hoi nana e kuai ana i ke ola ; makamae no ke kumukuai o ke ake hanohanO wale iho no—Ka lanakila a me Tia hanohano. Mamua iki iho <\ keia kaua ana, nn komo aku la o Eelewaka I ka Moi o Enelani mamua o kekahi puali koa nui hewahewa iloko o Sekotia. a kaiii-! ku ae la oia i ke kulanakauhale o ' Berwick, a hoolilo iho la oia i ua wah i ala i puh lehu, a ma kona hiki ana ma ke kahua kaua o Duribar, ua hookokono aku la oia i na Alii o Sekotia e hooiaio mai lakou iaia i Haku no lakou taftmuli o ko lakou kakauinoa aua malalo o kekahi palapala hooma na i hoohiki ia. Oiai e nonoho. ana na Alii Sekotia naau hopepe Iloko o ka ahakuka o ka Moi Edewaka, aia hoi ke noho mai la kekahi kanaka koa wi wo ole o Seko- i tia me ka hoonioni ole ia o kona puu- ■ wai. Ua hoopailua kona naau np ka hoomaopopo ana, na haawi la kona aina ftloha, ka aina hoi a kē koko o kona puuwai i haaheo ai i na Ja o kona mau kupuna iloko o ka li-ma o kekahi kana'.a naau eleele a piha haakei, i.haawi pio ia e keia poe alii hohe wale. TJa hoi aku la o William Waiaka a noho mehameha ma ka hale o Elasalei, me ke pani ana iaia mai ko ke ao nei, oiai ua makamake oia e ike ole aku i nei mau hana hupo e hana ia nei e na kanaka makau wale, i mea hoi e hapai ole ia ai ka wela huh i o kona mau aa koko, ka mea hoi a kona puuwai e hiki ole ai iaia ke hoomalielie. Pela iho la oia i paniku ai i ka nani o na hana wiwo ole o kona man la op;o mamuli o ka inauui i na haaa hupo.— na pani iaia iho mai n.a nnho' ua iwaena o na hoa'loha, me ko umi ana i ua manao ikaik« e ume ana i koua pvm■wai wiwo ole, me iia kahoaka ohohia 0 kona mau la opio, nona hoi ka puu- . -wai e haaheo ai ka aina aloha o Sekotia. Aka, ua poualo ua ohohia o kona oue oiwl inauiuli o ka poe ho':e walu, a hoohaahaa ia kana mau keiki puuwai hopo ole. Ka mea hoi ia nana i hoonaluea i ka naau o.ka opio Walaka. No ka haaheo loa o Walaka i ke koko okona inauaa huki. uolaila, aole ona makeuiake e hoikeike aku i kona mau helehelena inuia o ka poe pakalia ma ke auo. oia kekahi iloko o ka lahui 1 haawi pio aku i ka uina a kona mau kupuna n haaheo ai no ka ikaika me ka wiwo ole. A me hē mea la, i ka noouoo o W.*i laka, ua makehewa na olona ikaika wikani o kona lima. Nolaila. ma!alo o ka malumalu o Elasalei maikai, ua laia ia puu Iwoumha uw ka hcottit\hu . '.V ~ 0 kona umauma wela, a nona hoi Ua moani aala o kaomi malie ana i k>\, i houiK), oia ka ui Maiion, a tna ia inalumalu i hoohui ia ai lana lioke <■ ka berita maemae o ka matert m0:,.',. Iloko o na mahina h:ni<i!i o ke Kuj»n lau, » oiai e haaheo aī;a no o Sekvi>tia 1 kona lanakila. a oiai u<> luu <«• hauunn ia aipi kvMva nōho kalauuu oelna v ka a ku o wa ewo uiij

0 ia aina Avalchia, na hoohui ia o William Walakii īloko o ka berilao ka mare ine ka ni Mai'ion :Wrarrifoor ka |'.hooiliiiit o Laiumington. 1 i a uae iikts 110 Ka huiuna o ko iana mau luakahiki, a ua ulu like ae no' laua niiii na la kamulii mai, a no ia īoea. ua ulu pn no me kela alaha maemae i loaa ole kona inoa ku]iono, oiai' hoi.na oi aku kona kumukuai imna o ko n:i 'momi. j 3lahope iho o ka maro.ia ana.o keia mau opio, a oiai hoi laua ma kahi mehameha, ua lalau aku o Walaka i kana ui a kaomi malie mgi la a pili i koua punwai, a hawanawana iho la iaiii penei: "Ka mea i oi aku i ko, koia ola ana! Ke ki#ana oiaio o ko'ui o!a!' E hanoli a e hoomaikai man ia I keia hūi 'an'a, a e lilo ko kaua -mau j uhane i hookahi iio ka manawa maui' loa A r Ji 1 h'-o man l;m: pnuwai i | ka ni o na ui, me ke ala e kaomi noi i i kuu houpo:::'' j Ua uhai pu ia na manao hauoli o i Walaka, oiai oia ileko o na hoolipo i ana o na omaka aloha o na opio, a no ; i ia mea, na lu iho la o W alaka ia mau i hauoli a kaei ae la i ka pah ikaua ma | kona puhaka. Aka, aole na.e i liuliu j keia pulama ana ia lia.ua a i e'ua, 110 j ka iuea, ua haawi pio aku la o Sekot\a! iaia iho ma ka lima pakāha o ka ene-i mi; nolaila, ua kulou aku la oia me ka' naau mokumokualuia, e lei mau i oia i kela mea i pulakaumaka nonaj iloko o na la a pau o keia ola ana, me ke kanikau mau aua ho kona o:ie hanau. O na oheohe mehameha o Elasalei iho la kahi' e hoohala ai ona me kana ; ui Maiion i ke aloha pumehana o ko laua mau la opio. ! Paweo mai la na alii e noho kokoke [ i'ūai ana iaia nei, no ka mea ua like j ole ka noonoo i hiipoi ia ma ka um,v ; uma o Walaka īakon manao I makau wale, a he wa pokole mahope mai. ua pau loa ko lakon manao ana he kanake kekahi me Sokotia o Walaka ka inoa, oiai ua hookaawale lo'a| keia iuai ka hui pu anā -iwaena.'o ko ( lakou mau aneina. j Ua haalele aku oia i ka maka Ihe| hahai holohoiona, a me ke Kakaka | pana Dia o na kaahiwi anu' o ua aina aloha 'la, me na helehelena hauoli o. kona mau hoahele, ua kapae loa ia| ma na paia o ka hoomanao oleia. • | 0 ka lanakila o Sekofcia, ua holoi m<ti na papaliua o ua aina 'la, a.no ia : kutnu ua hiki ole ia Walaka ke hoike : aku i kona mau helehelena ma ke anoj 1 hanau lanakila ia imua o Dia | ahiu o na manna o kona aina; nolaila,; ua hopohopo oia i ka hele e hana i ka.j puni ana o ka hahai holoholona, o hnlawai mai auanei oia me na kanaka Pelekane, oiai he lehulehu wale o ua poe la e noho ana ilaila, a e hoohala aua i ko lakou mau la ma ka hahai holoholona. a lilo hoi i mea hilahila loa nona ke ike ia mai, oia kekalii o ke koko o ka lahui i haawi pio aku . Me ka paa o kona manao e huna kele i kona mau la ppio, no ka mea, ua ike»iho la oia ua waiwai ole kona ikaika no ka hana ana akn.no kona aina hanau; o na buke, ka leo lea o ka |Harp, a o na kukai olelo ana me kana hiwahiwa ka ui Marion, oia iho la na mea e hoohala ai i kona mau la. O Elasalei iho la kona puuhonua, e panik« ai inia vae ka Anela (Maiion) oia iho kona hoa, i mea n poina ai oia he Haku aiii o Eilewakii no Bekotia, do ka mea, ina aole kela ui hhra-'. j hiwa imua o kona alo i na hora a pau' ina paha ua ike maka oia i ke kulana kauwa kuapaa o kona lahui liookalii e uuho aua iloko o ka inea malalo o na Pelekaue. He lehukhu o na makaainana i loaa ka malumalu, ka ai a me ka aahu ma ka ipuka o ka home o ka puuwai olu waipahe Walaka, ka poe hoi i hoonele ia i kahi ole e noho ai, e na lima pakaha o na enemi; nolaila, i na wa a ka Lede Mariona, e hele ai i ka holoholo me ka hilinai ana.ma ka aoao o kana alolia e lohe niau aua oia i na kapuai o ka poe kaua e liele J mai aaa mahope o lana, no ke kiai ■ana i ka nialuliiu o ko lakou Haku, ka mea hoi a lakou i makaukau ir.au no ka haawi ana i ko lakou mau ola e make uona. la wa o hapai ae ai keia ui kumahao liauoli i ka lima o kana kane a hōopa , iho la i kona mau lelu luhe palupalu, ; nu' ka hoomaikai ae i ke 'Auua i ka , hiu'.wi ana uku laia i keīa kanaka i kupi. uo i kona ano ka maeinae o na noo-- ( noo o kona pnuwai. i lle inau lualnna kt iu noho ua iloko o ku hailoli o keia lVuvdiso, ;v ike aku •, ia 0 1. -1« Mar.ou i k< k:.f!i < •i > kaU- . k • 1.i'.l iea ka puka u ku pa haU e '• K " ! nv> mui «r.-; a niuau mai ia uo ka HulsU i«alc. me ke noi mai <.> ,u- ia aku • o-.a e- ! uu pu om ino ka liaku hale no k. , o' k unaiho :: koiuo uki iu wi,* iue

Walaka ma ke keena malu, a noho iho la laua malaila no ka hora hookahi, Fīika — ūiai"la 0 Walaka, 8. kaiioha mai la i kekahi o' kaua kauwa o hooma.kaukan ia mai kona lio. ine na ukali eha, hai nini la oia i >© ka hale e hele pu ana oia me ka inalihiiii a hiki i ke Kakela Douglas. , l,i mannwa oia i apo nku ai i 'kana wahine no ko aloha awa, a pane akn la oia: no ka mea, aoh® he mamao h>a uoluila, aole oia e liiiliu a huli hoi j mai, a e hoea ana oiaS kau liale nei! mamna o ka hoea aha'ae o ka mahina! maluna o na kuahiwi o' ka aina aloha. 1 Ua hoohala iho la Lede Marion! i keia mau hoiFa me ka apoapo inau o j kona puuwai, oiai akalii no a kaawale | kana kane mai iaia aki. lie kau mau ; :ila hoi kona mau maka poniponi j maluna o na kuahiwi>, no ka nana ana | ! i ka. hoailona. | ! He keu nae o ka lanoli o ka naau o ka ui Marion ika ik, ana aku a kona inau onohi maka i k pii malie ae o ka: wena huihui a ke aliiwahine o ka: i po: ' : me. he la e i ma ana eia ko aloha' i ke hoi aku nei." j I keia manawa, laawi aku la ka | Lede Mariona i ke kl uoha i na kauwa i apau e hoi e moe, i koe wale no ke ! kanwa punahelo Oi o-hina hookani i pila nanahe o ua hon e eehia ")a, o ka Ihiena puuwai waip: he Walaka, ke I kauwa hoi nona na lhilihi hiki ole ke ! hooluolu ke nalowale 'kona Haku mai j iaia aku. r ! (E ka' :ali malie iho.)