Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 15, 27 October 1888 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA'LII O SEKOTIA I KI AU O KA MOI EDEWAKA O BERITANIA I KA M. H. 1296. NA LA O KA ELEELE-NA AO OMAMALU O KA HOOKAHE KOKO. HE NANEA EEHIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA'LII O SEKOTIA I KI AU O KA MOI EDEWAKA O BERITANIA I KA M. H. 1296.

NA LA O KA ELEELE-NA AO OMAMALU O KA HOOKAHE KOKO.

HE NANEA EEHIA.

L_i_ anhi.'ui ,■■ ka.-KUM, K" Lm Wt >'•(> ole o H<tn<ū>.~] MOKUNA I. SEKOTrA. 1 Oiai na hoia liilii oke kulaanmoe e nee nei iinua, aia hoi ka Lede Marion ke noho ala uia kahi kokoko i :ka ipn-k.L-aniani o kona rumi moe, me ko k;vu m ilie ann a konn mau maka ma kahi a ke aliiwahiiie oJva anehe ae īa e kiola mai i koim inallmiilama malnna;o ka ai'na.a ka ]«niwai ako aloha-e luakaha malin an.i. w >._u- -«i... u_. Mo Marion okā ui kamahao, ai;i hoi oili mai la ka mahina mc kona maii ehen lioopahaohao o ka malamalania. 0 hiki ai hei i ka Leele Mariōn ke ike moakaka lea akn i ke alanni a ke kapuai oke aloha ana e hoi mai ai, e inoe lakee ana jna ka aoao o ka pnn e halin pono mai ana ike Kakola o Eta>a.lei. Ua kau mau akn ]a koua man niuka ma na nlanui la, me ko ake nni o ka ike aku i kana aloha i ka lioi mai. aka aole i hooko ia kola li'a a kona wahi pnuwai. A oiai oia e nohu ana ma ua wahi la, ua hoopiha ia kona kino holookoa e kekalii makau nui, ana hoi e liiki ole ai ke.hoomaoj>op<s iko ano o keia a hooho malie ( ae ly..4>ia penei: f 'Heaha keia ou e lohi nei e kuu W'alaka, ke Kukui Hooiaalamalama o kuu uhaue, ke aloha hoi a kuu wahi puuwai palupalu, auhea īa? ' Mamua oka haaleie ana iho oka kakon \\ alaka i kana ui Mai'iuū, ua haf'akn la oia i ka īnoa o ka nialihini 1 kii mai āi iaia, oia no o Sir John ■ // 'Sīont-ia, ke ke:ki nmli hvi ake koa hopo ole Walt<-v Lovd M- ntia, ka m< a ; hoi i pepehi ia me ke ano maalea e ;ia koa Pelekane ina la in'ua oka makaliiki. Ua haawiia mai keia kanal a opio e kona maknakane oi ii h,,j c i a e mauliawa iho ana e inaki'. i kekalū mea waiwiii am) nui*, a i waiho ia hoi nii kauaka koa'la mai a WiiHani Hakn l)ugalesa. ke Kiaaina hoi o Bevwn k. Main'i'e ihu> oka hanlo |>io :im oua wahi la iloko ona lima o i;a i poe p.iknha. ua lun o S!v Julin Moi;tj a : ke k,ir. ..... -'i'.o u noho iu:t ke k.xk ] x o nva kahi kokoke i Laiu-.ka! u oia hoi ka*hakirnui o ia Kakela. o' Ja!in's 1 '.!.---a. ke koiki kamakahi a ka Haku W uliam l><}ga!esa. aia īio o• ifi i k .lii i'nohoai: ua ha'i ia ; aku paha iaia ka lono n<> ka ,toino i tli iho inaluna o k.t luluu, aole paha, !u mea in i ano in<totu»po «<ie. * 'i ke'.a i.n-a h ;;i:i me ia im; kekain uianawa u hoea »ie:i i koia la. • akahi no ui ;i n r.,. r. o1: <ua ikt kahi īi'oa e pih ~,n a h( , U l ru . ; . i : , \.•' n:. hoouKO, ;},,, ; .; a ~, s.-. \\ . . : i .. ,; ; ,s O luo :.a:a k." ; ., uaan k'.-p,:. 1 . uolaUa. k 'ia .• ; !,,. oa - u lV j ;i ; : iu:a o koua m e UiKi aku u. Uo KakwU 0

Moutui, na hele.malie aku la na lio o liiuii me ka pane leo ole aku o kahi i kokālu. a~i kn a-neane ana e liehi akn na kapuai o ua- lio o laiia malana o ka nwapo, ua kan ae la o Montia i kona m.iu nmuamaiiii lima ma kona lehelohe. me ka lioiko pu aku i keia lioailona iko lana iiiau ukali, oia hoi, he hoailona ia o ka liamau malie loa. Ua wehewehe aku o Montia i keia inea ia Walaka i k« lakou komo ana mnlokoo ka puka pa, oia iioi, ua puni owaho i ke kia-i ia e na koa Pelekane no ka iiooioh''. ana ina ohumu ino. Ua ano k io;ni-hope niai o Walaka i kona lohe hna i keia hnaolēlo, aka. honpa mai la nae ō Montia i kona iima maluna o ka poohiwi o Walaka, a pane m<ii la: "No ko kaua aina. lianan keia a'u e noi nei i kon ohiolu!' Na keia mau liuaolelo i komo pono aku ai i na peneiao o Walaka, oia b >i ka inea nana 1 hou aku ika oi mua loa o ka makakila i ka pnnwai o na Walaka 'la. a ukali aku la oia mahope 0 koua hoaheie, akomoloa aku lalaua iloko o kekahi o na keena o na Kakela 'ia. mn ka noho ana o na likali o Walaka mawaho oka lauai oke Kakela. Paiiee aku la o Sir Monlia i noho no kana malihim, a hele hou aku la o ia e pani i ka ipnka. a lioopaa pono ae la ina omau liao. Aia nae ī koia manawa, a ua John Montia la e hana la i keia man 4iana me ke akahele, aia hpi ō Walaka ke nalu la iloko ōna 1 keia mau liana a kona kokoolua. ī ka pau ana, huli ae la o Sir John Jlontia me ka mino aka ma Kona mau papalma. a pane mai la ia Walaka: ,f Ho ukana makamae loa ka'u-e waiho ma kea lima, a no ia mea, aoiēloa o'u makemake e lohe ia ka kaua mau kg ai olelo ana ē kekahi »ea hanu ola, koo wale iho no kaua f me.ku Lani." Ia wa, us unoilii .ao p'ei o Moiilia'i 3feina pahikaua a katt pono aku nei ma ke alo.e Walaka, a'pane aku la: "Maluna o kf 01 o keia pahikaua, e hoohiki mai oe.' : Pale aku la o Walaka i ka pahi apan* ,iku la: "Aole! ' Me ka mino aka ami iho. "Aole loa au e hoopaa ia'u ihe i kekahi mea a'u i maopopo inua ole ai ; a ina aole e hiki ia oe ke hilinai mai m ilnna o na hnaolelo ake kanaka Sekotia, alaila, ua makaukau aue huli hoi, nohiila, e wehewohe mai i kou makemake, a eia au imua ou me ka )o!i ole, no ka mea, e nahaha mna na kuahiwi o Sekokia nei mamua o ka liiki ana e hemo aku kekahi mea huna mai ka puuwai aku o Walaka nei kou hoa'loha oiaio." "Ahiila, aole oe e hoohiki ana ae?' ! "Aole, e kuu hoa'loha." "Nolaila; oka liilinai wala aku no ka mea hiki ia'u. " ' - Ku ae la o Sir John Montia a wehe aku la he wahi pnka ioalu a komo akn la oia, a oili hou mai la ilie kekalii wa'hi pahu liao huiuiiha uukn a waiho iho l ' malunu oke paka.ikau ma kahi hoi e kokoke una ia Walaka; a hele hou aku la e ho;io hou ika hika oka puk.i ana i hoopaa mua ai no ka hoomaopopo'āna i kona paa pono. Hoi niai la o Monlia a noho iho Lt m iluna 0 kona nolio me ke kau ana iho o kona iima akan malnnn o na wahi pahuhao 'la, me ke kaulona ana ;i kona mau kii onolii maluna o Wulaka. a hoomaka aku la oia o ka^ailio: 1 E hoike uku aua au ho inoa ia oe, au i'.oi e hoololu! m il ai me ka hoomanawanui, oiai, ua pau kona mana. O n i manaolana o I3rv.ee ua haule ka 1 ■ ! i hoi ;i ko ohun;., aia oia ma ke I oweln i> Lailaua liē jUO. ' 'O Bateolu v:s ■"Ae," wahi a Moniīa i pano hou aku ai: a p.-ine in u aku la oia: "He uiea oi;ji*.i e kuu Walaka nuiikai; o k> ia pilikia i hv:a iaia i keiu manawa he mea ia e hooniaalili ai i kou inaina ni'Ua. n;;iinuii ae i:> o ka poino i loaa Ui.ii a S;r .Konaul Olawlonl. A jo. l Kiui ku|-.ai..!v.iue i hoopo- "««' <«K»I 1 :i;;i 1 p;< aku ai O W.ink.!, ;1,I(0 iou ī iauehal; 1 iki O ■ K.'ii.-nu ( Mut'oi\t n>;s ka .'l'.oi !U-na ii, ,• , nmu lim.i il, v :..i .! kv'u.i auu» ha-a.'.ii, aka. aa ha-.h' pio ' < u k;o kala aku iu i knu iaia. O . v kekahi ike maka iaia i ' ipio ai. ;• r 'ioi e Atk ,