Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 17, 10 November 1888 — O ka Manao a me ke Alanui Kupono no ka Hui. [ARTICLE]

O ka Manao a me ke Alanui Kupono no ka Hui.

Ma ke ano he mea nana i hookumu a i hoala ka Hui Kalaiaina Hawaii. Nolaila ua nana ia mai makou ma ke ano i keia manawa. Aia maluna o makou na koikoi o ka holomua a me ka haule o keia kumuhana nui. O keia mau hoololi hookahi i manao ia no ke Kumukanawai, ua ao ikaika aku makou iloko o na mahina o Augate, September, Octobe[r], Novemaba o ka M H 1887, aole i maliu nui mai kekahi o na aoao elua e ku ana ia manawa i ko makou mau ao ana. Oiai, ua lilo loa ko lakou mau noonoo ia wa uo ka loaa mai ona Oihana no lakou iho, a ua hiki ole ia lakou ke haawi ae i kekahi wahi manawa no ka noonoo ana i ka pono o ka lehulehu. @ @ @ i na koikoi apau no ka holopono a me ka holopono ole o keia hana nui a koikoi i maopopo i kela me keia mea i keia wa ano me ke @ o ka makou hana. Ke haawi nei makou i ko makou manawa apau a me na mea e ae no ka hoohui ana i na kanaka Hawaii a me ka lawe ana ae ia lakou ma ke kahua e hiki ai ia lakou, a ia lakou no apau ke ike i ko makou makemake a lakou hoi e hana ai. Nolaila hoi, he makemake nui makou e maopopo i ko makou mau hoaaloha Hawaii i ke ano a makou i ake nui ai e hana a hooko pololei lakou i keia wa ano. Aole makou e hana ana i keia mea no na kanaka Hawaii maoli wale iho no, aka ke kahea nei makou i keia hoololi Kumukanawai i manao ia no ka pono, ka maluhia a me ka pomaikai o kela kane keia kane, kela wahine, keiki, a me na mea apau e noho ana iloko [o] keia aupuni Hawaii. He pomaikai nui keia hana no kela mea keia mea e noho ana maanei mai ke kanaka Hawaii a ka haole. Aole anei e hele mai a kuekaa pono iho kekahi o na kanaka naauao o kakou ma keia mea?

Ma ke aupuni o Enelani, na Luna makaainana e hooia aku i ke anpuni no ke kupono a me ke kupono ole o ka poe e holo Balota ana ho kekahi Oihana, a na ka Luna makaainana o kela a me keia apana e wae ae i na poe kupono no ka Oihana iloko o kona apana iho, pela iho la ka hookohu ia ai o ko Enelani poe noho Oihana mai ka hooia ana a na Luna makaainana. Ua ike ia anei e hoonoho ana kekahi Luna makaainana Hawaii i kekahi o kona poe ana i maopopo ai he kupono ma kekahi Oihana maikai? Ke manao nei makou aole. Ma Amerika, aia ka mana hookohu iloko o ka lima o ka lehulehu. Ma ia aupuni, he elua mahele e hoohui ia, e like me ka hui a kakou i hoala ae nei. A na keia mau mahele nui e wae ae i ka poe e noho ma kela a me keia Oihana, mai na Luna Kanawai o ka Aha Kiekie a hiki i ka Makai ku Huina alanui, a waiho aku la i ko lakou poe inoa na ka lehulehu e koho mai, a o ka mea e loaa ana ka heluna oi o ka nui o na Balota, alaila ua hookohu ia aku la oia e noho ma ka Oihana no na makahiki paha elua, eha, eono, a ewalu paha elike me ka mea i hooholo ia. A ma ia ano, ua loaa he manawa @ @ keia kanaka e hooikaika ai nona iho a oia ka mea a kakou e makemake ai no Hawaii nei.

Nolaila, e nana iho a hoomaopopo iho i na mea i hana ia, a e hana ia nei hoi i keia la ma ke aupuni Hawaii nei. Malalo o na Kumukanawai mua mai a Kamehameha III. oiai oia e opiopio ana, a hoea mai i keia la ano, aia wale no ka mana hookohu iloko o ka lima o ke Alii ka Moi a me na Kuhina ona eha, a pela no hoi a hoea mai nei i keia la ano, malalo o ke Kumukanawai hou, ua hiki ole i ka Moi ke pale ae no ka hookohu ana aku i kona poe enemi eleele loa o ke Kalaiaina ma na Oihana kiekie loa o ke aupuni i oluolu ai ka manao o ka aoao "Hoomaemae" a ua hiki hoi ia makou ke olelo ae me ka hopohopo ole no na paio ia mai. Eia ka mana hookohu o ke aupuni Hawaii i keia la maloko o na lima o na poe Kuhina eha ame na Haku kakaikahi o lakou oia hoi kekahi o na poe kalepa e noho nei iwaena o kakou, a o ka Moi hoi, ua kapae ia ae mawaho me he wahi mea ole loa ala, a ina o ke ano iho la ia a makou i ike ai oia maoli no ke ano, alaila pehea la e hiki ai i na kanaka Hawaii ke noho wale aku no me ka lilo o keia mana hookohu iloko o na lima o keia poe eha wale no, mamua hoi o ka lilo ana iloko o ka lima o kona io a koko hookahi. Oiai, ua oi aku ko makou hilinai i ka lehulehu mamua o keia poe eha wale no; ka mea hoi i ike ele ia ma na aupuni e aku. A o keia ano lawelawe aupuni ana e hana ia nei, he popopo a polopolona maopopo, no ka mea, aole loa he kupono e haawi ia keia ano mana iloko oka lima o kekahi poe kanaka eha wale iho no i hana ia mai mailoko mai o ka wahine. A aole nohoi keia ano hana ma na aupuni e aku ma keia ao holookoa malalo iho o na paepae wawae o ke Akua mana loa. A koe wale iho no paha no ke aupuni i lawe pakaha, a hao wale ia, a kumakaia ia, a hehihehiku ia malalo o na wawae o ka poe Mikanele, a naau haakei a i kapa ia o Hawaii. Eia he @@ imua ou e Hawaii, nolaila e @ @.