Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 18, 17 November 1888 — HE MOOLELO NANEA NO Uwepa Ka Mua o na Ui o ka Honua. Helu Ekahi o ka Wiwo Ole. Hale Aniani Pakui Damisa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NANEA NO Uwepa

Ka Mua o na Ui o ka Honua.

Helu Ekahi o ka Wiwo Ole.

Hale Aniani Pakui Damisa.

ka mea, ke iiauu ino rei oe i ka mea e poino ai maua, a e raahae ai hoi ka mana o ka ua i Alakai i ka olua piii aloha an<i. I ka lobe ana o ua nohea la o ke kai

iho la kouu mau waimaka maa . lea, a pane aku la mo ka koohaakeeo: L Heaha Ja hoi! He uani 110 boi pa f hū ia ua makemake iho fa ao ko iaaui © hoopau i ko maua uoho aloha pu a e iiookaawale hoi i ka Makahi. PT ui'if\ fe8, r aofe ,, au*e'ae*an;j , e uoho pu hou me ia, a aole no hoi oia e mauao ae ia'u he wahine. No ka mea ua molowa iho la no hoi oia i ka hoiloli a ke aloha. A e īke auauei oia i ke' kaikamahine o ke kai ehuehu. Nolaila e haawi aku oo i ko'u aloha iaia, a e hoike pu aku oe iaia ua pa eheu ka manu o Kaula. Me keia mau huaolelo ua nohea la i paue iho ai, a huli ae la o\a & hele aku iu me ka hiehie nuiPane mai la o Reiria Tiwa La, e wahine, alia oe e awiwi ma ka huhu, e kakali malie iho hoi paha oe a hoea mai kuu makaakaue. Aohe i pane hou aku ua ui la o na ako'ako'a. Holokiki aku la ua wahi lieiu Tawa La, a kahea akn la, e Fapa, e Papa. Eia 110 wau, lieaha mai ia kau mea hou e kuu keiki? wahi a kona makua Paue aku la keia; Heaha mai auar uei kau; Ua hoohiki pau Peie pau Mauo mai nei ua wahine la au aohe oe e, manao hou aku nona, a pela hoi oia ia oe. A ua pa eheu no ka ua manu la, pela iho aei kana olelo. I ka wa a ua Pupuka la i lohe ai, uwo ae la oia me he Deragona la 110 ke aloha i ka wahine. Emi aku la oia rloko o ka hale, hapuku ae la i na wahi welu o ka wahine a hamama ae la, lelele ae la oia ma o a maanei iloko o ka hale. Mahope o keia mau hana ana, puka aku Ia oia iwaho a hahai aku la maho pe o ka wahine. A e aueaue ana ua wahine la e hala mai ka Iiln kai o Puna, a o ka hanu aku no koe i ka makani Puulena, o ka hiki eo ia i Papalauahi, a o IIilo ka hoi ka Aiua. I ko l>aniisa hookukoke ana aku mahope o kana wahiuo ua kahea aku )* ua I)amii>a nei. Kuu wahiue hoapili kuu ipo e, Ē maliu mai hoolohe mai ana o! ka nwalo e : ! I ka hinihiui uko ipo e | A kou kaikunane kauo—e, j I ka lohe ana a uu Puaa Aukui la i ( ke kahea a kana kane, hoolahw K'u! aku la oia me ka mnliu olo niai. a mo ' he ia ain ) kona man Ioht<u he wai H Jceia mau hooheno ahiahi. I

Kuiikuh au ia oo Manu-kapalulu. ilana Wiiie mai.no ia'u, j alw h hai 0 e i ko'u mauao? ; Ae—-uo iioi! ~ Ano ka maliu o!e ia mai, ua holo ae Ja o Damiaa. mamua, a paku mai la i -Jta wabme, a ku iho la ua ui la me na makaiiii hoa! A ia wa i pane aku ai o Puaa Aukai Hoaba kau e ua Lapuwalo pui e hoopuuioi nei ia'u, he oi hoi paha oe o ke kimaka hoopalaimaka nui wale, E kuu wahine, heaha la kou. mea hikiwawe ai? Pane aku la ua naui ia; a heaiia hoi K-ni) men o kon o ka hoomaaīi hon-ua wale aua no ia'u e keia kauaka uieha oie. Lia ka mea he oiea hewa iiou ko'u hele mai e ike ia oe. A oia ka Damisa i pane aku ai, he oiaio kena mau olelo au e hoike mai uei ia u, aka ua akaka e no ia'u kau ;nau mea a pau e'hana nei. Ke hana nei oe,i ka mea i oi ioa'ku oka ino imua oua ino a pau malalo iho o ka la. N"o ka mea, ua puni aku ia oo i jaa pelo a Walika, a oia hoi kau i kii mai la ia'u b make, a ina hoi paha he wapaha he olelo anu. Ua loaa pono aku la ua wahine la i keia mau olelo a Damisa, aka, e like rae ke ano maa mau o ka wahiue he muaiea, peia no keia, He keu oo o ke kanaka noonoo kuhihewa loa o oe, e kuko wale ana no paha oe. Oi aku oe o ke kauaka manao.ino waie a rae ka hoopuuipuni launa ole. Inu paha wau imanao mua ia oe e hiiua, a heaha hoi ko'u. i))ea i hana ole |ai ia oe pela, eia ke kumti, no ka nui |o kuu aloha ni oc.

A no kou kaupale houua wale ana iho no ia'u me ke akaka o!e o kuu hewa. Uftjkeh^o^owkoe.' A owai hoi ka noho wale no e uana 1 'ka olua hoonuu mai i ke akiku naai i na io liu, wahi a Puāa Aukai. Mihi hou iho la o I)amisa no kona hewa mamali o kona hoopale honua e axo ke kuhihewa o oluolu mai ana Ia kaua ipo, eia ka oka oi loa aku keia o ka lauwili. Uwe iho Ia o Damisa no kona pilikia, a mahope wale iho no o keia wa ua pane aku la ua Damisa la. Heaha la hoi, imhiki hoi paha ! ke waiho aku uei an ma)nrn on ina men ap&ai'leaa ia'a ma ko'u Iko kopwa. Ake ho?oi a hoomaemae aku ti«l ww.u ī ka'u mau hewi a pau i haua'ku ai maluna ou i naea ole. A e noho like kaua e po-no ai, a ina uo hoi oo e ka i ke ino ma ka imi ana imea no'u e make ai, ua make eo hoi au mamuh o kou aloha ole. O! ina uo pe!a kou manao, alaila e hoi no au, o kapa mai ananei oe he hat\a ino au ia oe. MUia uo paha he make no kou i kekan mea okoa aku, kapa mai oe ia make na'u, pilikia hewa wau i kau mau lanwili. Pane aku la o Datnisa, aole au o manao h( 'j aku ia mau mea a pau, e ke aloha wale uo mawaena o kaua ka mea nui, a oia hoi ka knua e lei ai. Mahope i> o ko laua kukai olelo ana 110 kekai. ; - mau hora, ua lilo koke ao la oia iloko o na wiliau ana ako laua aloha, a nn' he wai Ia ka lana ma lie, he nani wak i,o. Me lie mea aia oka nu-a heluhelu, o keia make ana o Damisa i kana wahine ia Puaa Aukai, ua hke no ia mo ka make ami o San.o#ona iloko oka !ima o kana ipo De|i!;.. Oiai o Puaa Aukai o 'uahu ana me iloko o na hooheno a ko aloha hoouipo, a i ko laua ma!ui\i!ulu aua. llaulo aku la iaua iloko oka maluhiiuiii mu. la wa no i ula koko ae ai o Puna Auka: me ka eleu ioi aku iko ka imo ana iho a ka maka, a hookulu iho !a i kana wai hoohiamoe malu'ia o! ko Dam;sa mau maka- I A ia wa koke ua like o Dumm m>-' ka mea i mako ka oni o!e, Aia wno hoi i liki ai ka mana tn ; a a Damisa aku. mumuii o kona Ulo ana i moa o'o >0.0 W kup • aku oka wai hoohia-! moo, j

Ia Damisa e waiho make la iioko c *ka hiamoe kainahuo, aia hoi, ala ae la .ua wahine aukai la raai hiaiuoe ae a hele aku la ma ka rumi o Keina Tawa La e moe aua. laia, i hiki mai ai*, paue aku la oia ia Keina Tawa La. i K. lle maliemaki; ko e ike ia oe i keia hora. Aole anei oe ē helb ae e hooko i kona makemake, E hele aku no.au, wahi a Eeina Tawa La, uku koke ae la oia iluna a hele aku )a ao ka rumi 0 kona makua kane. i Ia Ueina Tawa La i ka alo iho ma ke aio o Puaa Aukai, ia wa koke no i ninini mai ai o Puaa Aukai i kana wai kupua pahaohao.i A i ka wā no i pa ai o ua wai kupua la ia Reina Tawa La, o isa wa n">ia i haulo pahu aku ai o Hoiha Tawa W a waiho ana iluna o ka ](?ipaViele iloko b ka hiamoe naaupo. I keia wa si ua o Reiha Tmva La e e waiho a make la, īellelo ae Ja ua Puaa Aukai la no ka nui o kona oholi i ka holo pono o kaua h£kuu'. ma mamake olua ia'u mamuli o. kou ae oie aua e kela kanaka me keia keiki hookano i ko'u oaake. Nolaila aole olUa e lanakilu iua maluna ona mea eae a pau oke ao nei, E hoomauao oe e ka mea heluhelu > keia mau olelo ae la Puaa Aukai »e la maluna e pili ana no ka ae ole o Fawa iia a me Damisa ij kona makemake. . . .j..... Oia keia, ua makemake o Puaa A utai e huipu ia laua nana e liaaheo ka siko oka iehua, Oia hoi i mau kano 30 3auft o3aa aaoa, He hoo3e k& kei* Isiikeia manao heheua o ka m&kua aiue kolea, '